A La Carte met Fresku: ‘Echte nuance is het dapperste’ A La Carte met Fresku: ‘Echte nuance is het dapperste’

Je hebt interviews in hotels, in cafés, bij iemand thuis, online via een scherm, maar in de sportschool? Dat is een first. Om eerlijk te zijn was Fresku zijn afspraak een klein beetje vergeten, maar zijn vrouw en beschermengel Lieke is alert en rijdt me naar de plek aan de rand van de stad Eindhoven waar de rapper zich net een uurtje leeg getraind heeft. Samen met zijn creatieve compagnon Teemong, die er een sport van maakt zo lang mogelijk als introducé mee te gllippen. ‘Ik moet nog benen doen’, zegt Fresku. ‘Dat doe ik altijd als laatste, maar iets in mij is blij dat ik dat niet meer haalde. Nee, ik train niet speciaal voor de tour. Ik weet uit ervaring dat als ik zo'n concreet doel stel ik dat ook weer als een goede reden zie om na de tour te stoppen met sporten.’ Fresku schuift met een proteïneshake aan in het hoekje van het restaurant en krijgt de menukaart met vragen in zijn handen geduwd. Zeven gangen met vragen, uit elke gang een vraag.

‘Ja, in de spiegel. Niet altijd hardop maar soms wel, vooral voor een optreden. Dan zeg ik: bismillah, en dan twee woorden waar ik aan moet denken tijdens de show. De ene keer is het bijvoorbeeld ‘vertrouwen en gezelligheid’, de volgende keer ‘focus en humor’. Het zijn allemaal dingen die ik van nature in me heb maar waarvan ik op dat moment het gevoel heb dat ik ze moet oproepen. Ik doe het ook vlak voor ik een spannend gesprek in ga, een zakelijke meeting. Dan zeg ik vast hardop wat ik mezelf wil horen zeggen in dat gesprek. Dit is het gesprek dat je gaat hebben, dit vind je spannend, dit ga je zeggen.’

Dus je wilt als het ware de kracht in je stem horen die je op het moment dat het er echt toe doet ook wilt hebben?
‘Precies, en de juiste tone of voice. Heel vaak lukt het dan alsnog niet in zo'n meeting, hoor. Het blijft gek, dat hele zakelijke ding.’

Je bent vrij laat voor jezelf begonnen, zat altijd bij Top Notch. Je ging weg op een opmerkelijk moment. In de coronacrisis.
‘Ja, ik moest ook wel, ik had drie jaar aan een plaat gewerkt en op het moment dat hij uit zou komen stopten alle optredens. Ik kreeg niet eens een bericht van mijn label of ze iets voor me konden doen. Toen dacht ik: ik ben beter af als ik het op eigen kracht doe.’

Zat dat er al aan te komen?
‘Een beetje wel. Ik had al gedoe over een album dat ik met Mocromaniac had gemaakt. Ik vond dat dat album nummer vijf van mijn contract was, zij vonden van niet.’

Was je daar boos over? 
‘Het is niet eens boosheid, ik ben na twaalf jaar gewend aan hoe het in de industrie gaat. Als ik nu een nieuwe ‘Brief Aan Kees’ zou schrijven zou die gaan over hoe hij zijn liefde voor hiphopcultuur rijmt met wat hij doet. De zakelijke kant, hoe hij dat aanpakt. Het is moeilijk man, als je ergens twaalf jaar gezeten hebt zijn die mensen ook collega's die jou hebben zien groeien en jij hen. Uiteindelijk mocht ik wel weg en daar ben ik dankbaar voor.’

‘Ik ben niet zo bezig met leeftijden, dus ik weet niet of hij onder de 25 is maar ik noem gewoon sor. Hij is in elk geval jonger dan ik. Ik vind sor heel goed en ook leerzaam. We zijn ook game-matties. Dat wil zeggen: we willen allebei al heel lang samen spelen, maar het komt er niet van. We appen wel veel over gamen, meer dan over muziek. Ik ben nooit zo heel erg met de Nederlandse scene bezig geweest eerlijk gezegd, meer met de Amerikaanse. Maar dan nog snap ik dingen vaak te laat. Toen Young Thug net opkwam vond ik hem gewoon een soort Lil Wayne, terwijl de generatie onder mij hem als Legend had gedoopt. Tien jaar later had ik pas door dat hij echt iets nieuws doet.’

‘Ik ben wel eens onaardig geweest naar fans maar over het algemeen heb ik het idee dat niemand zoveel aandacht een liefde geeft aan zijn fans als ik. Het is heel belangrijk voor mij en onderdeel van hoe ik geniet van wat ik doe. Ik vind dat belangrijker dan een perfecte show geven. De mooiste momenten bij mijn shows vind ik achteraf altijd als ik fouten maak. Ik kan mij gezichten herinneren van fans die mij helpen als ik de tekst even kwijt ben en die me dan recht in de ogen aankijken en me de tekst toe fluisteren. En dan geef ik een boks als dank als ik het weer weet. Als ik die menselijkheid niet zou kunnen tonen zou ik in paniek raken. Het is geen ingestudeerde act. Ik heb het vaak ook even nodig om met mijn fans te praten tijdens een optreden, om te landen.’

‘Ik zou willen van wel. Ik sta graag in het leven als iemand die dat is. Ik vind het belangrijk om liefde te verspreiden. Maar als iemand mij echt tekort doet, draag ik dat heel lang bij me. Dat is een gif dat in me zit. In de coronatijd heb ik dat heel sterk ervaren, het oneerlijke gevoel dat de hele wereld gewoon schijt had aan het bestaan van de artiest. In de media las je dan verhalen over een artiest waar je nog nooit van gehoord had, die zogezegd een baantje bij de Albert Heijn had genomen en daarvoor bejubeld werd. En ik werd ineens weggezet als weigerartiest, omdat ik niet wilde meewerken aan de qr-code. Ja, ik weigerde mijn publiek te weigeren. Ik weigerde een show te doen waar een deel van de mensen niet binnen werd gelaten. Ik vertrouwde het niet. Ik heb een hoop chantage meegemaakt in mijn leven, ik herken het als de beste: dit was chantage. Ik heb nooit enig vaccin in mijn leven geweigerd, behalve deze. Sommigen zeiden dat ik mezelf buitenspel zette, maar ik probeerde gewoon mijn eigen spel te spelen. Mensen maakten mij uit voor van alles en nog wat, maar ik zag mensen die geld zagen en hun kans grepen. De qr-code was een middel om vaccins te verkopen.'

En daar is gif van overgebleven?
'100 procent Je moet ook bedenken dat ik in 2018 het zwaarste jaar uit mijn leven had. Ik moest me uit een zware depressie vechten, het album In Het Diepe is daar het bewijs van. Ik verdien niets aan zo'n album, ik moet overleven door op te treden. Letterlijk hè, ik heb het niet over figuurlijk. Ik heb het over geld verdienen en over mijn mentale gezondheid. Daar gaat het over. Godzijdank is het me gelukt om te overleven, maar zonder al die motherfuckers. Dus ja, dat stukje wrok gun ik mezelf ook wel. Wat was er gebeurd als ik het niet had overleefd? Dan hadden ze gezegd: hij liep toch al met depressies, hij was een wappie. Laten we zijn muziek draaien en Top Notch alle geld gunnen. Dat was letterlijk wat gebeurd zou zijn.’

‘Mijn oudste dochter Alicia is nu veertien. Ze is geboren in de periode dat mijn debuutalbum uitkwam, dus ik heb het idee dat het hand in hand gaat: mijn groei als artiest en mijn missie als vader. Inmiddels heb ik drie kinderen, en ik herken mezelf in alle drie. Ik heb het idee dat ik mijn eigen leven door hen nog drie keer mee ga maken. Ik merk dat Nubia heel fantasierijk is. Alicia is creatief maar wordt nog niet heel graag gezien. Ik heb het idee dat ik dat ook had op haar leeftijd, in mijn schulp het doet me veel, maar daardoor ben ik wel meer gericht op hun ontwikkelingen dan op de mijne.’

Je hebt nog vijftig jaar te leven, waar ga je heen?
‘Ik weet niet of ik nog vijftig jaar heb, maar ik hoop het wel. We gaan er sowieso voor. Ik mag hopen dat ik mezelf nu wel iets beter begrijp dan toen ik jong was. Het egoding dat rap heel erg had, heb ik allang niet meer. Ik denk dat ik mezelf meer zie als een mens. Gewoon als iemand die shit meemaakt en vastlegt en niet veel meer dan dat. Misschien heeft dat wel te maken met het feit dat mijn kinderen steeds ouder worden, dan is er steeds minder ruimte voor je eigen ego. Ik ben oké geworden met de zware kant van mezelf, ik heb meters gemaakt, daar mag ik mezelf credits voor geven. Het is net als met paniekaanvallen. De eerste keer denk je: Ik ga dood! Maar hoe vaker je er één hebt, hoe beter je het leert herkennen en je weet hoe je ermee om moet gaan. Met somberheid is dat hetzelfde. Je voelt het, je weet wat er kan gebeuren, dus je weet wat je kan doen. Het is niet voor niks dat je me vandaag treft in de gym. Alle beetjes helpen om jezelf positief en gezond te houden en om die vijftig jaar vol te maken.’

‘Ik ben eerlijk gezegd wel benieuwd hoe jij er naar luistert.’

Nou, ik hoor iemand die een zekere berusting heeft in het feit dat ie niet alles weet. En ook in het feit dat nieuwe inzichten niet genoeg zijn om het de volgende keer in een keer goed te doen.
‘That's It! Het is de oneindige belofte. Vroeger maakte ik boze liedjes over bijvoorbeeld racisme en diversiteit in de media. Ik weet oprecht niet of ik op dat moment het idee had dat ik die strijd kon winnen. Je vecht tegen het systeem, het patriarchaat, vul maar in. Die strijd zal forever zijn. Ik maak me nu trouwens drukker om georganiseerde corruptie bij de elite der elites dan over een buurman die op een partij stemt. En ik zie in dat het allemaal tandwielen zijn die tegenovergesteld bewegen. Het extreemrechtse geweld in Engeland is een gevolg van extreem links dat de afgelopen jaren is opgestaan. Je kunt dat niet los van elkaar zien: het ene extremisme laat het andere bewegen. We moeten die systemen zo genuanceerd mogelijk ontmantelen. Echte nuance is het dapperste.'

‘Ik ga iets heel egoïstisch zeggen: mezelf. Ik heb dit jaar besloten om mijn verjaardag te vieren, voor het eerst sinds ik elf was. Soms organiseren mensen mijn verjaardag vóór mij en dan ben ik er toevallig maar ik heb het nooit de moeite waard gevonden om zelf iets te vieren. Maar dit jaar ga ik het doen. Kijk, natuurlijk gun ik mijn kinderen het beste, maar dat lukt alleen als ik eerst mezelf het beste gun en mezelf goed ga behandelen. Weet je familiesystemen bro. Je gaat hoe dan ook trauma's doorgeven en dat moet je proberen te minimaliseren.’