Als ik de vorige vier blogs over de eerste vier albums van Kraftwerk had geschreven in de tijd dat ze waren uitgekomen had ik dat niet op een computer gedaan maar op een schrijfmachine. Voor dertigers en jonger: dat was een mechanisch wonder van zo’n vijftig metalen armpjes in een krans die je in beweging bracht door een erop bevestigde toets met één vinger krachtig in te drukken. Elke letter had z’n eigen armpje. In een opstelling zoals we die nu nog kennen van het toetsenbord van de computer. Dat armpje sloeg op een inktlint met daaronder een vel papier op een rubberen rol. Of een kopijvel wanneer het voor een krant of blad was. Meer vellen met carbonpapier ertussen wanneer er kopieën moesten zijn. Of een stencilvel wanneer er nog meer kopieën moesten zijn. Waarbij je de fouten in de tekst corrigeerde met roze lak. Die je weer heerlijk kon snuiven omdat er aceton inzat. Maar dat terzijde.
Kraftwerk Der Katalog 5: Computer World
Ode aan het 'ding' dat ons leven anno nu bepaalt
De grote Kraftwerk-marathon is over de helft. Mijn arm - met inmiddels vijf bandjes - wordt zo langzamerhand een bezienswaardigheid. We bevinden ons op een kantelpunt in het oeuvre van Kraftwerk: Computer World, een album dat van alle Kraftwerk-platen misschien wel het meest modern klinkt, en geldt als een van de belangrijkste bouwstenen van de techno. Het album ook waarna een relatief lange stilte aanbrak.
Tot in 1977 Apple en Commodore hun eerste personal computers op de markt brachten, gevolgd door IBM in 1981, die als eerste het ding ook zo noemde. Het was het jaar waarin Kraftwerk zijn vijfde (of achtste) album uitbracht, Computerworld. Die wereld werd logisch en onvermijdelijk de wereld van Kraftwerk omdat hij dat eigenlijk altijd al wàs, maar er tot dan geen pc was om hem in te passen.
Het bijna tot een pictogram teruggebrachte beeld van de pc dat de hoes bepaalt van het album en in 3D de opening middenin Paradiso, is van Kraftwerks vaste vormgever èn medetekstschrijver Emil Schult. Het kwartet speelt bijna het volledige album waarbij het tempo van de meeste nummers is opgeschroefd en het geluid meer is geherproduceerd dan bij de live-uitvoering van de andere albums. Kraftwerk lijkt er opnieuw mee te willen bewijzen de pioniers van de dance te zijn. De nummers van Computerworld klinken vanavond dan ook als nog het meest van deze tijd.
Met opmerkelijk genoeg een zowel muzikaal als visueel zwakke uitvoering van het enige nummer van Computerworld dat ik de afgelopen vier dagen nog niet eerder heb gehoord, Pocket Calculator. Een iel geluid, een statische projectie van een ouderwetse zakjapanner. Dat was anders in 1981 in Vredenburg in Utrecht toen Hütter, Schneider, Bartos en Flür in de toegift naast hun etalagepopdubbelgangers op de rand van het podium stonden te swingen met elk een pocketcalculator in hun hand waarop ook het publiek geluiden mocht maken. Die herinnering kreeg ik vanavond niet uit mijn hoofd. Ook andere herinneringen aan dat concert niet. En aan de dagen hiervoor. Want er gebeurde chemisch gezien niks bij me vanavond. Cold turkey na de trip van gisteren?
Ook hun sound engineer, die gisteren de hele avond opgewonden achter de mengtafel mee stond te dansen verroerde vanavond geen vin. Lag het aan de magere improvisaties? Lag het aan de opbouw van de set waarbij het ritmisch heftigste kruit al aan het begin was verschoten? De esthetiek van Autobahn, Trans Europa Express, The Model (helaas alleen eergisteren als Das Modell) en Radio-Activity nog wel wat goedmaakte, maar de nog niet eerder gespeelde nummers Electric Café van het gelijknamige album (morgen), en Elektro Kardiogramm van Tour de France (vrijdag) een muzikaal magerder periode aankondigen? Of lag het aan mij omdat m’n to do list te lang is, m’n agenda te vol, ik eigenlijk manisch depressief en adhd ben en langzaamaan Kraftwerkmoe, schrijfmoe?
Computerworld en The Man Machine, het zijn de twee kernbegrippen waar Kraftwerk om draait. Ze waren er hun tijd ver mee vooruit. Computers worden steeds meer ‘halb wesen, halb ding’, robots worden steeds meer ‘halb wesen, halb ding’, mensen worden steeds meer ‘halb wesen, halb ding’. Onze mobiel is het belangrijkste communicatiemiddel in de liefde (‘Computerlove’), we zien de wereld steeds meer door een scherm (Home Computer), en onze data worden steeds meer gecontroleerd (Computer World). Wat betekent dat voor onze communicatie? Toen Chris Martin van Coldplay Kraftwerk vroeg of hij de melodie van ‘Computerlove’ als eerbetoon mocht gebruiken in het nummer ‘Talk’ kreeg hij pas antwoord toen hij in zijn beste Duits een brief had geschreven. Het antwoord stond in de kantlijn en luidde ‘ja’. Duitse humor. Ik hoop dat het morgen gemütlich wordt aan de toog van het Electric Café dat tegenwoordig Technopop heet. Gute nacht Freunde, es wird Zeit für mich ze gehen.