Ik begin me al een beetje Kraftwerkveteraan te voelen met het derde bandje om m’n pols. Veteraan onder de veteranen want ook vanavond bestaat het publiek weer voor een groot deel uit mannen van een bedenkelijke hoge gemiddelde leeftijd. Niks mis mee maar dan kun je beter met drie anderen op een podium staan dan met dertienhonderd ervòòr. Het spiegelbeeld is genadeloos, in 3D zijn ruime buiken en gevorderde kaalheid onontkoombaar.
Kraftwerk Der Katalog 3: Trans-Europe Express
Langzaamaan een mens machine
Facebook blogt vandaag dat het zijn software voor kunstmatige intelligentie gedeeltelijk open source maakt. Die technologie, Torch, richt zich vooral op deep learning. Met die techniek wordt een neuraal netwerk gesimuleerd dat zelflerend is. Het wordt onder meer gebruikt om individueel gedrag te kunnen voorspellen. Facebook wil ons beter kennen dan onze moeder, onze wederhelft, dan wij onszelf kennen. “Interpol and Deutsche Bank, FBI and Scotland Yard, CIA and KGB, control the data memory”, zong Ralf Hütter vanavond en al in 1981 in ‘Computerworld’. Edward Snowden had in 1981 lid van Kraftwerk kunnen zijn. Als hij toen al geboren was.
In de ideale 3D komt hij station Paradiso binnen rijden: de trein die je blik op de wereld verruimde, die er uit zag zoals een trein er uit moest zien, als een macho op rails: de Trans Europe Express. En daarmee het titelnummer van een van de mooiste albums die Kraftwerk heeft gemaakt. Op TEE komen nieuwe geluiden en ritmes gelaagd samen in songs met een kernachtige boodschap. Het publiek joelt voor de derde achtereenvolgende avond.
Die nieuwe geluiden en ritmes maakte Kraftwerk toentertijd op deels nieuwe en deels zelfgebouwde instrumenten. Florian Schneider was er goed in z’n eigen elektronische percussie te ontwerpen. En te patenteren, zoals voormalig percussionist van Kraftwerk Wolfgang Flür voor de rechtbank moest toegeven nadat hij in 2000 in zijn boek de uitvindingen aan zichzelf had toegeschreven. Maar in de Kling Klang Studio stonden ook de in kinderschoenen staande, monofone synthesizers als de fameuze Minimoog en de Arp Oddesey, een EMS vocoder, en een Roland Space Echo waar de stem van Hütter voortdurend doorheen wordt gehaald. En dat curieuze geluid dat zoveel te horen is en in de verte doet denken aan strijkers of een koor? Geen Mellotron maar een intussen uitgestorven Orchestron, een soort voorwereldlijke sampler. Er waren in die tijd beslist, met name symfonische rockgroepen die synthesizers en andere elektronica gebruikten. Ik denk bijvoorbeeld aan een tegen een muur van synthesizers aanhengstende Keith Emerson van Emerson, Lake & Palmer. Maar Lake speelde gitaar en bas en Palmer drums. Kraftwerk was de enige groep waarbij álle geluid uit het stopcontact kwam. Kraftwerk wás een nieuwe klankwereld.
Ik hoor een schitterende, ontroerende uitvoering van Hall Of Mirrors. Ik hoor een huppelende, ironische uitvoering van Showroom Dummies. Ik hoor een korte uitvoering van Trans-Europe Express, het nummer dat z’n première beleefde op 11 september 1976 in hetzelfde Paradiso. En waarvan de lange versie de geboorte van de techno in de clubs van Detroit markeerde. En ik hoor… Autobahn? Het is vijf voor negen en na vijfentwintig minuten TEE gaat de wissel al om naar de Greatest Hits. Waarbij het publiek joelt voor de derde avond. Ik word weer meegezogen in de derde dimensie van Spacelab, The Man Machine, Boing Boom Tchak en Tour de France, aber, Herr Hütter, wieso hat TEE denn so kurz gedauert? Bitte sagen sie mir das morgen nichts fehlt. Auch Metropolis nicht. Bij de garderobe verzucht een andere veteraan: “…en dat was drie. Al veertig jaar fan. Maar de acht ga ik niet volmaken, er moet ook nog gewerkt worden. Niet erg, drie maal Greatest Hits is mooi geweest”. Ik heb er nog vijf te gaan, ik word langzaamaan een mens machine…