Zoals elk jaar stond deze zomer weer in het teken van festivals, waarna we ons afvroegen: wat is DE beste festivalshow van deze zomer? Ook won Froukje voor de derde keer op rij (!) de Song van het Jaar, en maakte Sef het mooiste Nederlandse album van 2023. Een mega urgente plaat over kapitalisme, nationalisme en ongelijkheid, eentje die nóg relevanter voelt na de teleurstellende verkiezingsuitslag.

Juli: het konijnenhol in en ragen op de parkeerplaats

Geen tijd om stil te zitten na Pinkpop en Best Kept Secret, want niet veel later doken we alweer het konijnenhol in voor Down The Rabbit Hole. Het festival moest last minute op zoek naar een derde headliner nadat Stromae cancelde, en vond een vervanger in Burna Boy. Daarover heerste enige scepsis aan de Groene Heuvels, want een maand eerder kwam de Nigeriaanse superster niet opdagen in een uitverkocht Gelredome. Op Down The Rabbit Hole was-ie keurig op tijd, en bewees hij precies waarom hij zo’n ster is (en we schreven over de Afropop revolutie!). Ook headliners Fred again.. en Paolo Nutini maakten indruk: die eerste kreeg een tjokvol veld in tranen, de tweede vond zichzelf opnieuw uit als een stoere rocker. Onze top 10 van het weekend vind je hier. 

Terwijl de konijntjes vrolijk hupten op Down The Rabbit Hole, vond er op de parkeerplaats van Ahoy een heel ander festival plaats: Rolling Loud (vorig jaar nog WOO-HAH, weten we dat nog?!). Timo Pisart en Christiaan Walraven deden verslag vanuit Rotterdam, en zagen hoe Kendrick Lamar alle sceptici omver blies en dat Travis Scott zoals gewoonlijk HARD ging. De vijf beste acts van Rolling Loud vind je hier. En bij 3voor12 Gelderland werd uitgebreid verslag gedaan van de Vierdaagsefeesten in Nijmegen. Wat daar de 25 hoogtepunten waren, check je hier. Helaas konden in juli niet alle festivals doorgaan. Awakenings en Bospop werden volledig afgeblazen door noodweer, terwijl Wildeburg (tot onze grote spijt) vroegtijdig beëindigd moest worden. Het terrein belandde al eerder in de maand in een storm, maar daar was ook heel wat fake news over. Au. 

Een ander muzikaal hoogtepunt deze maand, was het verrassingsconcert van Lana Del Rey in de Ziggo Dome. Een week van te voren kondigde de pop noir-koningin effe aan dat ze een week later in de Ziggo zou spelen, waar ze zeldzaam dichtbij kwam. Wie in haar voorprogramma speelde? Dat was Naaz, die de stoute schoenen aantrok en zichzelf naar het podium manifesteerde. Kijk hier ook onze korte documentaire over haar.

Fred Again..

© Egbert Middelink

Augustus: Lowlands, Lowlands, Lowlands!

Augustus draaide natuurlijk om Lowlands. Drie dagen (en nachten, uiteraard) deden wij verslag vanuit Biddinghuizen. Die begon met een aderlating, want headliner Florence + The Machine cancelde een dag van te voren haar optreden op de zaterdag wegens medische redenen. Mega sad, maar gelukkig stond er al een andere roodharige zangeres klaar om dat plekje op de Alpha op te vullen: Froukje! Van een Nederlands Gen Z-idool gaan we zo naar een internationale Gen Z-superster, want Billie Eilish was ook van de partij in Biddinghuizen. Ondertussen liet RAYE zien dat ze starpower voor tien heeft, en werden we verrast door Sho Madjozi. Ook werden we omver geblazen door De Jeugd van Tegenwoordig. Voor de zevende keer op Lowlands, voor de zesde keer in de Alpha, maar nog altijd bereid om er een gigantisch feestje van te bouwen. Eerder die maand ging Timo Pisart met het trio in gesprek over hun nieuwe album Moderne Manieren, die in het Lowlands-weekend zelfs naar nummer 1 ging. We keken toe hoe Wende de Heineken in een outro (!) verbouwde van te groot naar te klein, smeekten Mother Mother om alsjeblieft met pensioen te gaan, en schoven we aan voor Charlotte De Witte’s Dolby Atmos Blockbuster. Aan het eind van het weekend sprak Eva Koreman directeur Eric van Eerdenburg voor een slotinterview, en voerden we nog best hevige discussies in het redactiehok, maar kwamen we uiteindelijk tot deze top 30. Ons volledige Lowlands 2023-dossier vind je hier, en op onze YouTube check je ook nog eens alle liveopnames. Nagenieten, dus!

Goed, heel erg veel Lowlands dus in augustus, maar we waren die maand ook op Dekmantel. Daar hebben we enorm van genoten, en we stelden deze top 20 samen van het weekend. In aanloop naar het festival sprak Malou Miedema met techno-icoon Jeff Mills, die geen enkele verantwoordelijkheid voelt naar de technowereld, en interviewde Timo Pisart Fafi Abdel Nour over zijn wholesome Dekmantel-moment vorig jaar. 

September: Afscheid nemen van de festivalzomer

Ja, zo’n lange festivalzomer is ongelooflijk vermoeiend en fysiek zwaar (ZEKER als je geen 20 meer bent), maar stiekem is het in september altijd weer jammer om terug naar ‘het echte leven’ te moeten. Omdat we nog geen afscheid wilden nemen van de festivalzomer, dansten we onze benen er nog een keer af op het altijd mooie Draaimolen (dit was onze top 10!). In aanloop daarnaartoe spraken we met Anetha over het onthaasten met razendsnelle knaltechno, de Turkse dj Nene H die zich wil hardmaken voor de queer scene, en deden we een A La Carte-interview met Dirty Dutch-icoon Chuckie. Ook keken we mee met Eris Drew en Octo Octa, die hun eigen stage bouwden op het Draaimolen-terrein. Ook genoten we van Vlieland tijdens Into The Great Wide Open. Om het seizoen goed af te sluiten, stelden we een lijst samen met de 50 beste shows die we deze zomer zagen: van Young Fathers’ overweldigende gospel-voodoo-ritueel op Best Kept Secret tot Kendrick Lamar’s weergaloze show op Rolling Loud, van James Holden’s terugkeer op Draaimolen tot een intens optreden van Queens Of The Stone Age op Pinkpop.

Oktober: Weinig slaap en de beste dansschoenen aan de voeten

In oktober legden we ons erbij neer dat ons slaapritme tijdelijk naar de gallemiezen ging, en haalden we onze beste dansschoenen uit de kast, want het was fokking ADE! We begonnen al op woensdagochtend in de tram bij Reinier Zonneveld, en gingen tot diep op de maandag door tijdens de aller-aller-allerlaatste ADE-weekender in De School. Daar tussenin doken we in het geheime hardtechno-genootschap van Verknipt (volgend jaar in de Johan Cruyff ArenA!), genoten we van de uitzinnige b2b-estafette van KI/KI (met o.a. Armin van Buuren!), verveelden we ons geen moment bij Awakenings in de Gashouder, deden we een regendansje bij Into The Woods, en draaide de Bosnische afterkoning Solomun vijf uur lang (!) in extasefabriek Ziggo Dome. Dit waren volgens ons de 25 beste sets van deze ADE-editie.

Rondom ADE was ook het een en ander te doen dit jaar. Eventorganisaties waren bijvoorbeeld niet te spreken over de nieuwe ticketstop op showdagen, en Pleinvrees cancelde een deel van de tickets wat leidde tot onbegrip en onvrede bij de achterban, net als Awakenings. Die keuze kwam voort uit de strengere veiligheidseisen na het Solid Grooves-drama van Pinksteren. Datzelfde drama leidde overigens tot het ontslag van het uitvoerend management van eventorganisatie Apenkooi, en strengere veiligheidseisen vanuit de gemeente voor ADE. Daarnaast kondigde Awakenings-directeur Rocco Veenboer aan dat hij het stokje zou doorgeven, en moest CLUB RAUM helaas de deuren gesloten houden tijdens ADE.

In het kader van ADE maakten we ook heel wat andere mooie content. We zetten 11 nieuwe clubs die dit jaar in de hoofdstad openden in het zonnetje, spraken met de dark queen of electro Helena Hauff en maakten videoportretten van Levenslang, Toekomstmuziek en kanaal40. Ook hadden we een mooi, openhartig A La Carte-interview met Joris Voorn.

Oké, veel ADE dus in oktober, maar die maand vloog Luna Sterre van Heck van club naar kerk om de tofste postpunk- en indietalenten te spotten in Rotterdam op Left Of The Dial, en waren we ook in Paradiso voor de tweede editie van London Calling dit jaar. Ook schreef 3voor12-Swiftie Stephanie van Tol een persoonlijk verhaal over het innerlijke conflict van een Swiftie.

© Sander van de Ven

Intercell x Club Heart Broken @ ADE23

November: Strijdbaarheid in tijden van teleurstelling, woede en ongerustheid

In oktober kondigden we de twaalf genomineerden voor de 3voor12 Award 2023 aan, waarna een spannend juryoverleg volgde: wat is nou het allermooiste Nederlandse album van het jaar? Die was van niemand minder dan Sef. De Amsterdamse rapper werd met Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag dé winnaar van de 3voor12 Award 2023, en de twintigste winnaar van deze prijs. De jury legde in het rapport uit: ‘Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag is een gelaagd album dat dagelijks meer diepgang krijgt, een plaat waar we over 50 jaar nog op kunnen teruggrijpen.’ Eva Koreman bracht de grote prijs hoogstpersoonlijk naar Sef toe, wat je hier kan terugzien! 

Sef’s winst voor een album over kapitalisme, nationalisme en de ongelijkheid die deze systemen creëren, voelde nóg urgenter na de monsterzege van de PVV bij de Tweede Kamerverkiezingen in november. De muziekwereld voelt woede en ongerustheid hierover. De partij streeft naar een streng anti-immigratiebeleid dat rust op racisme en islamofobie, voert een problematische klimaatagenda en wil het liefst álle cultuursubsidies afschaffen. Maar artiesten als Elmer, Sophie Straat en Sef zelf blijven, ondanks de overduidelijke teleurstelling, strijdbaar. Sef: ‘We moeten als burgers niet afwachten tot de overheid het allemaal oplost. We moeten zelf initiatief nemen en voor elkaar opstaan.’ 

In november ging Lucky Fonz III naar een hardcore-avond in De School, en vroegen we ons bij de premiere van Hardcore Never Dies af wat nou een ECHTE gabber maakt. Ook waren we op Le Guess Who?, waar dit onze top 15 was, en het Popronde Eindfeest, waar deze 9 acts het sterkst waren. Verder waren we bij een hoop concerten in november. Joost gaf AFAS Live een rollercoaster aan emoties, Queens Of The Stone Age stapte in de Ziggo Dome uit het donker in het felste licht, De Jeugd van Tegenwoordig vierde in AFAS Live hun tweede jeugd, Yves Tumor bleek een ontregelende spierballenrocker te zijn in Paradiso en in diezelfde venue weigerde RAYE haar licht te dimmen.

December: Drie keer is scheepsrecht voor Froukje

Ah, december! De maand van de Kerstman, oliebollen en... eindejaarslijstjes! Juist, net als ieder jaar is december de periode van het jaar waarin we massaal de score opmaken: wie maakte het aller-aller-allerbeste album van 2023? We stelden hier bij 3voor12 individuele lijstjes samen met onze favoriete platen van het afgelopen jaar, telden de stemmen bij elkaar op en kwamen tot de conclusie dat Caroline Polachek’s Desire, I Want To Turn You ons Album van het Jaar is. Een avontuurlijke popplaat over hartstochtelijk verlangen, opgevolgd door RAYE’s debuut waarop ze vertelt wat ze allemaal heeft overwonnen, en Troye Sivan’s euforische album over extase en liefde. De volledige lijst (dit jaar met 25 albums!) vind je hier.

Maar goed: wat was dan DE track van 2023? We vroegen het aan onze favoriete dj’s, maar zoals elk jaar ook aan jullie! We stelden een gi-gan-tische lijst samen waar jullie uit konden kiezen met de opvallendste tunes van 2023 met oude bekenden, leuke nieuwkomers en interessante collabs. Na de sluiting van de stembussen telden wij de stemmen, en wat bleek? Voor de derde keer op rij (!) won Froukje de Song van het Jaar! Op ‘Als Ik God Was’ fantaseert de zangeres hoe het zou zijn als zíj god was en het allemaal voor het zeggen had. Iets waar jullie ook veel over nadenken, want jullie stemden massaal op de track. Eva Koreman overhandigde haar de prijs op Amsterdam Centraal toen ze nét de Thalys uitstapte – een warm welkom! De andere 99 tracks die de lijst haalden, check je hier. Ook zetten we alle facts & figures voor je op een rijtje, en maakten we een speciale Song van het Jaar-uitzending waarin Eva je door het afgelopen muziekjaar gidst. Kijk deze hier terug! Traditiegetrouw sloten we 2023 feestelijk af op het grote Song van het Jaar Festival, dit jaar in de Rotterdamse Maassilo met o.a. Naaz, Pip Blom en Goldkimono. Was je er niet bij of gewoon zin om na te genieten? Hier vind je onze liveopnames zodat je deze avond vanaf je bank kan herbeleven. 

Ten slotte in december: Joost gaat naar het Eurovisie Songfestival! Hij roept al heel lang dat-ie er heen wil, maar zijn grote droom is nu eindelijk werkelijkheid: volgend jaar mag het Friesenjung Nederland vertegenwoordigen op het liedjesfestijn. Oh, wat een jaar was het weer! Genoeg om terug te lezen en kijken, maar als je je nog steeds verveelt, stelden wij een lijstje samen met de allerleukste muziekpodcasts van 2023 om te luisteren in de kerstvakantie én tipten we de vetste feestjes om het jaar af te sluiten. Alvast een heel mooi, gezond én muzikaal 2024 gewenst!