3voor12 Home Schooling les 8: Punk 3voor12 Home Schooling les 8: Punk

Klik eens op dat filmpje hieronder. Helemaal uitkijken! Misschien ben je wel eens bij een optreden van een zanger, een zangeres of zelfs een band gaan kijken. Maar ging dat er zo heftig aan toe als in dit filmpje? Je ziet de zanger John Lydon over het podium banjeren en stuiptrekken, en hij snauwt het publiek maar gemeen toe. Dat past helemaal bij punkrock, een snoeiharde vorm van de gitaarmuziek. Bij een punkrock optreden gaan alle remmen los. Mensen springen keihard in het rond, en zo’n band fokt het publiek helemaal op. Maar punk is veel meer dan een heftige soort gitaarmuziek. Het is een manier van denken! Punkers lappen de regels aan hun laarzen, het maakt ze helemaal niets uit wat jij vindt en als ze een beetje heibel kunnen veroorzaken – het liefst door zo’n show helemaal uit de hand te laten lopen! – dan doen ze dat. Maar hoe ontstond de punkrock eigenlijk? Waar komt die houding vandaan?

Laten we even bij het begin beginnen. In de jaren zestig is rockmuziek superpopulair. We hebben het over stevige rock met spierballen, vol ingewikkelde gitaarsolo's en moeilijkdoenerij. Progressieve rock, heet het, en bands zoals Pink Floyd vullen de grootste zalen. Maar er zijn ook een boel mensen die die progressieve rock eigenlijk maar opgeblazen zooi vinden. Ze wilden zich afzetten tegen deze moeilijke rock, en dus begonnen ze zelf bands zonder dat ze eigenlijk erg goed een instrument konden bespelen. Ze maakten liedjes die veel simpeler waren en die iedereen kon spelen, want dat was het idee: do it yourself! Ze schreven teksten tegen de regering, over wat er allemaal fout was in de wereld. In Amerika begonnen rond 1974 bands als Television, Blondie en Ramones. Die worden nu gezien als hele invloedrijke bands voor de punk.

DIY was dé filosofie van de punk. Het idee van Do It Yourself (vertaald: doe het zelf) is dat mensen niet meer afhankelijk wilde zijn van platenmaatschappijen en radiostations. Ze wilden zelf muziek kunnen maken en uitbrengen zonder dat ze een dure studio nodig hadden om dat op te nemen. Ze wilden niet afhankelijk zijn van platenbazen die zeiden wat ze moesten doen. Nee, ze wilden alles zelf beslissen en totaal onafhankelijk zijn van alles en iedereen. De Spiral Scratch EP van de Buzzcocks uit 1977 wordt gezien als de eerste DIY plaat. De band leende 500 pond van familie en vrienden voor het opnemen en hadden de plaat binnen vijf uur af. De Buzzcocks lieten hier zien dat iedereen een EP of album kon uitbrengen. Ze hadden zelfs alle informatie om dit te doen op de hoes gezet zodat anderen dit ook konden doen!

Als we één band moeten noemen die het gezicht is van de hoogtijdagen van de punk, is het wel de Sex Pistols. Grappig verhaal: de band begon toen oprichters Steve Jones en Paul Cook instrumenten hadden gestolen van een concert en zichzelf die instrumenten leerde te bespelen. Frontman John Lydon kwam later bij de band toen de twee hem in een kroeg zagen in een shirt met ‘I hate Pink Floyd’ erop (die band die moeilijke rock maakte waar punk zich tegen wilde afzetten). De Sex Pistols waren gewelddadig, schreven liederen tegen het koninklijke huis en de regering en creëerden met alles wat ze deden wel controverse. In het filmpje hieronder zie je hoe de Sex Pistols verschenen op nationale televisie. Ze vloeken en schelden ook nog eens de presentator uit, en zoiets hadden de mensen thuis echt nog nooit op televisie gezien!

Als je aan het woord punk denkt, denk je waarschijnlijk ook meteen aan die typische kleding. Het geverfde haar, de leren jassen, de piercings, de kapotte shirts en kapotte broeken. Die hele stijl van kleding ontstond bij de Ramones en Richard Hell, de gitarist van Television. De Ramones droegen leren jassen en kapotte Levi’s 505s spijkerbroeken, en Hell had als eerste stekels en droeg kapotte T-shirts die bij elkaar gehouden werden door veiligheidsspelden. In principe was dit voor de Ramones geen fashion, zij droegen die kapotte broeken en jassen omdat ze gewoon geen geld hadden voor een nieuwe. In die tijd konden zulke broeken echt niet, maar het maakte ze allemaal niet uit. Na verloop van tijd werd deze stijl opgepikt door iedereen die ook punk wilde zijn. Het was een manier voor jongeren om te laten zien dat ze ergens voor stonden, en dat het ze allemaal niets uitmaakte wat iedereen in de wereld van hen dacht!

Punk kreeg op een gegeven moment zoveel gedoe om zich heen dat de populariteit ervan afnam (en daar had dat gekke interview met de Sex Pistols uit hoofdstuk 3 een grote invloed op). Bands gingen op zoek naar een nieuw geluid, want met punkrock hadden de mensen al meteen een beeld van je. Postpunkbands zetten zich af van de simpele drie-akkoorden schema’s en pakten invloeden van dub reggae, funk en dance. Een van de mensen die aan de voorgrond stond van dit nieuwe genre was John Lydon. Ja, die gekke frontman van de Sex Pistols! De Sex Pistols waren uit elkaar en hij wilde een nieuwe richting in, dus richtte hij Public Image op. Deze band wordt dan ook gezien als een van de grondleggers van postpunk. Daarna kwamen bands als Joy Division, The Cure en Gang of Four, die het genre nog verder ontwikkelden. Luister maar naar Joy Division’s legendarische 'Love Will Tear Us Apart', waar gebruik wordt gemaakt van een synthesizer (en dat zou in originele punk nooit gebeuren).

Binnen de punk was er ook een grote giftigheid tegen vrouwen. Vrouwen werden aangevallen tijdens shows en werden als artiesten binnen de punk niet serieus genomen. Totdat een groep vrouwen de visie veranderde en Riot Grrrl begon. Vrouwen die zich onderdrukt voelden begonnen tijdschriften uit te brengen waar ze hun ongenoegen tegen al het seksisme uitten. Het begon pas echt toen bands als Bikini Kill en Bratmobile opgericht werden. Zij stonden op tegen de onderdrukking en zongen over onderwerpen als huiselijk geweld, verkrachting en seksisme. Soms gingen optredens er zo heftig aan toe dat mannen artiesten als Kathleen Hanna (de frontvrouw van Bikini Kill) aanvielen. Kathleen Hanna ging daar met kracht tegenin, en zo werd een stroming geboren die ontzettend veel heeft betekend voor vrouwen. 

Op het eerste gezicht zul je misschien denken; wat hebben rappers met punk te maken? Nou, best veel dus. De agressie in de optredens, de moshpits, het geschreeuw door de microfoon, de totale escalatie en het opstaan tegen de gevestigde orde. Eigenlijk lijken shows van rappers dan ook best veel op de show uit het filmpje van hoofdstuk 1! Rappers als JPEGMAFIA, XXXTentacion, Lil Pump en de Nederlandse Ray Fuego hebben en hadden allemaal iets van punk in zich. Zo nam Lil Pump zijn eerste nummer op met zijn Iphone-oortjes. Dat is natuurlijk super DIY, want een iphone-oortje heeft iedereen wel. Zulke voorbeelden laten zien dat de filosofie van de punk nog steeds voortleeft, en vooral onder de rappers van nu. Kijk maar eens naar dit optreden van Ray Fuego. Als je een beetje hebt opgelet zie je dat dit punk ademt (en overigens heeft hij ook een punkband genaamd Ploegendienst).