Eigenlijk werd Relatives in Descent achteraf pas een conceptalbum, en een politieke plaat tegen wil en dank. Protomartyr wilde het niet eens over politiek hebben, maar in deze tijd kom je er eigenlijk niet onderuit. Bijna ongemerkt sijpelde het in de muziek. Toen de liedjes op het vierde album van de Detroitse postpunkband vorm begonnen te krijgen, vielen de deprimerende thema’s ineens op hun plek. Een briljante plaat om doodongelukkig van te worden.

Rode draad door Relatives in Descent is waarheid, een schijnbaar vaste waarde die in het tijdperk van ‘alternative facts’ ineens afbrokkelt. Frontman en tekstschrijver Joe Casey is niet het type om op een zeepkist te gaan staan, maar hij neemt ook geen blad voor de mond: ‘In this age of blasting trumpets / A paradise for fools’ zingt hij in openingstrack ‘A Private Understanding’. Het is de meest letterlijke verwijzing naar de Amerikaanse president die je op het album zult vinden, maar hij is duidelijk zat. Eigenlijk was Casey van plan op dit album wat minder te leunen op de duisternis die de eerste albums van Protomartyr tekende, maar het drong zich aan hem op. Uit hetzelfde nummer: ‘Not by my own hand, automatic writing by phantom limb’.

Casey had geen enkele muzikale achtergrond toen hij zich in 2008 voegde bij gitarist Greg Ahee en drummer Alex Leonard, die op dat moment als duo optraden onder de naam Butt Babies. Bij wijze van grap zong hij af en toe een nummer met ze mee. Die grap liep uit de hand, bassist Scott Davidson kwam erbij, en Protomartyr was geboren. Vier albums later is de band geliefd om haar scherpe, pikzwarte postpunk en explosieve live shows.

Hoewel Joe Casey zelf bescheiden is over zijn aandeel in Protomartyr – ‘Ik weet niks van muziek, ik vertrouw op wat zij doen’ – zijn de door hem geschreven teksten en z’n markante vertolking ervan een essentieel onderdeel van de Detroitse band. Casey – tien jaar ouder dan zijn bandleden en geregeld omschreven als ‘wiskundeleraar’ of ‘alcoholistische oom’ dankzij zijn smoezelige jasjes en halfgeknoopte overhemden – zingt zijn nihilistische teksten met afwisselend een zielloze croon of een hysterische schreeuw. Hij is het donkere hart van Protomartyr, een excentriekeling juist omdat ie zo normaal lijkt. Je bent duizenden Joe Caseys tegen gekomen in je leven, denk je, tot je hem op het podium ziet spuwen en fulmeren.

Tekst gaat door onder de video.

Op Relatives in Descent zoeken de muzikale motoren achter Protomartyr – Ahee, Leonard en Davidson – meer de ruimte op. Er klinken behalve jachtige drums en gitaargruis ook meer melodieën dan ooit, akoestische gitaar en zelfs piano. ‘A Private Understanding’ dreigt eerst met een onheilspellend openingsakkoord, om je vervolgens bijna gerust te stellen met een voor Protomartyr behoorlijk romantisch riffje op akoestische gitaar. Maar schijn bedriegt, en gelukkig maar: die zoete schijnbeweging dient alleen maar als inleiding voor de donkere conclusie. ‘She’s just trying to reach you,’ smeekt Casey over een dwingende golf aan drums en gitaren.

‘Here Is The Thing’ is dan weer groovy, pompend, bijna dansbaar. Casey beklaagt zich in een sarcastisch parlando over ‘the age of the air horn’. ‘The Thing’ dwingt mensen te kiezen tussen gezondheid en eerste levensbehoeften, het kruipt in je huis en voedt zich met je angst. Met soepele metaforen en zwartgallige woordgrappen verwijst Casey naar de watercrisis in Flint (‘A Private Understanding’) en de Canadese stad die al jaren wordt gekweld door de onontkoombare zoem van een industrieterrein (‘Windsor Hum’). Hij bezingt de horror van oorlog, industrie en milieuvervuiling, maar ook de dood van Elvis, een obscure Griekse filosoof, en een belletje met een callcenter in Bangalore. Alles met een dikke laag cynisme en een scherp gevoel voor galgenhumor.

Protomartyr

Joe Casey - zang
Greg Ahee - gitaar
Scott Davidson - bas
Alex Leonard - drums

2008 Ontstaan van Protomartyr
2012 No Passion All Technique (album)
2014 Under Color of Official Right (album)
2015 The Agent Intellect (album)
2017 Relatives in Descent (album)

Relatives in Descent is niet eens een veel politieker album dan haar voorgangers. De verrwijzingen vallen gewoon meer op, nu we allemaal hyperbewust zijn van de gebeurtenissen om ons heen. Wel is het album melodischer, meer gedoseerd, bij vlagen zelfs ingetogen. Die dynamiek maakt de momenten van hopeloze, uitzinnige hysterie juist krachtiger. Het geeft ademruimte in het eindeloze zwelgen. Relatives in Descent is een album om doodongelukkig van te worden, op de best mogelijke manier. 

Protomartyr speelt op 9 november in Vera Groningen, staat 10 november op festival Le Guess Who? en speelt 11 november in Rotown Rotterdam.