‘Dit is verschrikkelijk. Echt het allerergste dat ik ooit gehoord heb.’ Aldus de broer van Alan Duggan, gitarist van de Ierse groep Girl Band over hun tweede album Talkies. ‘Haha, dat zei hij echt. Iets soortgelijks heeft iemand ook wel eens tussen twee nummers door geroepen bij een concert, toen we ergens voorprogramma waren. Shut the fuck up! Ik kan me nog een concert herinneren in Reading. Het was ergens aan het begin van onze carrière, we waren nog niet zo bekend. Halverwege een nummer brak ik een snaar. Je kunt dan niet stoppen natuurlijk, dus ik dacht: ik gooi er wat extra reverb en fuzz overheen, en dan halen we het eind van het nummer wel. We waren klaar en ik dacht: dat was ok. Maar recht tegenover me stond een kerel en die zei: ‘that was the shittiest thing I’ve heard in my whole life’. Of we daarmee zitten? Nee hoor, helemaal niet. Het is geweldig!'
Het is een veilige stelling dat meer mensen op deze wereld de muziek van Girl Band haten dan dat er fans zijn, dat weet de band zelf ook heus wel. Een neutraal standpunt over hun muziek is sowieso geen optie, daarvoor is de muziek veel te intens. Confronterend ook, op een manier zoals we die kennen van postpunk en no wave bands uit de late jaren zeventig, begin jaren tachtig. Girl Band - ironische naam want bestaande uit vier jongens - debuteerde in 2015 met het album Holding Hands With Jamie. Vooral live was de band een sensatie. De Ierse doorbraakbands van dit jaar - Fontaines DC en The Murder Capital - noemen Girl Band niet voor niets als grote inspiratiebron.
Maar twee jaar later dreigde Girl Band aan zijn eigen intensiteit ten onder te gaan. ‘Mental health issues’ van frontman Dara Kiely, zo luidde de uitleg. Hij belandde in een serieuze depressie. De tour van Girl Band werd afgebroken en de band leek zelfs even helemaal uit elkaar te vallen. Kiely stortte zich op een studie in de geestelijke gezondheidszorg en werkt tegenwoordig in een ziekenhuis met lotgenoten. Nu is Girl Band toch terug, maar wel onder strikte voorwaarden. In plaats van een eindeloze tour zijn er dit keer vier shows op het vasteland van Europa, twee in Engeland en twee in thuisstad Dublin. That’s it. En het album zelf, dat is even intens en persoonlijk als speels en afstandelijk.
De tour rond hun debuutalbum eindigde met een crash, hun nieuwe album start met de opname van een echte paniekaanval. Weet waar je aan begint bij de Ierse noiserockers Girl Band, een van de meest intense bands van het moment. Gelukkig weet de band het - op geheel eigen wijze - ook speels en luchtig te houden. Deze vrijdag zijn ze een van de blikvangers op Le Guess Who?
Van Ricki Lake naar Boeddha
Dara Kiely schuift iets later aan bij zijn bandgenoot. Het gesprek met Alan gaat dan al over Ricki Lake, de beruchte talkshow host uit de jaren negentig, een ware parel uit de historie van de trash tv. Haar gasten waren doorgaans net zo idioot als die van de net wat bekendere Jerry Springer, met als enige verschil dat bij Ricki Lake niet geknokt mocht worden. ‘Ricki Lake, Jenny Jones en de cartoon Mona The Vampire, dat zijn de tv-programma’s die ik elke dag na schooltijd keek’, beaamt Dara vol enthousiasme. Hij begint de tune te zingen van Mona The Vampire en haalt vervolgens herinneringen op aan de giftige relatiekronkels die Ricki Lake elke show weer op het toneel toverde. ‘Twee vrouwen, waarvan de ene beweert dat ze het doet met de man van de ander. Let’s bring him out! Ricki was fantastisch, omdat ze haast danste in haar rol als host. Hoe ze uiteindelijk in een Girl Band liedje beland is? Omdat ze rijmde.’
Zo simpel is het. Ricki Lake rijmt. Op Quentin Blake bijvoorbeeld, de favoriete illustrator van Roald Dahl, nog een jeugdherinnering van Dara Kiely. En op Ed Mordake, een naam die je wellicht even op moet zoeken. Ed Mordake was een mysterieuze figuur die leefde rond de vorige eeuwwisseling, een duister persoon die een twee gezicht op de achterkant van zijn hoofd had. Een gezicht waarop hij een heel andere uitdrukking had dan op zijn ‘gewone’ gezicht. ‘Een freakshow was het’, zegt Dara, terwijl hij zijn kop thee over de tafel gooit. ‘Sorry. Ik weet niet eens zeker of die man echt bestaan heeft, het is een urban myth, maar mensen zeiden over Ed Mordake dat zijn tweede gezicht onheilspellende spreuken fluisterde. Na zijn dood zou het verbrand en kilometers van zijn lichaam begraven zijn. Het is een cool verhaal, en een mooi symbool voor mental health issues.’
Het is een mooi voorbeeld van de speelse, schijnbaar achteloze referenties die Dara Kiely in zijn teksten vlecht. Dat speelse is duidelijk een strategie, een coping mechanisme. Alleen door op luchtige wijze te schrijven over het alledaagse - over voetbal, tv en kunst - blijft hij weg bij de complexiteit van zijn geestelijke gesteldheid. Nog een truc die hij uithaalt: uit al zijn teksten schrapte hij de voornaamwoorden. Geen ‘ons’ of ‘hen’, en zeker geen ‘ik’ en ‘mijn’. ‘Ingegeven door een quote van Boeddha’, zegt Kiely. ‘Nothing is to be clung to as I, me, or mine. Het leek me een geweldige uitdaging om volledig zonder voornaamwoorden te schrijven. Ik geloof niet dat het ooit eerder gedaan is’, verklaart hij, terwijl zijn arm opnieuw tegen de bovenrand van zijn kop thee maait. Weer gutst de halve kop over het tafeltje.
Oerschreeuw
Zo test en onderzoekt Girl Band het menselijk brein op alle mogelijke manieren. Er is een nummer dat ‘Amygdala’ heet, het deel van de hersenen waar angst geregistreerd worden. Een ander nummer - ‘Akitenon’ - is vernoemd naar een medicijn voor Parkinson-patiënten. En ‘Aibophobia’ is een term voor een wel heel vreemde angst: voor palindromen. Grapje natuurlijk, het woord zelf is ook een palindroom: als je het omdraait lees je hetzelfde.
‘Ken je de beroemde droomscène uit Twin Peaks?’, vraagt Alan Duggan. ‘Daarin komt een vreemde figuur voor die praat alsof het achterstevoren is opgenomen. Dat is ook echt zo: ze hebben zijn tekst eerst normaal opgenomen, vervolgens omgedraaid. Die omgedraaide versie is vervolgens door de acteur uit zijn hoofd geleerd en weer opgenomen. Zo klinkt wat hij zegt dus in de juiste volgorde, maar is het wel degelijk omgedraaid. We wilden eigenlijk het hele liedje zo opnemen, maar dat bleek echt niet te doen. Dara heeft er drie uur op gestudeerd, en toen had hij nog maar één zin onder de knie. Daarom hoor je uiteindelijk alleen de gitaar achterstevoren. Dat is wel te doen, al is het enorm wennen om de snaren van beneden naar boven te beroeren in plaats van andersom.’
Het knappe van Talkies is dat je ondanks alles níet het gevoel krijgt voortdurend genept te worden met goedkope goocheltrucs. Het is een super intense plaat, geweldig gespeeld en genadeloos gezongen. Veel overtuigender ook dan het debuutalbum, waar de band zich nog wel eens verloor in overdadige reverb. Talkies is veel ruimtelijker en dynamischer. De drums klinken harder, terwijl de bas de luisteraar de juiste flow meegeeft. ‘Zingen is voor mij catharsis’, zegt Dara Kiely over de intensiteit van zijn vocalen, die niet zelden meer geschreeuwd dan gezongen worden. ‘Het is een oerschreeuw.’
Dara Kiely is niet de enige die worstelt met zijn geestelijke gezondheid, en ook niet de enige die catharsis vindt in de muziek. Zo vertelt gitarist Alan Duggan hoe een van hun eigen nummers hem keer op keer aan het wankelen brengt. ‘Er is een bepaald moment in een bepaald nummer waar ik even niets hoef te doen, terwijl ik op bij elk andere moment aan het tapdansen ben met effectpedalen. Juist op dat moment kwam de muziek keihard bij me binnen. Ik had nog nooit een paniekaanval gehad, en toen zat ik er ineens middenin. Ik wist niet wat me overkwam. Na een tijdje ging het wel weer, en diezelfde dag hadden we nog een ander optreden. En verdomd, precies bij hetzelfde moment gebeurde het weer. Je moet je bedenken: onze muziek is op het podium keihard, nog veel harder dan in de zaal. Het is duizelingwekkend, soms letterlijk.’ En wel ja, voor de derde keer stroomt de thee van Dara over tafel, wat leidt tot een bulderende lach van de twee bandgenoten.
Die paniekaanval waarmee het album begint, is niet van Alan, maar van Dara. En hij is echt, vertelt hij. Je hoort hem onrustig ademen, alsof ie achtervolgd wordt. Als luisteraar denk je automatisch: laat hem die ademhaling onder controle krijgen, laat hem rustig worden. Het tegenovergestelde gebeurt. ‘We krijgen heel verschillende reacties op het begin van de plaat’, zegt Dara Kiely. ‘Sommige mensen werden gek, anderen een beetje ongemakkelijk, maar er waren ook mensen die er gewoon dwars doorheen praten en het helemaal niet door hebben. Maar dat is eigenlijk ook wel goed. Het is een minimalistisch, rauw begin van ons album. Vanaf daar wordt alles maximaal.’