Het organische oergeluid van Greetje Bijma en Oceanic Het organische oergeluid van Greetje Bijma en Oceanic

‘Ik kon zo van wodevloep en zo van wududuudvloep en zo door. Dan zag ik Job lachen en ging ik ermee door. Ik dacht: “Oh, dit is kennelijk goed.”’ Greetje Bijma (64) is als een tropische storm. Ze komt binnenwaaien met haar gemillimeterde zilvergrijze haar, zet de ruimte op zijn kop met vreugdevolle kreten en laat alle aanwezigen verwonderd achter. Zo is haar muziek ook: de freejazz-stemkunstenares kan een spookachtige falsetto opzetten, maar gaat net zo lief vol in de aanval met scherpe en percussieve scat vocals.

Ze is bijna in alles een contrast met die dromerige jongen die tegenover haar zit in de hal van het Muziekgebouw aan ‘t IJ. Job Oberman (28) alias Oceanic is meer bedachtzaam, formuleert voorzichtiger en komt vanuit een totaal andere hoek. Hij wordt geroemd als vooruitstrevende techno-dj die een paar spannende platen uitbracht via Nous’Klaer, draaide veelal in De School en Garage Noord en geeft soms betoverende livesets met een nogal opmerkelijke synthesizer met snaren. Het is een modulaire synth die speciaal voor hem is gemaakt waar geluid van contact microfonen doorheen loopt. 

Met die modulaire synth repeteerde hij net de hele middag met Greetje. Samen maakten ze namelijk de geweldige plaat Swallow A Party waarop hun beide karakters wonderlijk goed samenkomen. Op het album zijn vier sterke clubtracks ingepakt door twee spookachtige nummers die niet zouden misstaan onder de spannende scenes van een Miyazakifilm. Het is een knappe samenwerking tussen de flarden freejazz van Bijma en de leftfield techno en ambient waar Oceanic de clubs mee verovert.

Hoe het repeteren ging? ‘Dat was heel leuk’, zegt Job.
Greetje: ‘Geweldig! Fantastisch! Ik krijg altijd energie van Job. Zo leuk.’
Job: ‘Ja, ik ook van jou, hoor. Ik heb heel slecht geslapen, en nu ben ik uiteindelijk wel weer vrolijk.’

 Job kent de muziek van Greetje al jaren, vertelt hij. Hij stuitte ooit toevallig op het album Five Voices waar Greetje Bijma aan meewerkte, en werd gevangen door de schoonheid van het stemgeluid in combinatie met het ritme.

Job is niet de enige. Het werk van Bijma wordt al jaren gekoesterd door een select groepje Nederlandse dj’s. Daaronder ook Pieter Jansen, de labelbaas van Yeyeh die hen eigenlijk per toeval samenbracht. Het was op de boot van Vlieland naar Harlingen dat Pieter Jansen en Greetjes zoon toevallig aan de praat raakten. Toen ze op het vasteland aankwamen en Greetje Bijma daar stond om haar zoon op te halen, was Pieter compleet starstruck: oh my god, dit is de legendarische 62-jarige stemkunstenares Greetje Bijma! Jansen vroeg haar mailadres en bracht haar in contact met Oceanic. Of ze samen niet eens een plaat wilden maken voor Yeyeh? 

Dat wilden Oceanic en Greetje Bijma wel. Maar eigenlijk hadden ze helemaal geen idee van wat het nou precies voor plaat moest worden. Sterker nog: ze hadden elkaar slechts een keer gezien voordat ze vorig jaar mei twee intensieve dagen de studio indoken om muziek te maken. 
Greetje: ‘Ik was wel heel zenuwachtig voor we begonnen.’
Job: ‘Ja, ik ook. Heel erg. Maar het waren wel goede zenuwen. Het voelde een beetje alsof je in een achtbaan stapt. Het is heel eng, maar je weet ook dat het heel leuk gaat worden.’
Greetje: ‘Ik had daarvoor wel wat dingen van Job gehoord die ik heel leuk en interessant vond, maar ik wist ook niet zo goed wat ik daar dan mee moest doen. Job zei toen: ‘Doe maar wat.’ En daarna was het gelijk raak.’
Job: ‘Uit het niets kwam jij echt met de mooiste melodie die ik ooit had gehoord. Die eerste paar minuten is ook gelijk de opening van de eerste track van de plaat geworden.’ Greetje knikt. ‘Zoiets moet bij mij echt ontstaan. Sommige mensen willen bij improviseren meteen iets zeggen of iets doen, maar ik moet het eerst voelen en dan weet ik waar ik naartoe wil. Het was alsof ik de schilder was en Job mij de kleuren gaf om mee te mengen. Hij gaf wat klanken en daar deed ik iets mee met mijn stem.'

De verwijzingen naar beelden, schilderijen en naar de natuur zijn een terugkerend thema van de twee. Bijma: ‘Vandaag nog moest ik heel erg aan een schilderij van Rousseau denken toen Job muziek aan het maken was. Je ziet van die kleine zwarte mensjes tussen héle grote bladeren in een soort jungle. Dat zie ik dan voor me.’ In die verwijzingen naar de natuur zit ook het menselijke geluid, want sinds deze samenwerking is Job’s liefde voor stemkunsten in ieder geval weer aangewakkerd. ‘Ik heb het altijd iets bijzonders gevonden, verschillende stemmen en ritmes bij elkaar. Vroeger had ik op de middelbare school bijvoorbeeld koorzang, maar eigenlijk zing ik nog steeds altijd en overal. Het is ook zoiets bijzonders dat iedereen een eigen stemgeluid heeft. Dat valt me op aan de muziek van Greetje: het is ritmisch, maar klinkt ook heel organisch. Dat fascineert me enorm.’

‘Dat kan ik me ook heel goed voorstellen bij jou’, valt Greetje in. ‘Ik denk weleens aan het moment dat je als baby voor het eerst iets hoort. Hoor je dan de stem van je moeder of juist het hartritme? Ook daar zitten ritme en stem zo met elkaar verweven. Of het moment dat je geboren wordt en je zo "waahh" huilend ter wereld komt. Dat organische, dat oer, dat hoor ik ook heel erg in jouw muziek terug.’

Eigenlijk moest het alleen bij één plaat blijven, maar de twee werken nu zo goed samen dat ze staan te trappelen om in de toekomst meer shows te doen. Bijma: ‘Ik ben in ieder geval helemaal stapelgek op Job. Ik heb er een goede vriend bijgekregen.’

Greetje Bijma en Oceanic treden aanstaande vrijdag 11 september op in Tilburg, op een evenement van Draaimolen. Daarna volgen – hopelijk – meer shows.

Luister hier ook de Sunday Snooze-mix die Oceanic voor 3voor12 maakte.