De laatste dag van 2023 is hét moment om terug te blikken op het Utrechtse muziekjaar. Rode draad door dit muzikale jaar waren de zorgelijke hobbels rond de verhuizing van dB's. Dat lijkt nu echter toch goed te komen. Dit jaar kende weer een aantal muzikale terugkeerders. Verschillende acts die ogenschijnlijk niet meer bestonden of een slapend bestaan leidden, beklommen het podium weer of brachten nieuwe muziek uit. 2023 was ook het jaar waarin een aantal Utrechtse scenes zich wederom nadrukkelijk lieten horen. Maar wie vierden jubilea, wat was volgens ons het beste concert, het belangrijkste moment en wie is de belofte? Een overzicht.

De stoppers en terugkeerders

Net als vorig jaar zagen we een aantal Utrechtse acts na een meer of minder lange stilte terugkeren in de muziek. De grootste daarvan is John Coffey, dat na een hiatus van bijna zeven jaar met een nieuw album kwam en een aantal memorabele shows speelde. Daarnaast zagen we ook nieuw werk of nieuwe bands van Lilian Hak, Kim Janssen (die verder gaat onder de bandnaam Cape Sleep) en Siep van Rijswijk (met de band PIPPA). Tududuh kwam aan het eind van 2022 met het eerste nummer na tien jaar en bracht in 2023 nog drie singles uit.

Er waren ook ‘stoppers’: na zeventien jaar stopte de Nederlandse Pop Academie. Dat deden ze met School’s Out Forever!, een groot slotfeest op Beton-T. In augustus beleefde Buurland, het feest georganiseerd door de bewoners van de portiekflats in de Staatsliedenbuurt, zijn laatste editie. Voor nachtprogrammeurs Lévi Smulders (De Helling) en Michiel Peeters (TivoliVredenburg) is ‘stoppen’ misschien niet de juiste omschrijving. Het tweetal, dat veel voor het Utrechtse nachtleven heeft betekend, heeft een nieuwe baan gevonden bij respectievelijk De Melkweg en Mojo.

Aan het eind van het jaar zagen we nog dat drummer Pim ten Have stopt bij Figgie, dat concert-dj Das Bob na meer dan twintig jaar zijn draaitafels opbergt en dat Nico Kruithof na bijna 40 jaar stopt bij Plaatboef Utrecht. Toch verdwijnt de winkel niet. Het team van Plaatboef Rotterdam zet de winkel op de Oudegracht voort.

De jubilea

Zoals ieder jaar kende ook 2023 een aantal jubilea. The Village Coffee & Music bestond 12,5 jaar en vierde dat met een festival bij hun eigen branderij. In de aanloop daarnaartoe gingen we op bezoek bij mede-oprichter Lennaert Meijboom. Over het 20-jarig jubileum van De Helling spraken we met programmeurs Joep Smeets en Dave Coenen. Ook Aestrid bestond in 2023 20 jaar. We vroegen bandleden Bo Menning, Jurriaan Sielcken en Ray Murphy naar hun belangrijkste moment uit al die jaren Aestrid. 

Festival HE:LEEN vond voor de vijfde keer plaats en ook Birdcage vierde het vijfjarig jubileum. Tot slot waren we op het stormachtige verjaardagsfeest van journalist, docent, copywriter en concertbezoeker Ingmar Griffioen.

De festivals

We bezochten dit jaar weer heel veel festivals. Daartussen zaten oude bekenden zoals Bevrijdingsfestival Utrecht, Popronde, Willems Wondere Weiland, Tweetakt, Sencity, HE:LEEN en Uncloud.

Daarnaast was het mooi om verschillende jonge en hele nieuwe festivals in onze provincie te zien. Orbit kende bijvoorbeeld zijn tweede editie op het intieme Fort Vechten en ook skafestival Ska’d For Live vond voor de tweede keer plaats. Helemaal nieuw waren Colin Benders’ Etmaal, hiphopfestival Domfest bij De Helling en Kunstgebit en Loose Ends op Beton-T. Dat laatste festival is overigens niet nieuw, maar is na een eerdere editie in Amsterdam verhuisd naar Utrecht.

We kijken ieder jaar weer uit naar Le Guess Who?, met daarbinnen het gratis stadsfestival U? (met dit jaar een eigen programma in NAR). Op U? zagen we PRETPARK! van collectief (...) Centraal en de presentatie van 45ACIDBABIES’ Paint the World Pink, waarbij we ogen tekort kwamen.

De show

Het kan niet anders dan dat John Coffey in de Afas Live onze show van het jaar is. Maar voor we daar komen, blikken we terug op de comeback van de band.

‘Where's the goddamn kids when you need 'em the most?’ Dat kunnen we ook aan jullie vragen, John Coffey. Wat hebben jullie de afgelopen zeven jaar uitgespookt? Zeven jaar hebben we moeten wachten op de terugkeer en nieuw werk van het vijftal. Helemaal uit het zicht waren ze niet. Want er waren altijd nog Tusky en Beach Dog.

Na geheime repetities in de Mailmen studio en drie shows in kleine kroegen was het dan eindelijk zo ver. Op Beton-T werd op 20 mei 2023 een feestje gebouwd met bands, skaters, tatoeëerders en als apotheose van alles: John Coffey weer thuis in Utrecht. (Hadden we al gezegd dat we hier zeven jaar op moesten wachten?)

Verder liep het comebackjaar via onder andere een waanzinnige Lowlands-show en optredens in Duitsland naar het grootste John Coffey optreden tot nu toe. John Coffey in de Afas Live. Waar de band alle registers van de rockshow clichés opentrok. Dansers, confettikanonnen, een grote circlepit en een nummer uitgevoerd op een klein podium achterin de zaal. Zowel de band als het publiek keken hier lang naar uit. Of in de woorden van zanger David Achter de Molen: ‘Volgend jaar Ziggo Dome?’.

Het album

Voor zover we weten is het niet eerder voorgekomen dat onze Utrechtse album van het jaar verkiezing een gedeelde eerste plaats opleverde. Dit jaar was dat wel het geval: volgens onze redactie maakten Spinvis en Aestrid het beste Utrechtse album van het jaar.

Op Be-Bop-A-Lula brengt Spinvis kleurrijke verhalen over serieuze zaken. In zijn recensie schreef 3voor12’s Atze de Vrieze: “Meest trefzeker is Spinvis zoals altijd in zijn schetsmatige portretjes van alledaagse gebeurtenissen. Zo ontroert hij met ‘Portugal’, een liedje over de ongemakkelijke gesprekjes die we allemaal wel kennen van een bezoekje aan het ziekenhuis. En het prachtige ‘Lente 22’ is een klein broertje van zijn oer-hit ‘Smalfilm’, vijf korte verhaaltjes over mensen en hun alledaagse maar serieuze problemen (dood, depressie, etc), bezien in het licht van de eerste lentedag. Gitzwart met een sprankje hoop.”

Aestrid bracht dit jaar het emotionele zevende album uit. Volgens onze recensent Wouter Bal klinkt Youth Care “als de persoonlijkste Aestrid-plaat tot nu toe. Een open zenuw. Een plek voorbij de pijn, de zelfkastijding en het misbruik. Het is een bijzonder muzikaal egodocument geworden. Een album als reddingsboei, een herinnering om te blijven leven en laat daarmee ondanks het donkere thema toch een sprankje licht zien.”

De plekken drie tot en met vijf waren voor NONCHELANGE, Litzberg en John Coffey. De volledige top 10 en alle individuele jaarlijstjes vind je hier.

Het nieuws (en het moment)

dB’s
De perikelen rond de verhuizing van dB’s overheersten het nieuws in het afgelopen jaar. 2022 eindigde met het op het oog goede nieuws dat de huurovereenkomst tussen dB’s en de verhuurder van de beoogde nieuwe locatie op de Vlampijpstraat getekend was. In de loop van 2023 bleken er echter toch verschillende beelden te zijn over de gemaakte afspraken. De gesprekken daarover zorgden voor vertraging, waardoor de geplande verhuisdatum van 1 mei steeds dichterbij kwam. Die datum werd vervolgens verschoven naar 1 november.

Ondertussen waren de partijen nog steeds in gesprek, onder andere over de extra ruimte die nodig was en de staat waarin het pand opgeleverd zou worden. Daardoor was het echter (ook) niet haalbaar om de nieuwe locatie op 1 november startklaar te hebben. dB’s luidde daarom de noodklok en wethouder Eelco Eerenberg moest ingrijpen om de gesprekken weer vlot te trekken. Een snel ingestelde adviescommissie bracht de openstaande discussiepunten in beeld, waarna de Vlampijpstraat als de beste optie voor de nieuwe locatie bleef staan.

Na de zomer zou er een go/no-go beslissing genomen worden, maar dat gebeurde niet. dB’s en de verhuurder waren nog steeds in gesprek en de (verhuis-)klok tikte ondertussen door. In oktober werd bekend dat de huur van de huidige locatie in het CAB-Gebouw nog één laatste keer werd verlengd. Nu tot 1 mei 2024, precies een jaar later dan de oorspronkelijke verhuurdatum. Half december liet dB’s weten dat ze op zoek zijn naar helpende handen voor de verbouwing, die in januari 2024 zou moeten beginnen. Dat betekent een kleine vier maanden om alles voor elkaar te krijgen. We zijn geen experts, maar dat lijkt ons best krap. Tegelijkertijd lijkt er nu wel een perspectief voor dB’s. Gezien alle verrassingen van de afgelopen jaren geloven we het pas als we voor de eerste keer een voet over de drempel van een van de nieuwe oefenruimtes of van de zaal zetten.

Ander nieuws
Er gebeurde echter nog meer in Utrecht en Amersfoort. In januari werd bekend dat Bob van Heur en Anne Marleen de Jong de na de 2022-editie vertrokken Johan Gijsen opvolgen als nieuwe directeuren van Le Guess Who?. In februari presenteerde wethouder Eva Oosters in Club Basis de Nachtvisie van de gemeente Utrecht. Daarin is onder andere de ambitie opgenomen om drie nieuwe clubs te krijgen, een nachtspreekuur in te stellen en te zorgen voor meer sociale veiligheid in het nachtleven. Enkele maanden later nam de gemeenteraad die nachtvisie met een grote meerderheid aan. Ook spraken we met Omar Waseq (Filmcafé en Teatro) over de Utrechtse nachtcultuur. Enkele maanden later werd bekend dat Omar bezig is met ‘Kabul à gogo’, een nieuwe club die in 2024 open moet gaan.

In april werd bekend dat de Utrechtse producer/vocalist QUANZA via de UP:Next beurs €10.000 krijgt om een jaar lang te werken aan een vernieuwend muzikaal project. Het resultaat daarvan zien we in 2024. Amersfoort heeft er dit afgelopen jaar een nieuwe platenzaak bijgekregen, GROEF, en organiseerde FC Amersfoort instores om regionaal talent en ondernemers te verbinden. Ook stond EKKO voor even te koop.

Het moment
Voor ons was 29 september het moment in de Utrechtse popscene. Die dag opende Jiggy Djé het House of Hiphop in Utrecht. Daarmee krijgt de hiphopscene een eigen plek waar de verschillende community’s onder andere muziek kunnen opnemen, kunnen exposeren, kunnen dansen en gesprekssessies, eetsessies of kleine luisterparty’s kunnen organiseren. Misschien het belangrijkste is wel dat er een plek is waar je gelijkgestemden vindt, ervaringen kunt uitwisselen en elkaar verder kunt helpen. Een eigen plek past bij de grootte en de relevantie van streetculture scene. Meer over het House of Hiphop lees je in het interview dat we vlak voor de opening hielden met initiatiefnemers Hanna Jansen en Darin Guermonprez.

IM
In 2023 namen we ook afscheid van twee gezichtsbepalende mensen binnen de Utrechtse popscene. In mei overleed fotograaf Anna van Kooij, die de Utrechtse (pop-)cultuur vastgelegd in sprekende beelden, waarin ze tijd en beweging even vastzette. Anna was in de beginjaren van 3voor12 Utrecht ook actief voor ons platform en vervulde daarbij een belangrijke rol. We stonden in tekst en beeld stil bij het werk van en de mens Anna van Kooij.

In augustus overleed Michel van der Woude plotseling. Michel was sinds mensenheugenis een vaste waarde en hoeksteen van het muziekleven in Utrecht als muzikant, platenverkoper bij Da Capo, concertbezoeker, wandelende (muziek)encyclopedie en nog veel meer. Voormalig 3voor12 Utrecht-redacteur Sven Schlijper haalde enkele herinneringen op aan Michel.

Scenes en speelplekken

“We kijken uit naar een vervolg op deze bijeenkomsten in 2023”, schreven we vorig jaar over het Utrechtse nachtleven en de Utrechtse straatcultuur die zich dat jaar beiden op de kaart zetten. Dat vervolg kwam er. Zo werd dit jaar de Utrechtse nachtvisie gepresenteerd en daarna ook aangenomen, en kreeg de Utrechtse streetculture een eigen plek met de komst van House of Hiphop. Zie verder in het ‘nieuws’.

Vorig jaar ondertekenden de gemeente Utrecht en het Utrechtse Broedplaatsennetwerk een convenant om meer betaalbare ruimtes voor cultuur en creativiteit mogelijk te maken. Dit jaar is er ook geld gekomen om zulke plekken te financieren. Een van die plekken is dB's. Dat hele dossier hebben we samengevat in de categorie ‘nieuws’. 

2023 is ook het jaar van het opbloeien van een nieuwe Utrechts (post-)punkscene. Bowl Invites zette daarvoor aan het begin van dit jaar de toon. Van de drie acts die daar speelden had No Brains al een kleine reputatie opgebouwd. Bowl en Apeshit zetten zichzelf dit jaar op de kaart met veel shows en de release van respectievelijk een album en EP. No Brains en Apeshit speelden beiden op ITGWO. We kunnen niet echt in een glazen bol kijken, maar in 2024 verwachten we nog meer opkomende (post-)punkacts.

De belofte(s)

2023 was het jaar van veel nieuwe ontdekkingen. Geen daarvan ging echter harder dan Bowl. In januari van het jaar zagen we de postpunkband bij hun eigen Bowl Invites in ACU. Enkele maanden later waren ze de overtuigende winnaars van Clash of the Titans, de grootste bandwedstrijd van Utrecht. Voor de zomer speelden ze op Trashin! the Shed en kwamen ze met hun debuutsingle ‘Options, Variables, Shapes & Angles’.

In het najaar gingen ze als een razende door de Popronde, met sterke shows op de opening in Nijmegen en het eindfeest in Amsterdam. Vlak voor het eind van het jaar releaste de band hun sterke debuutalbum ‘Sweet Caffeine’, deels opgenomen met prijzengeld van de Clash of the Titans en gepresenteerd in een uitverkocht dB’s. Alsof dat allemaal nog niet genoeg was, verscheen er deze laatste dagen ook nog een live-sessie met 3voor12.

Dit draaide onze redactie in 2023

Onze Utca hiphop playlist 2023