Hoe Ricky De Sire de koning van de Nederlandstalige rock 'n roll werd Hoe Ricky De Sire de koning van de Nederlandstalige rock 'n roll werd

De meeste mensen hebben nog nooit van Ricky De Sire gehoord. Daar is hij zich zelf ook bewust van. Toch draagt de documentaire over hem, die deze week op het IFFR in première gaat, de titel De koning van de Nederlandstalige rock 'n roll. De film geeft een blik in het werk- en denkproces van een cultsongwriter, wier oeuvre zich laat kenmerken door confronterende, soms expliciete, geregeld surrealistische of literaire teksten:

'Ik voel een kut om mijn lul
Maar die vrouw heeft een zak over haar hoofd
Ik kan haar niet identificeren
Dus ik voel me van mijn zaad beroofd

Ik lig vastgebonden in een kerker
In het kasteel van Markies de Sade
Vanuit aangrenzende gewelven
Klinkt geschreeuw
Om genade'

Zo gaat 'Markies de Sade', van het album Ik heb er genoeg van uit 2003. Ricky – geboren in Rotterdam als Eric de Boer – zou het zelf niet zijn favoriete nummer noemen, maar het is wel een van zijn bekendste. Dat komt wellicht door de expliciete tekst – 'Ik voel een kut om mijn lul' roept nu eenmaal vraagtekens op. Maar provocatie is niet Ricky's hoofddoel. Althans, niet meer. In de nieuwe documentaire, gemaakt door Aux Raus-, Ploegendienst- en MICH-bandlid Bastiaan Bosma, zien we De Sire repeteren en optreden met zijn band, en horen we hem reflecteren op zijn carrière, die wellicht niet zo groots is uitgepakt als hij vroeger hoopte. Een excentrieke muzikant is hij zeker, maar ook iemand met een enorme hoeveelheid focus en zelfreflectie.

'Ik ben begonnen met muziek maken in maart 1982. Ik ben gewoon gaan spelen op straat, op Hoog Catherijne in Utrecht, terwijl ik niet meer drie akkoorden kende, met een oude Spaanse gitaar. En dan heel hard schreeuwen gewoon.' Gegrepen door Bowie's Ziggy Stardust and the Spiders from Mars, zag Ricky zichzelf de eerste Nederlandstalige glamrockster worden. 'Ik ging toen behoorlijk tekeer op Hoog Catherijne. Dat kon in die tijd nog, het was heel anders dan nu', vertelt Ricky aan de telefoon. Hij weet alles nog precies, tot de specifieke datum aan toe. 'Omdat ik eigenlijk niet kon zingen op die leeftijd, ging ik heel veel schreeuwen en provoceren. Alleen maar schreeuwen, en Engelstalige nummers. Velvet Underground, Bob Dylan en zelfs nog eentje van KISS. Ik had een relatie met een meisje, zij werkte op Hoog Catherijne in een notenkraam, en ik speelde daar tegenover. Ik was er kind aan huis, was er van negen uur 's ochtends tot 's avonds. Ik at chocoladerepen en speelde.'

'Ik was toen eigenlijk een hele slechte muzikant. Maar ik geloofde echt in mezelf. Ik heb een vrij introverte jeugd gehad in de jaren zestig, maar toen ik negentien was, was ik helemaal losgeslagen en wilde ik popster worden. Toen ging het niet om het muzikale kunnen, maar om het enthousiasme en het jeugdige elan. Die drempelvrees om te spelen in het openbaar heb ik toen overwonnen.'

'De keerzijde was alleen dat ik toen ook heel decadent leefde. Ik blowde enorm veel, ik was een dandy. Ik was op die leeftijd gewoon verslaafd aan softdrugs. Dan heb je een hele andere mentaliteit, denk je dat alles vanzelf gaat.' Gelukkig kwamen daarna de Verboden Vruchten op zijn pad, zijn eerste echte band. 'Dat was een hele belangrijke stap voor mij. Anderhalf jaar lang hebben we wekelijks geoefend, en ook opgetreden en opnames gemaakt. We waren er toen heel intensief mee bezig, en we geloofden er allemaal erg in. Maar we hadden ook wel aanvaringen, en die groep is op een trieste manier uit elkaar gegaan. Onze muzikale erfenis was uiteindelijk dertien nummers, en ook nog een show in Tivoli. Dat was spectaculair. Op dat moment dacht ik: “Ik ga doorbreken.” Als ik in '86, in Tivoli kwam, of in de Kikker een biertje ging drinken, zeiden ze daar: “Hé, jij bent Ricky De Sire! Jij treedt hier op over twee maanden, hè?” Ik was knetterstoned, maar ik merkte wel dat we echt gesignaleerd werden om onze muziek in Utrecht.'

Maar die doorbraak kwam er niet. Drugsproblemen en ruzie binnen de band maakten een einde aan Ricky De Sire & de Verboden Vruchten. 'Dat was een drama voor mij. Ik was 24 en ik dacht: “Mijn leven is nu helemaal voorbij. Ik heb gefaald. Ik heb gefaald! Wat erg als ik straks dertig ben. Dan ben ik al een ouwe lul!” Het grappige is, op die leeftijd leek het me vreselijk om ergens heel hard voor te moeten werken. Dat kon ik gewoon niet verenigen met mijn drugsgebruik. Ik geloofde heilig in een decadente levensstijl. Ik dacht, op grond van mijn jeugdigheid en de liedjes die ik schreef, dat dat eigenlijk wel genoeg moest zijn.'

'Toen merkte ik eigenlijk al dat je nooit honderd procent gelukkig kunt zijn. Het is vaak zo dat als het op relationeel vlak goed gaat, de muziek dan weer helemaal niet van de grond komt. Of dat dingen altijd weer anders lopen dan je hoopt.'

De periode die daarop volgde stond in het teken van experiment: solo stond Ricky op het podium, volledig in travestie gekleed. 'Dat was een verregaande act, vrij extreem. Ik stond daar echt in panty's met een string er overheen. Dat was ook weer een drempel om te overwinnen: eigenlijk durfde ik niet. Maar op die leeftijd dacht ik: “Als ik nu word doodgeschoten op straat, in Amerika bijvoorbeeld, dan word ik een rocklegende.” Dat kwam ook weer door dat blowen. Ik dacht dat dat de manier was waarop ik een muzikale legende zou worden.' Zo hunkerde Ricky van jongs af aan al naar het legendarische, de grootse magie van rocksterrendom. Toen hij 'Markies de Sade' schreef, dacht hij dat dat nummer de sleutel tot succes was. Toen het album Psychofoon (1994) gunstig werd beoordeeld door de redactie van OOR, leek het alsof dat het moment was dat hij het echt ging maken.

In Bosma's documentaire zien we Ricky's leven gedurende de laatste twee jaar, dat misschien niet helemaal aan die droom voldoet. Maar muziek maakt hij nog altijd – daar is hij nooit meer mee opgehouden – en hij is door de jaren heen alleen maar beter geworden, al zegt hij het zelf. Bosma ging in een periode van 2016 tot 2018 met Ricky mee naar repetities en optredens in kroegen en bij lokale radiostations. Maar belangrijker nog zijn de urenlange gesprekken die hij met Ricky voerde, waarin De Sire reflecteert op zijn carrière. De film, een half uur lang en in zwart wit, voelt daardoor eerder als een gesprek dan een standaard muziekdocu. In een verstild moment, aan het einde van de film, relativeert Ricky de definitie van succes:

'Soms zie ik voor me hoe ik later zal eindigen. (…) Het is niet zo leuk om over twintig jaar nog hier te zitten met al mijn dingen die ik heb gedaan, die alleen maar eigenlijk in mijn eigen hoofd bestaan, zogezegd. Terwijl je eigenlijk je leven hebt besteed aan een oeuvre dat onzichtbaar is. (…) Want niemand kent het gewoon.' Hij is even stil, de camera rust op zijn gezicht, terwijl hij tot een inzicht komt. 'Dat is het moment dat je merkt... dat je eigenlijk alleen nog maar kan putten uit het feit dat het leven op zich natuurlijk gewoon iets heel bijzonders is. En dat het dan misschien toch niet alleen maar om de muziek heeft gedraaid, maar om het leven zelf.'