De gedroomde lancering op Roadburn viel in het water, maar Ryanne van Dorst’s DOOL brengt vandaag wel gewoon zijn tweede album uit. Summerland, een mysterieus album vol duistere metaforen. Hoe verhoudt het zich tot de grote bek van vroeger en de nieuwsgierige tv-host die ze tegenwoordig ook is?

Maandagochtend elf uur in een keurige koffietent in Rotterdam, ergens vlak voor het corona-tijdperk. Er mag dan heel Rotterdams 'een bakkie pleur' op de kaart staan, maar verder voelt dit totaal niet als de natuurlijke habitat van Ryanne van Dorst, zelfverklaard nachtdier, charismatisch rocker, en tegenwoordig ook tv-persoonlijkheid. Van een afgelasting van dat illustere festival Roadburn is op dat moment nog helemaal geen sprake. Het is de week dat de eerste wolkjes aan de hemel verschijnen, maar dat het twee weken later volop stormt in de muziekindustrie ziet nog bijna niemand aankomen. Roadburn, dat is iets om naar uit te kijken, een grote eer. Je komt er niet zomaar tussen, op de hoogmis van de serieuze heavy rock. Maar DOOL, Ryanne van Dorst’s belangrijkste muzikale project van de afgelopen jaren, heeft die status eigenlijk al vanaf zijn debuut in 2017.

We zitten nog geen vijf minuten – haar croissantje moet nog gebracht worden – of er komt al een fan op haar af die even een handje wil geven. Een handje aan Ryanne de tv-host, wel te verstaan. ‘Leuk toch!’, glimlacht ze. Dat we hier zitten om te praten over het nieuwe album van haar band DOOL (graag op zijn Nederlands uitspreken) weet deze fan vast niet.

'Brutalen hebben echt de hele wereld, Atze', zei Ryanne even daarvoor toen ze twee dames had verjaagd die precies op de comfortabele bank gingen zitten die wij op het oog hadden. Zonder aarzelen, en vooral vóór ze het zich comfortabel konden maken, beende ze er kordaat op af. 'Ja eh sorry, maar wij hebben dit gereserveerd voor een interview!' 'Ja ja, ik zie het bordje', antwoordde een van de vrouwen schamper. Maar ze stonden wel op.

Schaamteloos

Zo doe je dat dus. Met deze zelfde bravoure stond Ryanne van Dorst altijd op het podium als Elle Bandita, en zo maakt ze nu programma's voor BNNVARA. Met een grote bek, maar ook met een klein hartje. Zo verzamelt ze in de serie Nachtdieren melancholische verhalen bij mensen wiens lichtje 's nachts nog brandt. Bij de verlaten vijftiger die zijn uitkering aanvult door oud ijzer te zoeken. Bij de werkeloze die zijn nachten verdoet met Fortnite (en er niet eens goed in is). Bij die man die midden in de nacht in het park scharrelt waar mannen op zoek zijn naar andere mannen. Al was dat laatste vast gescript, want wie voelt zich op zo’n moment niet betrapt als er ineens een cameraploeg staat. ‘Nee joh! Natuurlijk regel je op zo’n draaidag wat backups voor als de stad leeg is, maar de kracht van het programma is natuurlijk wel dat ik écht mensen aanspreek op straat. Ik wil weten wat er op bepaalde plekken gebeurt, zo midden in de nacht. Als ik dan zo’n verhaal tref, sta ik wel met mijn mond vol tanden, ja. Ik moet soms echt een traantje weg pinken.’

Wanneer Ryanne van Dorst wist dat brutalen de halve wereld hebben? ‘Dat begint al heel jong, toch? Als je niet mee kan in een bepaalde stroming op de basisschool weet je dat shit anders moet, dat je je bek open moet trekken. Je kunt jezelf ook verstoppen, maar ik wilde gewoon heel vroeg van alles. Er zijn genoeg mensen die wegkwijnen in de maatschappij omdat ze bang zijn om mensen aan te spreken, terwijl ze ondertussen wel ambities hebben.’

Maar is het nu een karaktereigenschap, die brutaliteit? Word je ermee geboren, kun je het leren? Of wordt het gevormd door de omstandigheden? Concreet bij Van Dorst: ze viel altijd overal buiten. Meisjes vonden haar te stoer, voor de jongens was ze een meisje. Niemand snapte hoe het nou precies zat met haar, en de realiteit was: de waarheid lag in het midden. Ryanne van Dorst werd geboren als hermafrodiet, een persoon met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtseigenschappen. Dat werkt kennelijk zowel fysiek als mentaal op zo’n beetje elk vlak door. Anderhalf jaar geleden had ze haar ‘coming out’, gekoppeld aan het tv-programma Geslacht!, waarin ze op zoek gaat naar de verschillen tussen mannen en vrouwen en alles wat daar tussenin zit. ‘Ik had geen zin meer om mezelf te hele tijd te moeten verdedigen of dingen uit te leggen. Dat heb ik jarenlang gedaan, en dat taboe wilde ik doorbreken. Sindsdien gaat het gewoon heel erg goed met mij.’

Het is een waanzinnig knappe en ontroerende reeks van vier delen geworden, waarin de hoekige tv-host (ze speelt voortdurend met haar gebrek aan presentatie-ervaring) praat met haar voormalige schoonmoeder en ultieme vrouw Patricia Paay, met wetenschappers die alles weten over intersekse-condities. Ze reikt op de rode loper een prijs uit aan Chantal Janzen (die hartstikke leuk blijkt te zijn) en ontmoet jonge mensen die vertellen over hun eigen ervaringen. Heel vaak gaat het ook over schaamte, en over gedachten (of lichaamsdelen) die verborgen moeten blijven. Schaamte, ook een rode draad in haar nachtserie. Al ziet ze dat zelf helemaal niet zo. ‘Ik ben juist op zoek naar een eerlijk portret van mensen. Ik zie in al die dingen geen taboe. Al zijn het inderdaad wel vaak verborgen dingen omdat de maatschappij het afkeurt. Maar je hoeft aan mij niet te verantwoorden waarom het leuk is om de hele nacht op de bank te gamen, of dat het lekker is om je in het park te laten afzuigen.’

Double pleasure

Bij de oude Elle Bandita ging het ook vaak om schaamte. Of juist: schaamteloosheid. Alles voor de confrontatie, de provocatie. Het werd af en toe bijna clownesk. ‘Ik vergat soms muziek te maken. Ik was heel boos en wilde gewoon heel veel schreeuwen. Op een gegeven moment was ik het zat dat mensen allemaal kwamen voor een karikatuur die ik niet zelf was. Toen heb ik mijn alter ego overboord gegooid en ben ik weer gewoon muziek gaan maken.’ Niet dat Elle Bandita alleen maar geschreeuw was en nergens over ging. Op haar debuutalbum Queen Of Fools uit 2009 stond bijvoorbeeld ook het nummer ‘The Ubersex’, waarin ze eigenlijk allang vertelt dat ze tussen twee geslachten in zit. ‘I’ve got a dick and a cunt, double pleasure.’ Hoe letterlijk wil je het hebben?

Muziek begon wel langzaam maar zeker een andere rol in te nemen. Echt doorbreken was niet gelukt met Elle Bandita, zeker niet in het buitenland. Van Dorst besloot Engels te gaan studeren om leraar te worden. Ze ging aan de slag bij een callcenter om geld te verdienen en hapte gretig toe toen Expeditie Robinson aanklopte. ‘Waarom ik dat deed? Voor het geld natuurlijk! Ja sorry hoor, je kreeg er teringveel geld voor. Oh dat mag ik niet zeggen. Je kreeg er wat geld voor. Ik was nog nooit in Azië geweest en ik had niets te verliezen. Let’s go. Ja joh, ik ben al genoeg ondergekotst en -gescheten. als mensen dat nog een keer willen doen, gaan ze hun gang maar.’

Maar totaal onverwacht begon de muziek toch weer een hoofdrol op te eisen. In 2017 debuteerde ze met die nieuwe band genaamd DOOL, die in zo’n beetje alles anders is dan haar oude muzikale incarnatie. Twee van haar bandleden speelden in de legendarische occulte band The Devil’s Blood, geleid door de enigmatische gitarist Selim Lemouchi. Dat is een band die enorm veel invloed heeft op de Nederlandse gitaarscene van de jaren die volgden, van VanderBuyst tot Death Alley tot DOOL. DOOL noemt zichzelf geen occulte band, maar mystieke metaforen en zijn er volop, van bloedrode luchten tot wolven tot slangen die om je benen krioelen. Muzikaal drijft DOOL niet op riffjes en hooks, maar is het gelaagde muziek die alle ruimte krijgt om zich te ontwikkelen.

Focking goeie stages

‘Misschien heeft het met leeftijd te maken’, zegt Van Dorst. ‘Elle Bandita was twee minuten bam bam, schreeuwen. Nu ben ik op zoek naar een emotie. Het titelnummer 'Summerland' duurt acht minuten. Het gaat over seks, en ik heb geprobeerd op te bouwen tot een orgasme. Er zit spanning in, melancholie. Hoe kan je jezelf echt in dat gevoel trekken?’ Meest illustratief is het openingsnummer van het debuutalbum, het tien minuten klokkende ‘Vantablack’, waar het alleen al twee minuten duurt voor Ryanne begint met zingen. Wat je hoort is een band die gedisciplineerd en compact speelt. Dat zie je nog het meest op het podium. Het is wel hard, en het gaat gepaard met stevige moves, maar het is totaal anders dan vroeger. ‘Met Elle Bandita was ik alleen maar bezig met het publiek. Ik sprong van het podium af, trok ze naar me toe, sprong op hun rug, spuugde bier over ze heen. Nu ben ik helemaal niet bezig met wat er in de zaal gebeurt. De band speelt in een soort bubbel, een energieveld dat zich steeds verder uitbreidt. Voor mij is een optreden succesvol als ik merk dat het publiek daar ook in komt. Niet op individueel niveau, maar als collectieve ervaring.’

De tweede single van Summerland – ‘Wolf Moon’ – baadt ook in symboliek – huilende wolven en bloedrode luchten – en dat zien we ook terug in de video. Die is gemaakt door Nina Spiering, die eerder werkte met Blaudzun en Bart Constant. ‘In het nummer onderzoek ik het idee dat bij elke belangrijke keuze die je maakt in het leven, de andere opties in een parallel universum tot een andere uitkomst leiden. Het is uitdagend om te denken over andere dimensies waarin die andere opties echt bestaan. Ik heb Nina een persoonlijk verhaal verteld over een vriendschap die misgelopen is.'

DOOL stond de afgelopen jaren niet alleen op Noorderslag en Lowlands, maar ook op grote rockfestivals als Hellfest in Frankrijk, Wacken in Duitsland en het Belgische Graspop. ‘Op focking goeie stages. Dat had ik me echt niet voor kunnen stellen, dat op zo’n festival ineens een tent je teksten mee staat te zingen.’ Voor de tv-kijker die Ryanne kent van haar frivole manier van presenteren, zal het waarschijnlijk altijd een geheime wereld blijven. Ze probeert die twee ook zorgvuldig uit elkaar te houden (dus sorry voor dit artikel). Expeditie Robinson was dan misschien een no brainer, maar aan Beste Zangers zou ze nooit meedoen, zegt ze. ‘Dat voelt als belangenverstrengeling. Ik heb ook geen zin om met deze band een minuutje te doen bij DWDD. Dat komt te dichtbij, ik wil het respectvol uit elkaar houden. Ik wil het nu wel doen met jou hoor, maar ik merk dat ik het lastig schakelen vind.’

Het interessante is: we zien niet twee verschillende personen. Ook als presentator is Ryanne van Dorst – tot nu toe in elk geval – honderd procent zichzelf. Ze ontmoet mensen waar ze nieuwsgierig naar is, bespreekt thema’s die belangrijk voor haar zijn. De vierdelige serie Geslacht met een hele fraaie, emotionele afsluiting waar ze absoluut geen rol bij speelt. ‘Ik wilde zelf met dit programma op zoek naar iemand zoals ik, want die ben ik nog nooit tegengekomen. En die ben ik nog steeds niet tegengekomen. Ieder verhaal is anders, en toch word je de hele tijd in een hokje geschoven. Daar moeten we vanaf. Ryanne over en uit, volgende keer ga ik gewoon lekker taart bakken in een programma.’ Dat gaat ze natuurlijk niet doen, want juist haar eigen achtergrond en karakter maken het verschil in alles wat ze maakt. En natuurlijk hebben haar tv-werk en haar muziek alles met elkaar te maken. Natuurlijk heeft iemand die volmaakt extravert is ook dingen waar ie niet over kan of wil praten. Dingen die niet expliciet hoeven te zijn om toch betekenis te hebben. Misschien is dat wel het allerbelangrijkste dat ze geleerd heeft in al die jaren op het podium.  ‘Met tv probeer ik het alledaagse aan te raken, met mijn muziek het onaantastbare, dat is denk ik hoe je het moet zien. Mijn muziek is diep persoonlijk, maar wel gehuld in metaforen. Ik heb al genoeg van mezelf laten zien!’