Nina Kraviz en I-F op intergalactische frequenties Nina Kraviz en I-F op intergalactische frequenties

‘Herken je deze plaat?’ Nina Kraviz zwaait de EP van Matzo & Pauli uit 2004 heen en weer, met het enthousiasme van een veertienjarige die zojuist haar aller- aller- allercoolste kerstcadeautje heeft uitgepakt. 
Ferenc: ‘Ja!’
Nina: ‘Weet je wie ‘m aan me heeft gegeven?’
Ferenc valt even stil. ‘….Eh… nee?’
Nina: ‘Jij!’
Het gezicht van Ferenc vouwt zich in een diepe plooi en hij plukt eens aan zijn ringbaardje. ‘Eh, echt waar?’ 
Nina: ‘Ja, in Moskou. Het was een van de allereerste platen in mijn collectie.’
‘Oh’, zegt Ferenc bedenkelijk. ‘En dan ook nog het rode vinyl. Ik heb je verwend, zo te zien.’

We zitten om kwart over 11 ’s avonds in de lobby van het nogal chique Pulitzer Hotel, en dat in de drukste week van het jaar: Amsterdam Dance Event. De Russische techno-ster Nina Kraviz heeft een moordend schema, en lijkt de hele week nogal impulsief overal op te duiken: een dag eerder presenteerde ze al een radioshow in platenzaak Rush Hour met haar label трип, vanmiddag interviewde ze Kerri Chandler op Worldwide.fm en draaide ze zelf wat platen, ’s nachts is ze de headliner van DGTL in een giga-scheepsbouwloods, tussendoor spreekt ze op de conferentie en morgen zal ze óók nog een verrassingsset geven in de kelder van De School. Ze heeft vandaag pas een uurtje geslapen, bekent ze, maar een dutje doen? Nee joh, liever gaat ze in op de uitnodiging om een dubbelinterview te doen met een van haar grote jeugdhelden: Ferenc van der Sluijs alias I-F, de Haagse italo/electro/acid-veteraan, labelbaas en online radio-pionier met Cybernetic Broadcasting System (CBS) en Intergalactic FM. Hij is vroeg voor de afspraak – ‘net een nieuwe auto, vandaar’ –, draait zo nog op ZeeZout en probeert verder zo weinig mogelijk van Amsterdam Dance Event mee te krijgen. Te commercieel, te massaal, te vluchtig naar zijn smaak.

Nina heeft speciaal voor de gelegenheid zelfs twee van de platen meegenomen die ze zo’n dertien jaar geleden in handen kreeg geduwd door Ferenc. Het is alleen een beetje ongemakkelijk dat hij zich die eerste ontmoeting eigenlijk nauwelijks kan herinneren. Hij slaat een flinke zucht. ‘Ik heb een verschrikkelijk geheugen.. Meer dan dertig jaar aan loeiharde muziek heeft flink wat gaten in mijn brein geschoten.’ 

‘Ik zal je even helpen: het zal ergens rond 2004 zijn geweest’, zegt Nina schaterlachend. ‘Ik woonde pas een paar jaar in Moskou – ik ben opgegroeid in Siberië – en studeerde om dokter te worden. Om rond te komen had ik bergen verschillende bijbaantjes. Eentje daarvan was als host zorg dragen voor artiesten, en Ferenc was een van de favoriete artiesten van het agentschap waar ik voor werkte. Hij kwam dus naar Moskou om op te treden en bleef een paar dagen plakken. Hij gaf me toen die Viewlexx-platen en wees vervolgens met z’n vinger omhoog naar de hemel, alsof er buitenaardse wezens toekeken. Ik dacht: “Als ze daar boven toch luisteren, dan kan ik maar beter iets doen met die platen.” Het was precies het juiste moment in mijn leven, en het begin van mijn platenverzameling. Oh, en later die week lagen we thuis in een prachtig Stalin-achtig gebouw op de vloer en luisterden we naar Russische italo-disco.’
Ferenc grinnikt. ‘Viel ik toen in slaap? Zodra ik plat ga liggen..’
Nina: ‘Een beetje, ja. Ik weet nog hoe leuk je de post-Sovjet Unie-nummers van Mikhail Muromov vond.’ Ze begint spontaan uit volle borst een sierlijk Russisch wijsje te zingen. ‘Die dus! Ik heb ‘m ook gedraaid op Dekmantel, gewoon om de herinnering weer eens op te halen. Ik heb daar sowieso ook veel muziek gedraaid die ik ken uit de CBS-tijd. Echt waar, een serieus percentage van mijn muzikale kennis heb ik aan jou te danken, Ferenc.’

Of Ferenc ook zo’n muzikaal sleutelfiguur had in zijn leven? ‘Niet echt, nee. Het draaide me als jong jochie vooral om piratenzenders. En ik weet nog precies hoe ik dé tape kreeg.’ Hij zegt het nog eens, want zo belangrijk was dat cassettebandje kennelijk voor ‘m. ‘Dé tape! Dat was het moment dat mijn leven echt veranderde. Er stond een opname op van een nacht in The Downtown, de discotheek in Maassluis. Echt een schijtstad, maar in die tijd was The Downtown een van de beste discotheken van Europa. Ik was dertien, dus te jong om daar binnen te komen. Op dat bandje stond een set van Ed Smit of Ton Flasza. Alles kwam voorbij: Laser Dance, Mighty Crusader, Numbers… Ik dacht: “What the fuck is dit?” Ik was wel bekend met elektronische muziek: mijn oom nam af en toe cassettebandjes op voor op vakantie in de auto, maar dit was echt iets anders. Dat geluid heeft me gevormd, het gevoel erbij was zo sterk: ik heb alles ervoor opgegeven en een zooitje gemaakt van mijn schooltijd. Mijn ouders wilden me onder de duim houden: “Je gaat studeren en wordt zus en zo!” No fucking way, dacht ik. Juist de boosheid en onderdrukking hebben me zo sterk gemaakt.’

Nina knikt gretig: ook zij verslond als tiener vooral muziek via de radio, met de gulzigheid van een uitgehongerde leeuw. ‘Waarschijnlijk heb ik daarom zo’n vreemde en brede muzieksmaak: ik nam alles in me op, van drum ’n bass tot techno tot popmuziek en jazz. Mijn ouders hadden me nooit naar een discotheek laten gaan. Wanneer zij lagen te slapen, nam ik stiekem radioshows op die in Moskou werden uitgezonden. Er was daar elke vrijdag en zaterdag van 10 tot 12 ’s avonds een radioshow met elektronische muziek. Omdat er vijf uur tijdsverschil zit tussen Irkoetsk en Moskou, stond ik dus om 3 uur ’s ochtends op om die show op te nemen. Die radioshow was eens op tour in Siberië, en ik heb mijn ouders werkelijk gesmeekt om te gaan. Nou, dat mocht dus niet. Toen had ik serieus een hysterische aanval, het voelde als verraad.’ 

Dat alles speelde in de tijd dat huishoudens net internet kregen, vertelt Nina. Kortom: via de inbelverbinding stroomde haar computer vol met feiten en biografieën van sleutelfiguren uit Detroit en Chicago, maar de daadwerkelijke muziek? Die was minder gemakkelijk te vinden. ‘Ik had zoveel verbeeldingskracht nodig, en heb speciaal een baantje genomen bij het lokale radiostation om maar muziek te vinden. Vervolgens was ik zo blij in het tijdperk van muziekpiraterij: eindelijk kon ik bij al die tracks.’ 

Ze kijkt nog eens diep in de ogen van Ferenc. ‘Inmiddels heb ik al veel van mijn helden ontmoet, en elke keer weer denk ik: “Damnnnn, ik heb zoveel van je muziek geluisterd, me een voorstelling gemaakt van hoe je zou zijn…. En nu zie ik je gewoon!” Het heeft zo’n gekke kant, alsof… alles in een tijd-continuüm bestaat, en je gewoon op het juiste moment wakker moet worden. Alsof het leven zo’n oude radio of modulaire synthesizer is: de bron is er al, je moet alleen de juiste kabeltjes vinden om te zorgen dat er wat gebeurt. Voor mij was het altijd zo: ik moest gewoon mijn best doen om wat extra kabels te vinden.’

Nina maakt tijdens het gesprek vaker zulke opmerkingen, een beetje zweverig en misschien zelfs spiritueel te noemen. Ferenc blijft meer down-to-earth maar lijkt precies te weten waar ze het over heeft. Als buitenstaander heb je misschien best moeite om die opmerkingen te volgen: alsof zij op dezelfde intergalactische frequentie zijn afgesteld en wij ‘m niet precies weten te vinden. Het gaat vaak ook letterlijk over frequenties en geluidsgolven, overigens, en over een tanende verbeeldingskracht. ‘Ik kan bepaalde frequenties niet meer overleven’, zegt Nina erover, ‘echt waar, en niet alleen omdat ik bijna doof ben door zoveel jaar draaien.’ 
Ferenc: ‘Ik ben bijna hersendood, dus doof zijn is niets, joh.’ 
Nina: ‘Hoe dan ook: die frequenties kruipen je brein in, het is verschrikkelijk.’ 
Ferenc: ‘Er is iets helemaal fout, dat klopt. Daarom draai ik graag oudere platen, ze zijn niet zo schreeuwerig gemixt, de bas is funky, de beats voelen exotisch en de drums… Je kunt er nog mee kleien, je kunt ze op elkaar stapelen.’
Nina: ‘Als je erover nadenkt… op festivals en in clubs staan betere geluidssystemen dan ooit, terwijl Jeff Mills in zijn tijd eigenlijk over waardeloze speakers draaide. Het was eigenlijk een hele pijnlijke ervaring voor je oren, maar juist daardoor krachtig.’
Ferenc: ‘Zo was het ook op Acid Planet, wat we hadden staan was amper speakers te noemen, het was alleen maar mid en amper bas, maar het kwam aan, hoor.’
Nina: ‘Toen moesten we ons er meer bij verbeelden dan we daadwerkelijk hoorden, en nu? Nu hoor je meer dan je kunt verbeelden, noem het de onderdrukking van je verbeeldingskracht. Bizar hè?’ 

‘Ik heb in mijn leven een paar mensen leren kennen die zó verslaafd zijn aan muziek’, mijmert Nina ondertussen verder, ‘en er is altijd iets aan Nederland geweest waar ik helemaal gek op ben. Ik luisterde je radiostation en werd compleet betoverd door vooral de disco-kant. Rotterdam voelde heel romantisch voor me, dat al die muziek daar vandaan kwam. Daarom ben ik gewoon maar trips naar Nederland gaan doen. Zo heb ik gasten als Serge van Clone, Alden Tyrell en natuurlijk Loud-E ontmoet. Hij is nog steeds een van mijn favoriete disco-dj’s, trouwens.’
‘Een genie!’, kirt Ferenc. ‘Echt een genie!’
Nina: ‘Ja hè? Hij was non-stop op zoek naar nieuwe platen, en ze de hele tijd aan het mixen op onmogelijke manieren, ook als drums niet lekker samengingen. Ik had de leeftijd waarop transgender-relaties heel gemakkelijk te bewerkstelligen waren, maar ik was er helemaal niet in geïnteresseerd en was compleet aseksueel: de enige seksuele aantrekkingskracht die ik me kon voorstellen, dat was muziek. Ik vroeg Loud-E dus: “Heb je een vriendin, eigenlijk?” Hij werd boos en zei: “Luister, stel je nou voor dat ik een vriendin zou hebben… Wat voor vriendin dan?! Mijn tijd verdoen aan een meisje terwijl ik de mix van mijn leven had kunnen maken!” Zo’n idee infiltreerde mijn wereld, ik was als een spons die de vibes om me heen volledig absorbeerde.’

Zoals Nina zich laafde aan de ‘west coast sound of Holland’, zo wordt de muziekscene in Rotterdam en Den Haag al jaren over de hele wereld geroemd. Met labels als Viewlexx en Murder Capital, radiostations CBS en Intergalactic FM en platen onder zijn eigen naam en met Unit Moebius is I-F daar de belangrijkste vaandeldrager van. Een tafel verderop zit zelfs een gast uit Colombia die groot fan blijkt van I-F en een dik decennium geleden al koortsachtig naar CBS luisterde. Echt waar! Ferenc reageert laconiek wanneer de Colombiaan zich in het gesprek mengt. ’Ik denk dat ik deel uitmaak van de meest gezonde underground-scene ter wereld, we hadden dit niet allemaal kunnen bewerkstelligen op een andere plek. Ik heb een jaar in Barcelona gewoond, maar dat was heel moeilijk, hoor. De hele mentaliteit is anders, internet was lastig…’ 
‘En het was er vast veel te goed weer!’, roept Nina.
Ferenc: ‘Haha, ja. Veel te heet, zo kan ik niet werken, joh. Ik ben gek op het Nederlandse weer. Het is heel grijs, heerlijk.’

Maar of I-F wel genoeg credits krijgt voor zijn harde werk? Daar kan-ie wel een beetje over brommen. ‘Ja, ik heb veel ruzie gehad met de pers. Als je geen slicke marketingmanager hebt die ze zegt hoe “cool” iets is, luisteren ze niet. Als je het niet bij ze opdringt, zien ze niet eens wat er gebeurt. We hebben al tweeënhalf jaar de Panama Racing Club, en er is vrijwel niets over geschreven. Het is een volledige discotheek voor maar twee mensen! Buiten Nederland wordt het goed ontvangen, hier hoor ik niemand erover. En tegelijkertijd heeft nu iedereen wel een online radiostationnetje. En dat vind ik leuk hoor, ik ben helemaal niet bang voor competitie en ik word niet zuur, no way. Want ik zie dat we heel invloedrijk zijn en daarnaast ons hoofd boven water kunnen houden. En het gaat niet om jou, het gaat niet om mij, het gaat om de muziek. Dat is het uitgangspunt: altijd blijven graven naar mooie muziek. Dat heeft me CBS ook wel geleerd.’ 

Ferenc was ooit ook een fundamentalistische platenverzamelaar, vertelt hij. ‘Ik kon een elleboog in je oog gooien als je naast me door de platenbakken stond te graven en iets zou pakken wat ik had willen hebben. Door CBS besefte ik dat ik de platen niet moet hébben, maar ze moet delen. Al die stomme verzamelaars die zeggen: “Wauw kijk wat ik heb! Ik stop het in mijn kast en nee nee, je mag het niet horen!” Get a life.’

Dat hij de stekker uit CBS trok en later Intergalactic FM begon, had hier alles mee te maken. ‘Iedereen had een mening, het was zo intens. De community eromheen was een sekte, als ik de mensen had gevraagd om zichzelf met z’n allen van kant te maken, dan hadden ze dat waarschijnlijk nog gedaan ook. Ik wilde wat meer afstand van al die meningen, al dat elitarisme.’

Het doet denken aan die keer dat Nina Kraviz vorig jaar in Melbourne draaide. Op haar Facebook beschreef ze haar set: van een traag trippy gedeelte naar het eventjes loslaten van de vierkwartsmaat, en vervolgens van drum ’n bass via ghetto house naar acid met een vleugje trance. Als je dat zo terugleest, klinkt het te gek, maar achteraf kreeg ze klachten: mensen wilden ‘techno’ horen, en dat draaide ze helemaal niet in deze set. Sterker nog: er waren bezoekers die hun geld terugvroegen. ‘Tja, voor mij was dat niet eens zo’n baanbrekende set, hoor’, zegt ze er nu over. ‘Ik weet precies wat er in Australië gebeurde: doordat de EDM-cultuur daar uitsterft, zijn er gasten die niet meer naar EDM-shows willen. Dat is immers niet meer ‘cool’. Tegelijkertijd beoordelen ze alles wat ze zien wel nog volgens die maatstaven. Ik kon die mensen héél gemakkelijk identificeren tijdens het draaien. Voor veel mensen is techno een afgesloten ruimte met geen enkele verbinding tot de voedzame wortels ervan, voor mij is alles onderdeel van dezelfde coherente muzikale ruimte: toen Jeff Mills begin jaren ’80 radio maakte, draaide hij van disco naar techno en liet hij zien hoe snel de brug was gemaakt naar italo, sci-fi en techno. Jammer genoeg is niet iedereen ruimdenkend genoeg om dat te zien.’ 

Ferenc schudt instemmend zijn hoofd op en neer. ‘Ik heb een hele simpele filosofie: een goeie plaat is een goeie plaat. Je kunt er boos om worden en met je voeten stampen, maar er is geen enkele discussie over mogelijk. Je kunt alles mixen, ik denk dat ik dat over de jaren wel heb bewezen. Zelfs ABBA! ABBA op de dansvloer, daar rustte echt een taboe op waar ik keihard en gewelddadig doorheen heb gebroken. Verzetten is zinloos.’ Nina: ‘Precies, en als mensen me zeggen hoe ik moet zijn en wat ik moet doen, dan is mijn eerste reactie meestal om precies de andere kant op te gaan. Als ik van een echt leuk trancenummer hou, en het is niet toegestaan in de “techno”-wereld? Tuurlijk draai ik het dan wel.’

‘Het gaat allemaal om frequenties’, concludeert Ferenc nog maar eens met een grijns op zijn gezicht, ‘sommigen zijn er niet op ingeschakeld, wij wel.’

Nina Kraviz draait op 31 december op Nachtduik Rotterdam en in Ampère Antwerpen, en 27 januari op Awakenings Eindhoven. I-F draait op 31 december in Berghain, Berlijn. Luister hier naar Intergalactic.FM.