Het vrolijke verzet van Naaz Het vrolijke verzet van Naaz

Er zullen weinig negentienjarigen op de aardbol rondlopen die zo blijmoedig en levenslustig overkomen als Naaz. Ze omhelst me bij aankomst alsof we beste vrienden zijn – terwijl we elkaar nooit eerder hebben gesproken –, giechelt opgewekt wanneer haar moeder appt en praat met evenveel vuur over het knuffelen van haar hond Monkey (en hoe die altijd in haar kleurrijke sokken bijt) als het knokken voor LGBT-rechten. 

Ze is nogal intens, ook. Vanochtend zat ze nog te huilen in de auto terwijl ze Please, Let Me Go las, een boek over meisje dat op jonge leeftijd in de vrouwenhandel terecht komt. ‘Echt een leestip!’, zegt ze, om vervolgens terug te blikken op haar optreden op Lowlands, waar ze euforisch springend op het podium stond. ‘Ik opende die show met 'Loving Love'. Dat nummer heb ik geschreven met de intentie dat Kanye West en Chance the Rapper het ooit zullen zingen.’ Giechel. ‘Tuurlijk, dat gaat nooit gebeuren, maar als ik dat zing kan ik me zo zelfverzekerd als Kanye voelen. Ik zag al die mensen naar me kijken, en dacht: oh my god, hoe kan dit?! Ik werd er zóóóóó emotioneel van, ik kreeg echt een brok in mijn keel.’ 

En dan komt telkens na een positieve opmerking weer die nuance: ‘Ik moet nóóit vergeten hoe onmogelijk dit muzikantenleven eigenlijk was, en hoe onmogelijk het nog steeds is voor heel veel Koerdische meisjes en jongens. Nu doe ik het gewoon, ik vind dat dat verteld moet worden.’ 

In een grijs verleden deed Naaz Mohammed – die simpelweg haar voornaam als artiestennaam gebruikt – nog eens mee met een talentenwedstrijd op tv en ze zong in 2015 mee op twee tracks van Yellow Claw (waaronder de hit ‘Catch Me’), maar haar echte leven begon toen ze in mei dit jaar de officiële debuutsingle ‘Words’ uitbracht. Een klein, opgewekt slaapkamer-popliedje met Rhodes, orgel en een klein orkest aan theekopjes, handclaps en getrommel op een tafel. Een liedje dat werd opgepikt door wereldwijd toonaangevende blogs als The Fader, dat inmiddels 6,5 miljoen plays heeft vergaard en haar naar internationale showcasefestivals als The Great Escape, Reeperbahn en Eurosonic brengt. Vanavond presenteert ze live in 3voor12 Radio haar nieuwe single – die klinkt als een zo mogelijk nog veel grotere hit. 

Ze schreef ‘Words’ voor haar allerbeste vrienden, de producers achter Soulsearchin’, vertelt ze in hun uitvalsbasis annex repetitieruimte The Jam, en ze meent het. ‘Voordat ik hen leerde kennen, was ik echt een ander mens. Ik was heel bang, verlegen en onzeker. Vorig jaar had ik een soort mental breakdown en belde Arjan huilend op: “Ik weet niet of ik ooit kan zijn zoals al die andere artiesten. Ik weet niet of ik ooit op het podium durf te staan. Ik weet niet of ik ooit interviews kan doen. Als ik nadenk over optredens moet ik al kotsen.” Ik was er zo bang voor, en dacht: misschien kan ik beter een slaapkamerartiest blijven. Maar door Soulsearchin’ ging ik het leven zien door andermans ogen. Dat begon met hele simpele dingen: “Wees geen pizza Margherita”, zei Arjan letterlijk tegen me. “Je hebt nog nooit olijven op je pizza gegeten, misschien vind je dat wel heel lekker.”’ 

Diezelfde Arjan Bedawi is twintig minuten eerder al even aangeschoven. Hij werkte al samen met een hele waslijst aan grote artiesten (waaronder Mr. Probz, The Opposites en Kenny B) en leerde Naaz drie jaar geleden kennen, vertelt hij, toen ze samen een liedje maakten om de aandacht te vragen voor de Koerdische situatie. ‘Door ISIS moesten heel veel mensen de bergen in vluchten. Dat móésten de mensen hier ook horen.’ 

Na die samenwerking bleef Naaz muziek maken met allerlei producers en songwriters. Naaz: ‘Op een gegeven moment vond ik die studiosessies helemaal niet zo leuk meer, omdat er altijd werd gezegd: “Misschien moeten we een liedje maken zoals die artiest, of in die vibe.” Het ging altijd om het kopiëren van andere muziek die succesvol was, maar dat is heel risicoloos leven. Het is alsof je bang bent dat het niet gaat werken als je jezelf bent. Toen ging ik naar huis en besloot: negen van de tien keer gebruik ik mineur akkoorden en schrijf ik een verdrietige tekst, laat ik nu eens iets vrolijks maken. Dat werd dus ‘Words’.’

Toen ze het schreef zat ze nog op de middelbare school, vertelt Naaz. Ze was een stil kind dat maar een echte vriendin had. ‘Zij is ook Koerdisch en onze vriendschap voelde als een hele wereld voor me, ik had niet meer nodig dan haar. Op het schoolfeest werd mijn nummer met Yellow Claw gedraaid, en iedereen zong keihard mee zonder zelfs maar te weten dat ze met mijn stem meezongen. Dat vertelde ik gewoon niet. Kinderen kunnen héél gemeen zijn, ik had dingen meegemaakt waardoor ik niemand meer echt kon vertrouwen. “Wat heb ik aan vrienden?”, dacht ik. “Ze gaan me toch maar verlaten, of me wat aandoen.” Ik was zo gesloten dat ik mijn ouders zelfs niet vertelde dat ik vier jaar ontzettend werd gepest. Ik ben een Midden-Oosters meisje met donker haar, dus het is heel simpel: elke haar op mijn lichaam is donker. De jongetjes om me heen vonden dat natuurlijk vies en zeiden: “Een vrouwenlichaam moet haarloos zijn! Een grote kont en grote borsten hebben! Slank zijn!”’ 

Vaak kwam Naaz dus huilend thuis, om in de spiegel te kijken en te denken: ‘Waarom ben jij niet zoals al die andere meisjes?’ ‘Ik heb wel eens stiekem mijn arm geschoren, hoewel dat niet mocht van mijn moeder. Dat zal ieder Midden-Oosters meisje herkennen. Ik mocht geen make-up op, dus ging soms chocola op mijn lippen doen voor het douchen, zodat ik eens kon zien hoe ik eruit zou zien met bruine lippenstift. Ik ging naar school met vaseline op mijn wimpers, dan leek het een beetje alsof ik ook mascara droeg. Dan zei mijn moeder: “Nee, je moet jezelf accepteren zoals je bent.” Dat was meteen ook de enige keer dat ze het zei.’ 

Nu snapt Naaz dat het onzin is dat je alles moet wegscheren omdat je een vrouw bent. ‘Iemand zei me: “Wauw, ik vind het tof dat je jezelf zo kwetsbaar opstelt door af en toe selfies te posten zonder make-up.” Maar het is toch bizar dat dat wordt gezien als “jezelf kwetsbaar opstellen”?! Dat is gewoon mijn huid, dat is niet kwetsbaar.’

Haar ouders waren vroeger superstreng en beschermend: ze mocht zelfs niet op straat spelen en kwam eigenlijk alleen buiten om naar school te gaan. Wilde ze naar de studio? Dan moest grote broer Hoger altijd mee, zoals hij nog steeds bijna altijd meegaat wanneer ze naar het buitenland moet voor haar muziek. ‘Ik snap mijn ouders helemaal, hoor. Ze zaten in een oorlog, hebben zoveel bizarre dingen meegemaakt en zijn gewoon getraumatiseerd. Tot mijn vijftiende heb ik mijn ouders voornamelijk heel verdrietig gezien.’ 

En toen gebeurde er iets bizars. Ze was met haar familie op vakantie in Turkije, waar haar ouders in een krankzinnig auto-ongeluk terecht kwamen. ‘De rem werkte ineens niet meer, waardoor hun auto van een berg af is gereden en vijftien meter naar beneden viel.’ Het was overal op het nieuws in Turkije: de auto was total loss, en haar ouders? Die hadden alleen wat blauwe plekken. ‘Sindsdien is alles veranderd. Dat ongeluk is er deels voor verantwoordelijk dat ik nu meer vrijheid heb, denk ik. Daarna dachten ze: “Het was niet onze tijd om dood te gaan, we zijn beschermd. Nu moeten we alles op alles zetten om te genieten van het leven, want zo gemakkelijk kan het voorbij zijn.” De eerste week was natuurlijk heel heftig, maar daarna zag ik ze opeens vaker lachen. Ze gingen opeens vaker vakanties boeken, leuke dingen doen, wilden opeens meer uit eten en gingen vragen wat voor muziek ik eigenlijk maakte, waar ik mee bezig was. Het lijkt nu wel alsof ze helemaal geen angst meer hebben, alleen de hoop dat hun kinderen een mooi leven hebben. Dat zoiets negatiefs je leven zo positief kan veranderen… ik vind het heel inspirerend.’ 

Laatst vroeg ze aan haar beste vriendin nog: wil je mee naar een concert? Nee dus, want die mocht van haar ouders ’s avonds niet naar Amsterdam. ‘Voor mij is dat nu heel raar, maar een paar jaar geleden was dat ook mijn realiteit. Nog zoiets: ik hoorde over een Koerdisch meisje van 31 dat haar diploma had gehaald en een goed betalende baan had. Maar ze mocht van haar ouders het huis niet uit. In eerste instantie was mijn reactie: “Dat is toch belachelijk! Je moet als vrouw sterker zijn dan dat, voor jezelf opkomen en gewoon gaan.” Toen dacht ik: “Wat zeg ik nou? Dit is hoe ik nú denk, maar ik zou ook dokter, advocaat of tandarts worden, tot mijn dertigste thuis wonen en trouwen met een man die ook uit mijn cultuur komt. Zelfs als ik liever met een Nederlands persoon was getrouwd.’

Over de liefde gesproken: daten mag ze eigenlijk nog steeds niet van haar ouders. ‘Ze hebben zoveel van hun leven veranderd en zoveel van hun normen en waarden opzij gelegd. Het minste wat ik kan doen is ze respecteren: geen blote kleren dragen, dus, niet uitgaan, geen drugs of alcohol doen, en ook niet daten.’

Eigenlijk hangt dat ook wel samen met haar strijd voor LGBT-rechten. De videoclip voor ‘Words’ kun je opvatten als een oproep voor diversiteit, en haar liedje ‘Can’t’ eigenlijk ook. ‘Ik mocht überhaupt niet verliefd worden op jongens van andere culturen, maar heb altijd beseft: je krijgt vlinders van iemand of niet, dat kun je niet beheersen. Het is zo zielig dat sommige mensen niet mogen zijn met de mensen van wie ze houden, alleen omdat ze die vlinders krijgen van iemand met hetzelfde geslacht. Ik heb van alle kanten gevoeld hoe het is om niet geaccepteerd te worden zoals je bent, en vind dat niemand dat zou moeten hoeven meemaken.’

Naaz speelt vanavond tussen 22.00 en 23.00 in 3voor12 Radio op 3FM en brengt vrijdag haar nieuwe single ‘Up To Something’ uit.