3voor12 Home Schooling les 3: Nirvana 3voor12 Home Schooling les 3: Nirvana

Dit is Nirvana, een Amerikaanse band, opgericht in de stad Seattle. Dat ligt helemaal in het verste puntje van Amerika, vlakbij Canada. Het is normaal niet zo’n hoofdstad in de popmuziek als New York of Los Angeles, maar eind jaren tachtig, begin jaren negentig vond daar een explosie aan gitaarmuziek plaats, die we grunge noemen. Ruwe gitaarmuziek, vaak niet al te vrolijk, maar je kunt er wel goed op springen tijdens een concert. Heel veel jonge mensen herkennen zich erin, begin jaren negentig. Nirvana werd in 1991 de allerbelangrijkste grungeband dankzij dit nummer: ‘Smells Like Teen Spirit’. Het liedje werd een grote hit, net als het album waar het op stond, Nevermind, met een heel beroemde hoes van een baby die onder water achter een briefje geld aan zwemt.

Dat enorme succes zag de band zelf ook niet aankomen. Nirvana begon als een soort punkband, wild en ruw. Punk bestond al meer dan tien jaar, en werd gemaakt door jonge mensen die zich niks aantrokken van wie de baas wilde spelen, van de regering, van hun leraren, van hun ouders. Nirvana was helemaal niet bezig met succes of het schrijven van een hit. Onderstaand een belangrijk moment voor Nirvana, want het is de eerste keer dat drummer Dave Grohl meedoet. Zoals je ziet drumt die als een beest. Verder bestaat de band uit een hele lange slungel genaamd Krist Novoselic op basgitaar en uit zanger en gitarist Kurt Cobain. Die Kurt Cobain is nogal een figuur, heel uitgesproken en een beetje raar. Hij wordt al heel zijn leven geplaagd door allerlei angsten en zware gevoelens, en die zet hij in zijn muziek om in woede.

Die energie en boosheid zie je ook terug als Nirvana optreedt. Dit bijvoorbeeld is een fragment dat opgenomen werd in Amsterdam, in popzaal Paradiso. Het is een belangrijk moment, want het grote doorbraakalbum staat op het punt uit te komen. Nirvana speelt die avond bijna het hele album, maar ook een Nederlands liedje: 'Love Buzz' van Shocking Blue. Er gebeurt iets geks tijdens dit nummer. Halverwege kijkt Kurt Cobain een keer recht in de camera, alsof hij een wolf is die zijn prooi bekijkt. En dan slaat hij toe: bam! Hij duwt zijn gitaar in de camera en bijna valt de cameraman met zijn peperdure apparatuur van het podium. Het gaat net goed, en het past bij de spanning die altijd rond deze band hangt. Twee jaar eerder flikte de band ook al zoiets in Nederland. Toen speelden ze in Rotterdam - bijna niemand kende Nirvana nog - en sloegen ze de hele boel kort en klein. En ja, daar is een filmpje van.

Je moet er een beetje Engels voor kunnen verstaan, maar als je dit interview bekijkt zie je een heel andere Kurt Cobain. Eén die praat over zijn favoriete boeken, over zijn kleine dochtertje en over de pijn in zijn maag die hem altijd plaagt. Het zijn die twee kanten die Nirvana zo’n interessante band maken. Kurt Cobain is duidelijk een man die het moeilijk heeft, en in zijn liedjes en zijn optredens gooit hij dat er allemaal uit. Er zijn andere filmpjes te vinden waar Nirvana heel grappig is, vooral als ze met zijn drieën zijn. Oh, je hoeft niet per se het hele filmpje te bekijken, het gaat om het idee.

Intussen wordt grunge supergroot over de hele wereld. Succesvolle bands zijn: Soundgarden, Stone Temple Pilots en Mudhoney. De andere supergrote band uit Seattle heet Pearl Jam. Hier spelen ze op Pinkpop, het grootste festival van Nederland. Het is 1992, een jaar nadat Nirvana groot is geworden. Dan gebeurt er iets dat niemand meer zal vergeten: de zanger van Pearl Jam, Eddie Vedder, klimt in een kraan waaraan een camera hangt. Helemaal aan het topje stopt hij, en dan springt hij: meters naar beneden. Het staat bekend als het allerberoemdste moment ooit op een Nederlands festival.

In 1992 gaan er veel slechte verhalen over Kurt Cobain. Het zou niet goed met hem gaan, hij zou teveel drugs gebruiken en zelfs een keer zoveel gebruikt hebben dat hij het maar net overleeft. Allemaal niet waar, zegt Kurt zelf. Hij slaat terug tegen iedereen die slecht over hem praat door een grap uit te halen. Dit is in Reading, een groot festival in Engeland. Kurt wordt het podium op gereden in een rolstoel, in een ziekenhuispakje en met lang haar. Hij mompelt wat, begint een idioot liedje te zingen en valt uit zijn stoel. Dan staat hij op en geeft een van de beste concerten die Nirvana ooit heeft gegeven. Als je wil kun je hier een half uur van dat concert zien. 

Maar intussen bevalt de beroemdheid Kurt Cobain helemaal niet en gaat het steeds slechter met hem. Hij wordt steeds dwarser en komt vaak negatief in het nieuws, onder andere met zijn vrouw Courtney Love. Hier zie je ze samen, met hun dochtertje Frances Bean. Ze leren elkaar kennen door de muziek, want Courtney zingt ook in een band, Hole. De twee zijn smoorverliefd, maar ze zijn ook niet bepaald goed voor elkaar. Kurt probeert zijn problemen te vergeten door drugs te gebruiken. Heroïne om precies te zijn, één van de meest verslavende goedjes die er bestaan. Langzaam maar zeker glijdt hij steeds verder af.

Dan breekt een dramatische dag aan: 5 april 1994. Kurt Cobain is alleen thuis in Seattle, en hij richt een geweer op zichzelf. Hij heeft een afscheidsbrief geschreven, waarin hij uitlegt dat hij het leven niet langer meer aankan. Pas drie dagen later wordt hij gevonden. Het is nieuws over de hele wereld. Fans zijn in rouw, en alle concerten worden afgelast. Ook in Nederland zou Nirvana nog spelen, maar dat gaat natuurlijk niet meer door.

Vlak voordat Kurt Cobain dood ging is nog een bijzonder concert opgenomen. Nirvana speelt meestal hard en energiek, maar tijdens één bijzonder concert laat de zanger op een hele mooie manier die andere kant zien: Unplugged in New York. Alle elektrische gitaren zijn ingeruild voor akoestische, en in plaats van over het podium te rennen zit Kurt Cobain op een stoel. Het wordt gezien als één van de mooiste dingen die de band heeft gemaakt. Kurt maakt ook de hele tijd mompelend grapjes tussen de nummers door. Dit is het laatste nummer van dat concert. Eigenlijk gaat het hier helemaal niet zo slecht met Kurt. En toch was dit maar vijf maanden voor hij niet meer verder wilde leven. Het album Unplugged kwam een half jaar nadat hij overleed uit en werd een heel groot succes.