Weer last minute: popsector hekelt ad hoc coronabeleid Weer last minute: popsector hekelt ad hoc coronabeleid

‘De inkt is nog nooit zo nat geweest als nu.’ Dat zegt Berend Schans, voorzitter van de VNPF, over de speech van premier Rutte afgelopen vrijdag. Om 19.00 uur kondigde de minister-president nieuwe maatregelen aan die ook de popsector hard treffen, om 17.00 uur werd nog koortsachtig overleg gepleegd. Was dit nou echt nodig? De cultuursector hield zich immers zo goed aan alle regels, en niets wees erop dat concerten grote besmettingshaarden waren. En ok, als het dan echt onontkoombaar was, moesten de maatregelen echt al op zaterdag ingaan, direct de volgende dag? De zorgen zijn groot in de popsector, ook al gaat het nu in eerste instantie nog maar om drie weken maatregelen. Want deze dreun gaat, zelfs als het bij die drie weken blijft, nog lang resoneren.

Eigenlijk wisten we het al maanden. Vanaf het moment dat het besef indaalde dat vaccins niet volledig beschermen tegen besmetting met het virus, weten we dat een nieuwe lockdown ooit zou komen. ‘We hebben de afgelopen maanden als branche laten zien dat we zeer goed in staat zijn middels het coronatoegangsbewijs veilige evenementen neer te zetten’, sputterde Ritty van Straalen van ID&T nog tegen in een reactie op de persconferentie. Maar diep van binnen zal ook hij niet verbaasd zijn door deze beslissing. ‘Met ADE hadden we slechts 1.027 besmettingen op 300.000 bezoekers’, memoreerde hij. Het RIVM zelf duidde dat aantal niet als overdreven veel, maar feit is dat we als maatschappij langzaam maar zeker afgleden naar risicogebied. De vraag is dan ook: waarom moest de beslissing weer zo ad hoc genomen worden? Hebben we dan in twee jaar pandemie niet geleerd om betrouwbare perspectieven te schetsen? Wanneer gaat Den Haag bouwen aan een lange-termijn-visie?

Strikt genomen stelt de huidige ‘lichte lockdown’ niets voor vergeleken met de maandenlange sluiting van podia en festivals een jaar geleden. Er mag in principe nog best veel. Zitconcerten (voor maximaal 1250 mensen), theatervoorstellingen, bioscoop, met QR-code mag het gewoon doorgaan. De VSCD, branchevereniging voor de theaters, is dan ook behoorlijk blij met de beslissingen van afgelopen week. Maar in de popsector komt de klap opnieuw hard aan. ‘Net als bij de vorige lockdown merk ik veel bereidheid bij podia om toch dingen door te laten gaan’, zegt Berend Schans. ‘Maar er zal ook veel verplaatst en afgelast moeten worden. Een goed lopende show op 75 procent-capaciteit, daar hoort een costing bij. Je kunt niet ineens nog eens 70 procent van je publiek schrappen. En als je het al doet, hoe dan? Er zijn zalen die het doen, bijvoorbeeld met een last in, first out principe. Wie het eerst zijn kaartje kocht kan naar het concert. Maar dan kom je er niet uit met je kosten.’

Inderdaad, de wil om door te gaan is groot in de popsector. Grote popzalen – met name die met meerdere zalen – proberen zoveel mogelijk concerten te laten doorgaan. ‘We gaan er weer het beste van proberen te maken’, vertelt Jurry Oortwijn van Paradiso. ‘Dat begint direct al met vijf dagen Super-Sonic Jazz Festival van woensdag tot zondag. Daarvoor moest tweederde van de tickets geannuleerd worden, omdat alles naar seated moest. Afsluiter Yussuf Dayes speelt op zondag twee keer, waardoor daar weer mensen bij kunnen zijn. De programma’s gaan ook door tot 00:00 uur, maar de bar gaat om 20:00 uur wel dicht.’ In 013 zijn deze week drie seated shows, van Duncan Laurence, Rolf Sanchez en Marduk. Dat past allemaal net: 013 kan 1.400 stoelen kwijt in de zaal, terwijl er op 75 procent van de capaciteit staand 2.000 mensen in kunnen. ‘Voor grotere en/of uitverkochte shows kijken we in overleg met de act/management naar een nieuwe datum.’ Ook TivoliVredenburg heeft het voordeel van meerdere zalen. De uitverkochte Grote Zaal-shows van dEUS zijn verplaatst naar het voorjaar, waardoor bijvoorbeeld Frank Boeijen juist weer in die zaal terecht kan. 

Voor evenementen is de situatie nog wat ingewikkelder. Zij komen vrijwel standaard boven de maximale 1250 bezoekers uit en zijn nog veel afhankelijker van horeca-inkomsten. Willem Westermann van de VVEM ziet dan ook met pijn in zijn hart hoe de sector in een klap weer van 100 procent flow naar 0 procent gegaan is. ‘Ik ben boos over de onvolwassen manier waarmee het kabinet met ondernemers omgaat. Het zal medisch nodig zijn, maar waarom zo last minute? En waarom ga je 3 december pas vertellen wat we op 4 december weer mogen? Dat is onaardig en irreëel. Zeker aangezien daar ook nog een heel groot onderwerp als 2G bij gehaald wordt, plus de mogelijke verplichting om ook van personeel QR-codes te vragen. We gaan van de ene proefballon naar de andere.’

Volgens Westermann is de situatie voor organisatoren nu nog ingewikkelder dan een paar maanden geleden, toen de sector weer opstartte. Inmiddels zijn de NOW (loonkosten) en TVL (vaste lasten) regelingen afgeschaft, maar organisaties hebben wel opgeschaald. Er zijn mensen aangenomen, die nu weer zonder werk zitten. Het kabinet heeft aangekondigd getroffen ondernemers te steunen, maar hoe zo’n regeling er precies uit moet zien voor popzalen en evenementen is zeer de vraag. Theaters en concertzalen mogen immers open blijven. Hoe bereken je de gederfde inkomsten van shows die van staand naar zittend verplaatst worden? Hoe bereken je de inkomsten die wegvallen van artiesten die het echt niet zien zitten om voor een zaal vol stoeltjes op te treden? Wat doe je met barinkomsten die wegvallen? Het is allemaal nog volstrekt onduidelijk. Wat we wel op onze vingers kunnen natellen is het feit dat vertrouwen hebben in de toekomst steeds moeilijker wordt.

Dat gaat doorwerken op allerlei vlakken. ‘Zo zien we bij de shows van de afgelopen maanden al veel no shows, mensen die niet op komen dagen, soms tot wel 40 procent. Dat kan allerlei redenen hebben. Mensen hebben geen zin of zien het niet zitten, of ze zijn het simpelweg vergeten omdat een show drie keer verplaatst is. Je denkt misschien: wat maakt het uit, die tickets zijn toch al verkocht, maar de zalen lopen zo wel barinkomsten mis. Je ziet ook dat het vertrouwen in tickets afkalft. Het begint een loze belofte te worden. Al zien we dat andere sectoren hier meer last van hebben dan de popmuziek. En áls er uiteindelijk iets doorgaat, wil men er ook massaal heen. Maar mensen gaan wel wachten met kopen. Kaartverkoop zorgt voor liquiditeit, de hele livesector is daar op ingericht.’

Dat gebrek aan vertrouwen zien we ook op een ander vlak: de internationale tourlogistiek. De afgelopen periode waren het vooral Nederlandse acts die de podia op zijn kop zetten. Internationaal wordt maar mondjesmaat getourd. Grote shows worden wel gepland, maar dan met name voor het voorjaar van 2022. ‘Maar als in twee landen shows wegvallen, stort een tour al in. Dan wegen de kosten niet meer tegen de opbrengsten op. Bands gaan dan beslissen hun tour maar weer een jaartje uit te stellen. Daarom hebben we ook tegen de politiek gezegd: dit resoneert veel langer dan die drie weken.’ Dat geldt niet in de laatste plaats natuurlijk ook voor ZZP’ers in de sector, die wellicht andere klussen afgezegd hebben om weer in de muziekindustrie aan de slag te gaan. Zo op het laatste moment horen dat overal weer een streep door gaat, is een keiharde klap in hun gezicht, en misschien wel de laatste druppel.

Daar wijst ook de Alliantie van Evenementenbouwers op, de belangenclub waarin grote partijen zich tijdens deze coronacrisis verenigd hebben. ‘Het kabinet lijkt nog steeds geen antwoord te hebben op de wezenlijke vragen en blijft ad hoc en willekeurig bijsturen. Er wordt vooral op korte termijn gereageerd in plaats van te anticiperen. Het te laat opstarten van de boostercampagne is daar weer een schrijnend voorbeeld van, maar ook het niet structureel aanpakken van de onderbezetting in de zorg wordt nu pijnlijk duidelijk. De Alliantie van Evenementenbouwers en het EventPlatform maken zich niet alleen zorgen over de korte termijn, maar ook grote zorgen over de periode ná de aangekondigde lockdown. Er is opnieuw geen routekaart, geen plan, geen einddoel. De Alliantie en het EventPlatform roepen de politiek dan ook op te kiezen voor een aanpak die gefundeerd is op feiten, cijfers en heldere inzichten en die een stip op de horizon geeft.’

Heel even leek zo’n routekaart er te komen, dit voorjaar. Zo was inzichtelijk bij welke besmettingspercentages weer concerten en evenementen mogelijk zouden zijn. Het was de wortel waar we allemaal achteraan liepen richting festivalzomer. Maar de concrete routekaart werd direct weer overboord gegooid, en sindsdien lijkt het beleid nog meer ad hoc dan voorheen. Hoe dat komt? Misschien door de blinde hoop die ook Den Haag had in de vaccinatiestrategie. Als maar genoeg mensen een prik zouden hebben, zou het met de ziekenhuisbezetting wel goed komen, toch? Maar met de nieuwe maatregelen moet definitief het besef indalen dat die gedachte ijdele hoop was. 

Blijft het nu bij drie weken? Gaan we weer de hele winter dicht? We weten het niet. En waar we vorige winter die vaccins nog als licht aan het eind van de tunnel zagen schijnen, weet de popsector nu helemaal niet meer waar zich nog aan vast te klampen. Berend Schans: ‘Wij pleiten voor een meer gestructureerde aanpak door als sector samen te werken met de overheid en omgekeerd. Nu is er wel regelmatig overleg, maar altijd onder tijdsdruk en vaak is er sprake van een situatie waar de ene partij reageert – niet zelden verbolgen – op de andere. Er zou een duurzame manier van werken moeten zijn, zoals dat ook heel goed ging met de Fieldlab Evenementen, waarin gezamenlijk, met begrip voor elkaars dilemma’s, aan een gedragen visie en dito vormen van ingrijpen wordt gewerkt. Noem het een denktank. Interventies moeten op consensus en herleidbare cijfers gebaseerd zijn. Dat maakt ze beter uitlegbaar en daardoor worden ze zowel door burgers als door de sector beter geaccepteerd.’ Maar voor nu is het helemaal niet zo ongepast om een weekje in een hoek van een lege zaal te gaan zitten somberen.