Een tropische finale van de Nobel Award 2024 Een tropische finale van de Nobel Award 2024

BITTERZOET heeft meer materiaalpech dan Jean Robic. Hield in de voorronde zijn keytar er al gauw mee op, hier begint hij met problemen met zijn laptop. De laptop moet de broodnodige beats leveren bij zijn singer-songwriter met keytar, aanschurkend tegen hyperpop. Presentator Ernst vertelt de zaal: "Soms wordt de spanning te veel, en is de spanning van de laptop te weinig." BITTERZOET fikst het bijna meteen en weer laat hij zich slechts even uit het veld slaan en door zenuwen overmannen. Halverwege het eerste nummer heeft hij zich herpakt en breekt zijn eerste glimlach door. Zijn bewegingen worden zekerder en ook het spel van zijn gitarist Ivar Wiegerinck is geland op het podium. BITTERZOET is weer zijn charmante, open en daardoor kwetsbare zelf. Als er één artiest vanavond de gunfactor heeft, is het Sander Hermans uit Den Haag.

De geluidsafstelling is echter niet optimaal gemixt bij deze eerste act, en de beat verandert af en toe in een bizarre drillboorbas. BITTERZOETs nummers zijn lekker gevarieerd, en gaan van dromerige singer-songwriter over samen ontbijten met je date na een wilde nacht tot een Dropkick Murphys-achtig Keltisch drinklied als slotnummer dat massaal wordt meegezongen door de zaal. BITTERZOET verdwijnt een moment, komt dan verkleed als koning weer op met kroon en mantel, eindigt het nummer schaterlachend op zijn rug op het podium. Die setting vormt een slimme overgang naar het vierde nummer, over liggend kijken naar de sterren en nadenken over je sterfelijkheid. Bij hem is zo’n overpeinzing eerder carpe diem dan memento mori.

Hoe goed hij het ook doet, het lukt hem niet om vanaf het podium deze flinke zaal te inspireren zoals in de voorronde, toen iedereen uit zijn hand at. BITTERZOET lijkt beter tot zijn recht te komen in een kleinere zaal, waar hij ieder afzonderlijk kan betoveren. Niet al zijn nummers zijn Snob 2000-proof, maar who cares: dit is perfect om te mijmeren of om een feestje te bouwen, waar jij maar zin in hebt.

Veelbelovend mag je deze act wel noemen: Salamander bestaat driekwart jaar, en stond al op de Nacht van Ontdekkingen, bij Sexyland in Amsterdam (niet wat je denkt) en treedt op 28 december op bij Funked Up. Hun muziek is een mix van hiphop, jazz, spoken word en pop, waarbij ze vanavond jazzier zijn dan in de voorronde. Dit is de act die tussen de voorrondes het meest gegroeid is, en duidelijk hard heeft gewerkt; op de finaledag hebben ze nog de hele set op het podium doorgespeeld. Leadzangeres Noa Rijlaarsdam, in prinsessenjurk, zet zuiver en krachtig in met hiphop, de trompet van Laura van Eerd valt in en het nummer verandert in toegankelijke jazz. Drummer Lucas van Bergen en Henegouwen tikt met subtiele touches een labyrintisch ritme.

Salamander lijkt de ene kant op te gaan met chansons en smooth jazz met ingewikkelde jazzritmes op de trompet. Dat is een schijnbeweging, want teksten over een regenachtig avondsfeertje en weemoed worden opeens opgeschud door ‘Als ik een man zou zijn’. Dat sethoogtepunt is een rustig en zwoel r&b-nummer met spoken word. Noa doet letterlijk een boekje open over de verschillen tussen de seksen: het voordeel van de twijfel en de aanname van prestaties door kwaliteiten in plaats van door je looks - ze smijt haar boekje weg. Het probleem zijn "oude witte mannen", zo zucht ze. Trompettist Laura zingt mee zonder mic. De sterke contrabassist Sebastian de Gilde gaat over op het plukken aan de contrabassnaren in een jazzritme. In het daaropvolgende nummer was theezetten nog nooit zo sexy als bij Salamander. Ademloos vertellen ze: “Met twee vingers duwt hij het zakje thee onder water. Dat heeft hij vaker gedaan!”

Dit was een hele strakke en veelzijdige set, technisch vaardig gespeeld, en andere acts zullen veel moeite hebben om dit te overtreffen. Één raadsel blijft, want op het schort van gitarist Bende Wiglema staat: "Rabo, ruim je shit op!" Is dit een openstaande rekening?

Finale-ervaring op dit podium: twee bandleden van Antje Krook hebben het. Drummer Antonio Kamerling en gitarist Sam van Tienhoven stonden namelijk in 2021 al in de finale met Sunday at Eight. Die ervaring helpt de band vast, want Antje Krook funkt en vonkt vanaf het begin, Sam en bassist Bart Lubking zijn vanaf het begin opvallend sterk.

Antje Krook bezingt vooral de (ongelukkige) liefde: frontman Aron Elstgeest is “Op zoek naar jou” (wie weet naar die mythische Antje?), bezingt eerst een zesendertigjarige eeuwige single en dan het met liefde en lust naar je geliefde kijken, hopend dat diegene bij je blijft. De zaal draait en danst mee op dat nederskanummer, in een massa van het podium tot de lichtman, dus dertig rijen diep. Het sterke ‘Alleen Thuis’ blendt reggae, funk, ska en pop. Bart gooit er een lange, funky bassolo uit. Een enorm gejuich volgt. Sam biecht op: “Als we met deze finaleplek het eerste jaar van onze band afsluiten… Dat hadden we niet durven dromen.” Net als de band zelf, mijmerend over muzikaal succes, durven de hoofdpersonen te denken aan onbereikbaar lijkende zeges, in hun geval in de liefde.

Antonio leeft helemaal mee met ‘Op Zoek Naar Jou’ tijdens het drummen, je ziet zijn fanatiek vertrokken gezicht. Aron en de bassist rocken er samen op los met een melodisch tussenstuk. Slotnummer ‘ABCDEFG’ trakteert ons op allemaal rijmen op G, bijvoorbeeld: “Zit er hier dan ooit iets mee?”. Er wordt ook deze ronde weer gezwaaid met een vast rekwisiet, een bord met alle letters van het alfabet maar dat verdrinkt in deze grote zaal. Het alfabetnummer wordt zeker tien rijen diep meegedanst.

Antje Krook laat ons achter met een nog groter mysterie dan wie de naamgeefster nou is: op een kruk staat tijdens hun hele optreden een geopende doos met zes eieren, die ook in hun rider stonden. Hopelijk biedt Jeroen Windmeijer antwoorden met Antje Krook en het raadsel van de eieren!

Het optreden van Callkoen is het vervolg van een gemoedelijke ska-pop-reggaebattle. In de derde voorronde ontmoetten zij hun Leidse soortgenoten al. Toen ging Callkoen door, maar vandaag worden de prijzen verdeeld. Frontman Fons Parlevliet start met nadenkende majeurtonen uit zijn blaasharmonica: denk aan een harmonica met toetsen en tuit. Daarna is het afgelopen met de contemplatie, want het is feest, wat Fons markeert met distorted zang met extreme galm. Net als bij Antje Krook swingt hun muziek, hun frontsectie (bassist, leadgitarist/ backing vocalist, zanger/ritmegitarist, toetsenist) swingt mee. Achter de drums is vaste Rauwkost-man Vincent Groen weer terug, nadat hij prima vervangen werd tijdens de voorronde.

Het derde nummer, ‘Alles of niets’, is hun topper en dus alles. Die song start met een swingend gitaarloopje van Koen Smits en is pure skaraggae, als dat zou bestaan. Een sappige, bluesy gitaarsolo zit halverwege, een drop volgt, voor het nummer verdergaat. Drummer Vincent slaat ghost notes met zijn ene stick op zijn andere. Het slotnummer gaat in een razend tempo, deze ska op punktempo zou je speedska kunnen noemen. Er zit een bijna-metalovergang in, zingzeggen, een Midden-Oosterse gitaarsolo en een vleugje Soundgarden. Wat een ontzettend goede gitarist is deze Koen, niet alleen technisch, maar ook niet bang om een show weg te geven, spelend op zijn knieën. Het publiek antwoordt met gejoel – in het theater zouden ze dit een open doekje noemen. Op keiharde beats wordt tot slot het skatempo herpakt.

Muziek is geen wedstrijd, alleen is dat het vandaag wél. Aan vergelijkingen ontkomen we dan ook niet. Vanwege hun techniek en nog grotere variatie binnen nummers zou ik de palmtakken bij deze reggae-rematch met miniem verschil aan Callkoen geven.

De garagepunkers van BB & The Binkie Boys zetten gelijk gas op die lolly. De vier hebben geen zichtbare zenuwen en er even inkomen hoeft niet. Frontman, leadzanger en leadgitarist Bram Vrijburg is hun blikvanger. Hij kijkt met een felle blik de zaal in, bespeelt even zijn gitaar horizontaal voor zijn rijkbetatoeëerde borst. Er is even een drop voor de variatie en dan gaat hun uptempo garagerock verder. Er is een miniverhoging op het podium, waar de drums op staan en Roel Visser erachter. Bram gebruikt het om op de rand te springen en zichzelf met een long jump weer het podium op te lanceren. Toetsenist Tim van der Putten neemt tijdens het platformen diens oude plek in, invallend op ritmegitaar. Het is een wisseling van rollen en een natuurlijk lijkende beweging, de vrije ruimte in, die we kennen uit het totaalvoetbal. BB & The Binkie Boys heeft kortom geen 10W-40 nodig om een geoliede, goed ingespeelde machine te zijn.

Met garagepunk als genreaanduiding zouden we BB en de binken tekort doen, want hun tweede song bevat een flinke stonermelodie, het derde is tegen metal aanschurkende garage en leidt ons naar een stonerriff. De voorste tien rijen headbangen mee. Aan pauzes doet de band niet en door praatjes en uitleg vervliegt die energie, dus speelt de band door. In dit geval vormen ze een naadloze overgang met speedrock als grondstof. Bassist Ronald van Beek soleert vooraan het podium en laat zien dat hij het verschroeiende tempo aankan. Hij gebruikt tijdens hun hele optreden diens bewegingsruimte en speelt later ook voor Super Mario. Ook hij is immers niet gebonden aan een stationair instrument, zoals de toetsenist en drummer.

BB & The Binkie Boys zingt als enige act in het Engels, met lead vocals van Bram. Die soleert op gitaar, en ook dat blijkt hij goed te kunnen. Opeens heeft hij, eerder publiekelijk gekroond door BITTERZOET, die kartonnen kroon op zijn hoofd tijdens dit optreden.

Dat deze Noordwijkers goed waren, zagen we al, maar de vraag vooraf was: kunnen ze dit grotere podium aan? Ze vullen het moeiteloos en gedijen zelfs in de extra ruimte. Hun frontman eindigt met de kroon bijna voor zijn ogen. Zijne Majesteit eindigt het optreden met een korte kersttoespraak: “Wij zijn BB & The Binkie Boys, fijne Kerst!”. Willem-Alexander doet het over drie dagen vast niet zo kort en bondig. Zou de jury straks hun kroning vervolmaken?

Op dagen als deze ben ik blij dat ik niet in de jury zit, want vier van de acts verdienen het om op het podium te eindigen. Alleen: er zijn maar drie plekken. Hoe gaat de jury deze onmogelijke opgave oplossen? En wat doet het publiek? De mannen van Antje Krook genieten als local heroes het voordeel van massale steun, maar Salamander heeft veel medestudenten uit Utrecht meegenomen. Deze overpeinzingen tijdens het juryberaad vormen zich jammer genoeg op de klanken van een DJ, in plaats van op die van de eigenzinnige titelverdediger Tijger Tijger.

De uitkomst is verrassend: voor het eerst in de geschiedenis van de Nobel Award zijn twee acts geëindigd op precies hetzelfde aantal publiekstemmen. Dat zijn de acts die eerste en tweede geworden zijn, voert presentator Ernst de spanning op. De jury besliste “in het voordeel van de band met de beste liedjes”.

Callkoen wordt derde en de tweede plek blijkt voor Salamander. Gezien hetzelfde aantal publieksstemmen kan dat maar één ding betekenen… De winnaars weten het al voor hun naam uit de envelop komt, Antonio slaat zijn hand voor zijn gezicht. Antje Krook bekroont een fantastisch debuutjaar met de winst. Antje volgt de SKINC-route: de herkansing van de halve finale pakken en vervolgens de finale winnen. De band vroeg ons: “Who the fuck is Antje Krook?” Nu hebben we het antwoord: een sprookjesfiguur, eentje die de revancheplotlijn op Callkoen vervolmaakt.

Had ik dit gedacht toen ik op 24 november 2023 bij hun eerste try-out in Scheltema stond? Nee. Aan de verwondering in hun ogen te zien, kunnen ze het zelf ook nog niet geloven. Wat kunnen sprookjes toch puur en mooi zijn!