Jan is vanaf het begin, alweer tien jaar geleden, betrokken bij de Nieuwplaatz. Met een kleine groep kunstenaars was hij op zoek naar een plek in Leiden. Die vonden ze in eerste instantie op antikraak-basis in de oude zusterflat Nieuweroord. Daarna verhuisden ze, wederom antikraak, naar een leegstaande school op de Ter Haarkade. “We hadden het geluk dat in ons team verschillende kennis aanwezig was,” vertelt Jan, “er was een pand en dat wilde de gemeente Leiden ons in bruikleen geven, maar daarvoor moesten wel allerlei zaken worden geregeld. Dat hebben we samen voor elkaar gekregen. Zelf had ik net een traject met de Kamer van Koophandel achter de rug met een scoutinggroep. Die ervaring kwam goed van pas. Anderen konden goed organiseren en hadden een goed netwerk in de cultuursector. We sprongen met elkaar in het diepe. Nu zijn we alweer twee keer verhuisd. Sinds 2017 zitten we in dit gebouw aan de Sumatrastraat, en hier willen we blijven.”
De culturele broedplaats Nieuwplaatz is in tien jaar tijd uitgegroeid tot een begrip in Leiden. Het huidige pand aan de Sumatrastraat biedt ruimte aan Leidse professionals op het gebied van kunst en cultuur. De werkplaatsen, ontwerpstudio’s, repetitieruimtes en een zaal zijn onder kunstenaars gewild. Dat is niet zo gek, want een plek als de Nieuwplaatz is zeldzaam. Jan Stroomer is voor een flink deel verantwoordelijk voor het succes ervan. Vanaf het begin was hij een kartrekker. Nu neemt hij afscheid als voorzitter. Zijn opvolger Marcel van Schooten staat te popelen om het werk over te nemen. 3voor12Leiden sprak met de voorzitters in de muziekstudio van de Nieuwplaatz.
Betrokken vanaf het begin
Jan roemt de betrokkenheid van de gebruikers van de Nieuwplaatz. “Die betrokkenheid is hoog. Er is altijd wel iemand die zijn vinger opsteekt als er iets gedaan moet worden. We zijn een vereniging, geen stichting of een bv. Dat betekent dat we van ons allemaal zijn, met een algemene ledenvergadering waarin we met elkaar besluiten nemen. Het is van ons samen. Het lijkt toekomstbestendig. Niemand wordt er rijk van, maar iedereen kan zijn werk doen. Dat is ook rijkdom. Deze ruimte bijvoorbeeld met mijn piano wordt door meerdere mensen gebruikt, ook de piano. Dat collectieve zit er goed in. Zoveel ruimte hebben, kan alleen maar omdat we het samen doen.”
"Niemand wordt er rijk van, maar iedereen kan zijn werk doen. Dat is ook rijkdom."
Samen opgebouwd
Na de antikraaksituatie ontstond een paar jaar geleden de mogelijkheid voor een normaal huurcontract. De gemeenteraad heeft laten weten dat ze de broedplaats graag in stand houdt. Marcel: “Dat is fijn, want dat geeft zekerheid voor de toekomst. Daardoor investeer je gemakkelijker in bijvoorbeeld deze muziekstudio waarin we nu zitten.” Dat de gemeenteraad achter de Nieuwplaatz staat is niet voor niets. De groep kunstenaars heeft laten zien dat ze een toegevoegde waarde hebben in de stad. “En dat is een mooi compliment,” zegt Jan, “we hebben onze talenten goed ingezet voor onze bijzondere plek.”
“Het is best wel uniek dat dat is gelukt,” vult Marcel aan, “er is veel behoefte aan dit soort ruimtes en maar al te vaak verdwijnen succesvolle locaties weer omdat het alleen op tijdelijke basis wordt aangeboden. Er zijn tal van voorbeelden in Leiden: Old School, Red Carpet Lounge, Kraftpark, Sub071 en Pesthuis. Ik hoop dat de nieuwe Makerscentrale aan de Langegracht ook een lang leven heeft. Het maakt de stad minder spannend als deze plekken er niet zouden zijn.”
Jan: “Ik krijg jeuk van de antikraaksituatie van veel kunstenaars. Dat is niet goed voor de rust, je wilt je tijd besteden aan creativiteit en niet aan gedoe en stress. Het is goed dat ik ermee stop, want zo af en toe word ik er grumpy van. Bij ons is het nu goed geregeld en dat gun ik andere mensen ook. Daar telkens weer opnieuw voor moeten vechten kost energie.”
De Harde Werkers
Marcel is zelf nu ruim drie jaar betrokken bij de Nieuwplaatz. “We zaten hiervoor met ons ondernemerscollectief 'De Harde Werkers' in de Springplank, een school hiernaast die nu is afgebroken. Via de Nieuwplaatz kregen wij de mogelijkheid om vier lokalen te huren. Daar hebben we geen spijt van gekregen. Het eerste jaar bleven we nog veel in onze eigen ruimtes en keken we de kat uit de boom. Nu zijn we volledig geïntegreerd. Voor ons geldt ook dat de Nieuwplaatz rust bracht. We zaten in een onzekere situatie. Nu niet meer.”
De ondernemers van 'De Harde Werkers' brengen hun eigen kwaliteiten mee. Marcel: “Wij zijn een diverse groep met bijvoorbeeld organisatoren van allerlei evenementen, vormgevers en een edelsmid. Eerst was hier vooral uitvoerende kunst van muzikanten, kunstenaars en theatermakers, nu zijn er ook mensen die achter de schermen aan cultuur werken.”
Samenwerken
De huidige samenstelling van de broedplaats is inspirerend en leerzaam. “Nu we elkaar steeds beter leren kennen, slagen we erin om steeds meer samen te werken. We vullen elkaar aan en houden samen het vlammetje aan,” vertelt Jan, “het is hier echt anders dan in een kantoorgebouw met systeemplafonds en TL-licht. We zijn bovendien open en toegankelijk. We lopen gemakkelijk bij elkaar naar binnen.”
Tijdens het Amuse Festival van de Nieuwplaatz is dat voelbaar. Eens in de zoveel tijd staan alle deuren open en trakteren de kunstenaars hun publiek op culturele versnaperingen. Toeschouwers wandelen door het gebouw en genieten van de kunst die wordt geboden.
“Dan is er ook nog de school,” merkt Marcel op. “Het gebouw waarin we zitten is deels nog in gebruik als school. Dat is een gekke partner. Maar maakt het tegelijkertijd levendig. Bij de laatste Kunstroute maakten scholieren kunst en stelden dat tentoon. Daardoor kwamen er veel ouders over de vloer. Ouders leerden de andere gebruikers, de kunstenaars, kennen en waren daardoor verrast.”
Nieuwplaatz is ook inspirerend voor de scholieren. Ze krijgen theaterles van Hardt, de theatergroep in de Nieuwplaatz. Maar ook het simpele feit van de aanwezigheid van kunstenaars spreekt tot de verbeelding. Er hangen schilderijen, er hangt verkleedkleding en er zijn muzikanten.
De voorzitterswissel
Nu Jan de voorzittershamer overdraagt aan Marcel, heeft hij veel tijd over. “Haha, dat dacht je,” lacht Jan. “Ik ben kunstenaar en muzikant en ook nog eens vader. Ik heb genoeg te doen. We hebben een nieuwe plaat opgenomen, die heet 'Nature Calls'. Op het album komen mijn natuurkundige verleden en het zijn van muzikant samen. Het is een onderzoek naar samenbrengen van muziek en natuurkunde. Hoe kun je geluid zichtbaar maken en harmonie laten samenvloeien? De crowdfunding van het album is trouwens gestart,” knipoogt hij.
Jan is trots op hoe de Nieuwplaatz er nu bijstaat. “We hebben veel aan Jan te danken,” zegt Marcel. “Dat is voor mij natuurlijk een prettige binnenkomer. We kunnen bouwen op wat er al is. De nieuwe mensen in het bestuur zijn enthousiast. We willen de stad en de buurt nog meer laten zien wat er in ons gebouw gebeurt. Er is veel kwaliteit beschikbaar, die we graag aanbieden.”
Marcel is geen onbekend figuur in cultureel Leiden. Naast het bouwen van websites en het geven van marketingadvies aan culturele ondernemers, is hij ook op muziekvlak actief met de bekende open-mic nights Unplugged en het festival Peel Slowly and See. “Ik kan verbindingen maken en goed organiseren. Ik heb mijn eigen netwerk en dat geeft weer nieuwe mogelijkheden. Ik heb er zin in!”
De voorzittershamer wordt door Jan aan Marcel overgedragen tijdens de Leidse Cultuurborrel op 24 november in de Nieuwplaatz. Iedereen is welkom bij de Sumatrastraat 201 van 17:00 uur tot 19:00 uur.