Het was niet zozeer hard, maar vooral intens, de wall of sound van DVS1 tijdens Amsterdam Dance Event. Een indrukwekkende experience waarbij naast het geluid een ding opviel: iedereen danste met zijn rug naar de dj. En dat is geen toeval, aldus de Amerikaanse dj. Het raakt aan de kern van zijn visie: ‘Dat is toch geweldig? Van de paar mensen die klaagden over het geluid die avond, schreef 90 procent: ik kwam om de dj te zien. Nee, je kwam om de dj te horen.’ De laatste editie van De kunst van de dj van dit jaar!
Gisteren lag Zak Khutoretsky nog plat, maar in 48 uur was-ie er vanaf. Een bliksemgriep, denkt hij. Mooi, want voor het weekend staan weer zware nachten op het programma. De Amerikaan (die in Berlijn woont) is het gewend: hij draait al twintig jaar mee en is met name de afgelopen tien jaar een veelgevraagd techno-dj in het Europese circuit. Dat weet je dus wat je moet doen om overeind te blijven in die slopende nachten. ‘Mijn geheim? Een Duits middel genaamd Grippostad. Dat gebruik ik alleen als het echt nodig is. Ik zweet me dan kapot, maar tijdens het draaien vergeet ik heel even dat ik ziek ben.'
Enfin, DVS1 dus, een doorgewinterde dj die de laatste jaren resident was in Berghain en die ook regelmatig zijn gezicht laat zien in Nederland, dit jaar op onder meer Herfstdrift, Amsterdam Dance Event en komend weekend in De School. Hij is zo’n typische onwrikbare techno-dj die nooit teleurstelt. Maar met dat geluidssysteem van hem kan hij zelfs de meest solide clubber aan het wankelen brengen.
Ik zal het maar meteen bekennen: ik werd een beetje misselijk van je Wall of Sound-avond. Letterlijk: gedesoriënteerd, ongemakkelijk. Beschouw je dat als een compliment?
‘Haha, waar stond je precies?’
Ik begon achterin de zaal, waar het geluidssysteem stond. Het geluid was er fysieker dan ik ooit op een technofeest heb meegemaakt.
‘En bleef dat toen je bent gaan lopen? Ik ben opgegroeid in het Middenwesten van Amerika, met gasten die enorme soundsystems neerzetten, waar het geluid de focus was en niet de dj. Daar heb ik op door gebouwd met het Wall of Sound-concept. Maar ik kan je wel vertellen: we hadden heel wat problemen met de afstemming van het geluid die avond. Anders dan normaal staat het geluidssysteem ver weg van het podium, en in de zaal hangen vervolgens surround speakers om de delay op te vangen. Maar de delay was in die ruimte zo heftig - tot wel twee seconden - dat het fysiek onmogelijk was te dj’en. Ik heb iets moeten offeren: vier surround speakers uit de zaal zijn naar de dj booth verplaatst, waar ze veel te hard stonden maar er in elk geval voor zorgden dat de dj kon horen wat hij deed. Ik ben zelf nog de zaal in gelopen die avond, in het midden was het geluid wel goed, vooral als je op een meter of tien van de speakerkasten stond. Wat ik vooral fantastisch vond was dat niemand met zijn gezicht naar de dj stond.’
Dat was inderdaad heel wonderlijk. Normaal heb je het gevoel dat de dj een bepaalde aantrekkingskracht heeft, maar kennelijk is de zuigende werking van het geluid sterker.
‘Ja, dat is toch geweldig? Van de paar mensen die klaagden over het geluid die avond, schreef 90 procent: ik kwam om de dj te zien. Nee, je kwam om de dj te horen. Ik vind dat een belangrijk onderscheid.’
Is dat een belangrijke overweging bij het verplaatsen van het geluid?
‘Het is niet het allerbelangrijkste, maar ik vind het wel belangrijk om mensen de mogelijkheid te geven dingen eens op een andere manier te beleven. Ik heb het zo geleerd, dat de dj ergens aan de zijkant stond, nooit op het podium. De generatie die nu opgroeit denkt dat het zo moet.’
DVS1
©
Klockworks
DVS1 (rechts) met Ben Klock
- Echte naam Zak Khutoretsky
- Geboren 1976 in St Petersburg
- Opgegroeid in Minneapolis
- 2009 gedebuteerd op Klockworks
- Resident Berghain
- Eigen label HUSH sinds 2011
- 2017: Fabric 96
Wat is daar zo erg aan?
‘Erg is niet het woord, het is niet goed of fout. Ik vind wel dat het te veel voeding geeft aan de supersterrenstatus van dj’s, het idee van de dj als entertainer. Terwijl er meestal helemaal niets te zien en des te meer te horen is. Neem ook een club als De School. Daar hebben ze het licht bewust heel minimaal gehouden. Sommige mensen klaagden daarover, maar het idee vind ik heel goed. Door een van de zintuigen uit te schakelen, gaan de anderen beter functioneren. Net zoals dat gaat bij iemand die doof of blind is. Dat is ook een beetje het idee van het Wall of Sound-concept, het moet een ervaring zijn waar je niet aan kunt ontsnappen. Als je op de dansvloer staat, doe je mee. Of niet, dan moet je weg gaan.’
Toch zoek ik ook wel eens contact met de dj. Niet door een duim op te steken of met hem of haar te praten, maar wel door vooraan te gaan dansen.
‘Jij zoekt misschien geen contact, maar het zal je verbazen hoeveel mensen dat wel doen. Ze houden telefoons omhoog met verzoekjes, of soms zelfs het verzoek om de microfoon te pakken en hun jarige vriend te feliciteren. Snap je dan wel waar je bent? Ik stond zelf overigens ook altijd vooraan bij de dj vroeger, kijken wat-ie doet. Maar destijds was het maar een klein deel van de mensen die dat deed, de rest danste. Daarom probeer ik de afleiding zoveel mogelijk te beperken. Mag ik jou een vraag terug stellen? Zie jij dj’en als entertainment of als kunst?’
Op de meeste plekken waar ik kom is het entertainment, maar het meest waardevol wat mij betreft zijn de plekken waar het een kunst is. En dat zit hem niet in bijvoorbeeld de interactie met het publiek of de mate waarin ingespeeld wordt op de zaal. Wat me wel opvalt: bij jouw type techno lijken veel dj’s helemaal geen contact te zoeken met hun publiek. Doe jij dat?
‘Mijn muziek heeft dat niet nodig, ik creëer een experience. Ik kijk wel voortdurend wat er in de zaal gebeurt hoor, ik ben me overal van bewust. Ik ben tevreden als ik mensen op zie gaan in de muziek. Het mooie van techno is dat het zoveel open laat voor het publiek. Er zijn geen vocalen die je vertellen wat je moet doen. Je kunt erop dansen om te vieren, maar ook om je problemen te vergeten. En voor mijzelf geldt: op mijn beste dagen is het een expressie van wie ik ben en hoe ik me voel, op slechte dagen ben ik technisch aan het dj’en, van track A naar track B.’
Je zei net: als je goed draait geeft je set weer hoe je je voelt. Wat krijgen we komend weekend dan voor set?
‘Ik ben een beetje gespannen, maar tegelijk lonkt het einde van het jaar. Gespannen en excited, want ik open een eigen venue in Berlijn. Ken je het 4D Sound geluidssysteem? Daar zijn er twee van, en een heb ik gekocht. Het wordt niet echt een club, want techno werkt niet echt op dat systeem. Maar het is een waanzinnig interessant stuk technologie.’
Is het de grootste investering die je ooit gedaan hebt in een geluidssysteem?
‘Ik denk het wel, samen met een systeem dat ik thuis in Minneapolis heb staan. Ik heb daar 90 speakerkasten, die ik verhuur. Het is begonnen met mijn eigen obsessie voor geluid.’
Wat is het grootste misverstand over geluid in clubs?
‘Dat je er bent als je het juiste merk speakers ophangt in de ruimte. Het belangrijke menselijke element wordt vaak vergeten, de geluidsman is essentieel. Veel factoren tellen mee, en sommige daarvan veranderen tijdens een avond voortdurend. De ruimte, de luchtvochtigheid, de hoeveelheid mensen in de club, natuurlijk hoe hard de dj tracks in het rood drukt.’
De geluidsman moet de dj corrigeren?
‘Nou, zo zou ik het niet willen noemen, er is geen "goed" of "fout". Natuurlijk is er het algemene idee dat je niet alles in het rood stuurt. Natuurlijk kies ik ook mijn momenten waarop het in het rood gaat, als je iets wilt accentueren of als het overstuurd moet klinken. Soms gaat een dj wat te ver. Dan zeg ik tegen de geluidsman: ik ga alles weer naar beneden halen, dus het systeem mag omhoog. Op die manier klink je meteen beter dan de dj voor je. De geluidsman heeft de verantwoordelijkheid de artiest en het geluidssysteem met elkaar te verbinden.’
Dat betekent dat de geluidsman er ook naast kan zitten?
‘Dat kan, maar dat geldt ook voor dj’s. Weet je hoeveel dj’s technisch gezien complete idioten zijn? Of nou ja: niet echt een idee hebben waar ze mee bezig zijn? Ik heb wel eens iemand zien foeteren op de geluidsman terwijl hij zelf de stekker niet in het stopcontact had gedaan. Of een vinyl-dj die niet weet hoe hij zijn gewicht moet afstellen. Kom op, het is je vak! Om nog maar te zwijgen over dj’s die lagen en lagen over elkaar heen mixen tot het ondraaglijk vol is. Soms moet je heel lang wachten op het juiste geluidssysteem om een bepaalde productie recht te doen. Overigens: op de beste soundsystems kun je het allerbest een compleet uitgeklede technoproductie draaien, prachtig! Minimale muziek, maximale impact!’
Het gekke aan techno is dat het in essentie altijd maar doorgaat, als een eindeloze loop. Hoe heeft techno zich in de loop van twintig jaar vernieuwd?
‘De essentie van techno is toekomst, vooruit kijken. Is techno nog steeds futuristisch? Ik weet het niet. Maar je kunt denk ik wel stellen dat na de house en techno niet meer zo’n grote revolutie in de muziek geweest is, terwijl daarvoor elke vijf jaar wel iets nieuws de aandacht opeiste. De toekomst van techno ligt vooral in de manier waarop we mensen het laten beleven, de keuzes die we bieden.’
Het publiek komt naar een technonacht om uren en uren te dansen. Hoe is het voor jou om de wekker om pakweg zeven uur ’s ochtends te zetten en een uur laten een club in te stappen die al acht uur kolkt?
‘Ik put veel uit mijn eigen ervaring in clubs. Ik heb vaak genoeg hele nachten op de dansvloer gestaan. Dan vroeg mijn moeder als ik om acht uur ’s ochtends thuiskwam hoe het was, en dan vertelde ik haar allerlei existentiële gedachten over het leven die ik die nacht had opgedaan. Zelf de hele nacht aanwezig zijn gaat niet. Ik weet nog dat ik dat heel stom vond toen ik voor het eerst zelf feesten organiseerde. Wat, wil je niet met ons hangen? Wil je geen drankje met ons doen? Maar ik wil zoveel mogelijk energie sparen. Als ik een halfuur voor mijn set in de club ben wil ik ook niet socializen, maar kijken naar de mensen. Soms zet ik mijn capuchon even op en ga ik de zaal in. Echt een ritueel. Daarom is het ook veel moeilijker me te concentreren op mijn set tijdens een avond die ik zelf organiseer. Dan heb ik ’s middags nog op tafels gestaan om de productie zo goed mogelijk te krijgen. Soms moet ik dan echt mijn laatste energie aanbreken om die twee uur door te komen.’
Ben je nog wel eens zenuwachtig?
’Ik heb altijd een zekere spanning voor sets. Geen zenuwen, want ik weet best hoe het moet, maar wel spanning. De meest spanning voel ik bij de plek waar ik het vaakst gedraaid heb: Berghain. Zeker negentig keer draaide ik daar inmiddels, en van al die keren ben ik misschien drie, vier keer teleurgesteld naar buiten gelopen. Dat zegt alles: ik ken die plek door en door, en de mensen kennen mij beter dan wie ook. Laatst zei iemand me: ik heb je hier talloze keren zien draaien, en elke keer is het anders. Dat is het grootste compliment dat je als dj kunt krijgen.’
DVS1 draait zaterdag 23 december in De School. Hij heeft eerder deze maand mix-cd Fabric 96 uitgebracht.
