Wat als je een festival niet alleen zou ervaren door de muziek in je oren, maar door en met je hele lichaam? Wat als je de muziek zou kunnen zien, zou kunnen voelen, kunnen ruiken of zelfs proeven? Afgelopen 25 maart vierde Sencity Festival hun twintigjarige jubileum in TivoliVredenburg. Wij gingen langs en ervaarden muziek zoals we nog nooit eerder deden.

Sencity is hèt festival waar dove en slechthorende mensen massaal samenkomen om te genieten van muziek op veel meer manieren dan alleen met je oren. Het is een festival dat verbindt: in groepjes wordt druk gebaard tussen mensen die allemaal in verschillende gradaties kunnen horen. Voor velen is het festival één groot weerzien. Een groot gedeelte van het publiek heeft met elkaar op school gezeten.

Het is donker in de zaal, maar bij binnenkomst dringt een muntige sinaasappel-lentegeur onze neusvleugels binnen. Een heel andere geur dan de normale associatie met een festival, maar veruit prettiger dan de geur van bier en pis. Plots begint de dansvloer te trillen. De tegels van de Sense Floor (een trillende dansvloer uit een project Immersion Playground dat zich richt op zintuigprikkeling red.) beginnen langzaam te pulseren, maar gaan geleidelijk sneller. Bij je knieën voel je zelfs dat je broek meetrilt met de bas. Als horend persoon is het verstandig om oordoppen in te hebben. Het pulseren versnelt nog verder, de spanning stijgt en met de klank van gitaren kijken bandleden gezamenlijk op. Vrijwel alle acts hier hebben een choreografie en die is er vanaf het eerste moment. Meteen is duidelijk dat dit festival bestaat uit optredens die niet alleen auditief, maar ook visueel stimulerend zijn. Achter de bands verschijnen visuals van de vj, die met de artiesten heeft samengewerkt om goed aan te sluiten op hun acts. De shows zijn niet alleen goed om te horen, maar ook indrukwekkend om te zien, voelen, ruiken en zelfs proeven. Naast een trillende dansvloer en geur, worden er ook hapjes uitgedeeld die passen bij de nummers die gespeeld worden.

© Sabrine Baakman / 3voor12 Utrecht

Kings Cross

Jubileumeditie
Dit jaar bestaat Sencity Festival maar liefst twintig jaar. Toch is er in die tijd niet heel veel veranderd, vertelt een bezoeker die als vrijwilliger er bij was vanaf dag één. Sinds de eerste editie is het festival vaak uitverkocht geweest en dat vindt hij niet gek: de verbindingen die de muziek en de manieren van ervaren losmaken, zijn twintig jaar later nog altijd sterk aanwezig. Dit festival gaat verder dan alleen de muziek. Naast cursussen Nederlandse gebarentaal zijn er ook interviews met dove of slechthorende artiesten, die worden vertaald door schrijftolken, tolken Nederlandse gebarentaal en in spraak. Overal lopen tolken Nederlandse gebarentaal rond en aan de muziekacts is te merken dat er zorgvuldig is nagedacht over het aanspreken van zoveel mogelijk zintuigen. Acts worden vergezeld door danseressen en signdancers op het podium. Hier kun je muziek beleven, niet alleen horen. En dat is door alle artiesten ter harte genomen.

Na verschillende voorrondes in dB’s, vindt tijdens Sencity in TivoliVredenburg de finale van de Podiumbeest Awards plaats. De winnaar blijft niet lang spannend: Kings Cross zou het opnemen tegen Duimalot, die door omstandigheden echter verhinderd blijkt. Toch geeft Kings Cross een zintuigprikkelende show, waarmee de band zich als winnaar bewijst.

Kings Cross
Met de trilling van de dansvloer nog in onze voeten, verplaatsen we ons backstage. Daar praten we met Kings Cross na over hun performance. Blij verwelkomt de groep ons in hun kleedruimte, waar de restjes taart nog op tafel staan. Er is ook wel wat te vieren: niet alleen de Podiumbeest-winst hangt nog in de ruimte, ook is zojuist debuutsingle ‘Regrets’ uitgekomen. In het traject richting de finale hebben de bandleden twee workshops gevolgd: één gericht op de muziek zelf, de ander op het bereiken van een publiek met een groot deel dove en slechthorende mensen. “De workshops forceerden ons als band ècht te kijken naar onze show: wat zet je neer en op welke manieren kan het ervaren worden?” zegt Sem Blom, leadzanger van de groep. “We haalden allerlei capriolen uit”, vertelt toetsenist Mik van Boxtel, “in de voorrondes bevond onze drummer zich midden in het publiek”. Wat de band opviel tijdens hun shows binnen het Podiumbeest-traject was het losgaan, dat boven het spel kwam te staan. “Opeens maakt stage presence veel meer uit”, vertelt Sem. De rest van het vijftal knikt instemmend. Hun finale-act spitste zich toe op veel meer dan alleen het gehoor. 

Joël Domingos
Ook Joël Domingos haalt tijdens zijn optreden alles uit de kast. Danseressen verspreiden met veren de gecureerde geuren van de parfumeur en er worden hapjes uitgedeeld met avontuurlijke smaak. Alles past bij de muziek die Joël op dat moment speelt. Naast hem staat Dove tolk Nederlandse Gebarentaal Theo Stoop. Met grootse gebaren en gezichtsuitdrukkingen vertaalt en performt hij de nummers die worden gespeeld. Theo is Doof, de Nederlandse Gebarentaal is zijn moedertaal. 

Met een signdancer naast hem, valt er een last van Joël’s schouders. “Er ontstaat minder druk om continu het publiek in je eentje te vermaken”, vertelt hij na afloop. “Omdat niet alle aandacht naar mij gaat, voelde ik me minder zelfbewust op het podium”. In aanloop naar de liveshow op Sencity volgde Joël verschillende workshops die zich focusten op telkens een ander zintuig. “Het gaat niet alleen om de muziek, maar om veel meer dan dat. Er ontstaat meer vrijheid om met visuals en belichting te experimenteren.”

© Sabrine Baakman / 3voor12 Utrecht

MEROL
Oeh, ik proef je feromonen, ahh. Als de parfumgeur érgens perfect past, is het wel bij de show van MEROL en haar band. Samen met muziektolken en signdancers wekken ze de nummers die voorbij komen tot leven. Ze vertalen niet alleen songtekst, ook drumritmes worden uitgebeeld en met gezichtsuitdrukkingen wordt zelfs het gevoel dat MEROL oproept met haar muziek vertaald. Visuals achter de band lopen synchroon met de muziek en het optreden is zo compleet dat het lijkt alsof de show nooit een andere vorm heeft gekend. Toch is Sencity MEROL’s eerste optreden met muziektolken naast haar op het podium, maar zeker niet het laatste: “Op dit moment denk ik: meer muziektolken, let’s go!”, zegt ze als we haar backstage spreken na afloop. Ondanks dat de aandacht op het podium verdeeld wordt, is het juist daardoor veel meer samen. “Er is extra energie, de show is een vollere ervaring. Je hebt een breder publiek, alsof het meer is”. MEROL’s optreden bij Sencity heeft gezorgd voor meer bewustzijn. “Het laat je nadenken, welke zintuigen zijn er allemaal? En als horen wegvalt, hoe kun je dat dan op een andere manier invullen?”, vertelt ze. “Hoe kun je je show tot een zo weids zintuiglijke ervaring maken?” Ook het contact met het publiek is anders, met minder geluid in het publiek is er ruimte voor meer gevoel. “Je krijgt minder geluid terug, maar je voelt de liefde op een andere manier.” 

MEROL slaat de spijker op z’n kop en ook de festivalgangers zijn vol lof over de mogelijkheden die Sencity hen biedt. Zo zijn er veel meer mogelijkheden tot contact dan op andere festivals. Overal lopen tolken Nederlandse gebarentaal rond, en geflankeerd door een van hen kan ik spreken met verschillende bezoekers. “Iedereen komt hier samen”, licht een festivalganger enthousiast toe in gebarentaal. “Dove, slechthorende en horende mensen zijn hier allemaal gelijkwaardig.”Ook groepen vrienden van wie sommigen wel of niet horen, komen op dit festival samen.

Signmark
De dove Finse rapper Signmark is een bekende in de dove en slechthorende muziekscene. Vergezeld door een horende rapper die zorgt voor de gesproken rap en een dj, rapt Signmark in gebaren over zijn leven en het belang van het waarmaken van je dromen. Tijdens een interview vertelt hij over de obstakels die hij als rapper ondervond. Maar vooral hoe hij die obstakels omzette in kansen. Signmark’s boodschap aan iedereen is helder: doof of slechthorend zijn, betekent een eigen cultuur met kansen tot meer vormen van communicatie en contact. Hij hoopt op verandering binnen de horende gemeenschap, die slechthorend- of doofheid nog vaak als beperking beschouwt. Dit hoeft, aldus Signmark, helemaal niet zo te zijn.

© Sabrine Baakman / 3voor12 Utrecht

KUZKO
Op het einde van de avond zet KUZKO het feest onverminderd voort. Ook dit duo, bestaande uit Sam en Dani uit Rotterdam, trekt alles uit de kast om de zintuigen te prikkelen. Felgekleurde suikerspin wordt uitgedeeld in het publiek, zoete geurtjes vliegen door de ruimte en er worden zelfs lakens uitgeklopt boven het publiek. Op het podium prijkt een Louis Vuitton-tasje met een pluche alpaca erin. De muziek is vrolijk, dansbaar en extra zoet door de geur en smaken van de hapjes, maar wordt gebalanceerd door uitgesproken songteksten. Beiden zijn goed te ervaren, want ook hier staat de signdancer op het podium en trilt de dansvloer hevig mee.

Tijdens Sencity kun je niet alleen genieten van fantastische live shows, maar worden al je zintuigen getrakteerd. Je vindt herwaardering voor de zintuigen waarvan je je vaak niet zo bewust bent. Of waarvan je niet wist dat ze konden bijdragen aan het ervaren van muziek. Er is ook veel te leren, want hoe ziet gebarentaal er bijvoorbeeld uit naast een muziekartiest? Op Sencity is er ècht voor iedereen wat te zien, voelen, ruiken en ervaren. Zo’n fris festival vind je niet snel.

Gezien: Sencity Festival, zaterdag 25 maart 2023 @ TivoliVredenburg, Utrecht