Album van de Week (45): James Holden Album van de Week (45): James Holden

Van trance via een omweg terug naar trance, waarom ook niet. Ooit begon James Holden zijn carrière op twintigjarige leeftijd met een progressive trancerammer – gemaakt op de meest basic gratis software die je je maar kunt voorstellen. Met zijn dit weekend verschenen derde album The Animal Spirits omarmt hij naar eigen zegge zijn vroege hits door ‘het herverpakken van de schelle tonen van pure trance door middel van een spirituele jazzband’, en het ‘in het reine komen met mijn trance-verleden’. Alleen doelt Holden nu niet louter op het erfgoed van Tiësto, maar ook op de traditionele gnawa-trance, het Marokkaanse genre waarbij zangers gerust urenlang dezelfde frases scanderen, begeleid door scherp ijzeren castagnetten-geratel en een luit-achtig snaarinstrument. 

Nee, The Animal Spirits is zeker geen gemakkelijke plaat, maar wel eentje waardoor je direct begrijpt waarom James Holden deze week op Le Guess Who? gast-curator is. Het openingsnummer ‘Incantation For Inanimate Object’ staat vol woordeloze spirituele zanglijnen, verderop raakt een gierende saxofoon telkens weer in een knokpartij verzeild met een modulaire synthesizer en ‘The Beginning & End Of The World’ zwelt alsmaar aan als een bovenzinnelijk jazznummer dat ook best eind jaren ’60 had kunnen verschijnen. Sommige nummers blijven net iets te vormloos, zonder melodieën die zich in je hersenpan nestelen en met als enige wapen om je aandacht vast te houden een alsmaar groeiend volume, maar de meeste composities zijn prachtig complex en tegelijkertijd diep-ontroerend, zodra je de tijd hebt genomen om ze op je in te laten werken. 

Mocht je James Holden na zijn monumentale ‘The Sky Is Pink’-remix uit het oog zijn verloren, dan zal je wenkbrauw zich misschien in een bedenkelijke plooi omvormen bij het horen van deze plaat. Voor wie de carrière van de producer/ex-dj heeft gevolgd, is dit echter een volstrekt logische stap in zijn oeuvre. Vanuit grootse trance en remixes voor popdiva’s als Madonna en Britney Spears richtte hij het label Border Community op. Daarmee ontwikkelde hij als producer én dj een steeds eigenzinnigere en meer experimentele kijk op de dansvloer met gelijkgestemden als Nathan Fake en Luke Abbott. Zijn debuutalbum The Idiots Are Winning (2006) was al rafelig en weird, met soms weliswaar melodieën en harmonieën van trance, maar ingekapseld in veel intiemere, emotionelere en vooral ‘intelligentere’ producties.

Zijn tweede album, Inheritors uit 2013, was al mijlenver verwijderd van de club: een bulderende abstracte plaat waar de meest prehistorische krautrock de boventoon voerde met zijn zwaar-ademende modulaire synthesizer en op de achtergrond af en toe zijn woordeloos gemompel als geruststellende mantra’s. In 2015 reisde Holden vervolgens met Floating Points naar Marokko, waar hij een EP opnam met de dik zestigjarige gnawa-muzikant Maalem Mahmoud Guinia. En vorig jaar bracht Holden samen met een tabla-speler een eerbetoon aan minimal grootmeester Terry Riley, dat drie kwartier meanderde zonder een stuwend hoogtepunt te willen bereiken. Voor zijn show op Dekmantel 2016 vertelde hij vervolgens zichzelf definitief ex-dj te noemen.

(Lees verder na de video)

Op The Animal Spirits komt alles samen wat Holden de afgelopen vier jaar heeft ondernomen: ‘Pass Through The Fire’ begint als een minimalistische Indiaase raga die direct verwant is aan Riley’s A Rainbow in Curved Air, met korte over elkaar schuivende patroontjes op elektrisch orgel. Daarachter zwelt langzaam maar zeker zijn band aan, om na bijna twee minuten opeens ondersteuning te krijgen van een loeizware overstuurde synthbas. Slotnummer ‘Go Gladly Into The Earth’ volgt dezelfde lijnen met een iets minder dik aangezette climax, ’Each Moment Like The First’ klinkt nog het meest herkenbaar als het eerdere werk van Holden met een soepeltjes swingende jazzdrums, trage arpeggio’s en een doorreutelende bassynthesizer. ‘Thunder Moon Gathering’ en klinkt als een dreigende spirituele jazzcompositie, en ‘Spinning Dance’ had met zijn belletjes-intro en drone wellicht ook niet misstaan op een new age-jazzverzamelaar.

Kun je dit trance noemen? Ja hoor, trance in dezelfde geest als toetsenist Alice Coltrane, die na het overlijden van haar man begeleiding zocht in een ashram en vervolgens diep-spirituele koorliederen ging schrijven met haar vervreemdende synthesizer als basis. Trance op dezelfde manier als die ene plaat van saxofonist Pharoah Sanders uit 1997, waarvoor hij ook al naar Marokko trok en een samenwerking aanging met Maalem Mahmoud Guinia. Trance zoals de psychedelische krautrock-met-tabla van Amon Düül II en het bezwerende minimalisme van Terry Riley, die de hulp inschakelde van zijn Indiase leermester Pandit Pran Nath, of de manier waarop trompettist Don Cherry zich vastbeet in allerlei niet-Westerse muziek om hogere sferen te bereiken en het aardse te ontstijgen.

Met een beetje goede wil kun je de muzikale ontwikkeling die James Holden doormaakte spiegelen aan de ontwikkeling van het festival Le Guess Who? waar hij aanstaand weekend zo’n prominente plek krijgt. Ooit begonnen met beide voeten in de popcultuur, om alsmaar dieper te graven naar bijzondere klanken uit alle hoeken van de wereld, en de muziekgeschiedenis steeds verder uit te pluizen om vergeten helden te eren. Zo streven beiden steeds meer naar iets verheffends en uitdagends. Vanzelfsprekend kun je daar mensen mee afschrikken en kruip je steeds verder terug in een niche, maar als je het zo goed doet als Holden en Le Guess Who? kun je zo je brede groep volgers ook aan iets prachtigs en unieks introduceren waarvan ze niet eens wisten dat ze ernaar zochten.

James Holden speelt aanstaande zaterdag op Le Guess Who? in Utrecht en cureert zijn eigen programma op het festival.