Song17: Hoe afrotrap en baile funk de Nederlandse hiphophits overspoelden Song17: Hoe afrotrap en baile funk de Nederlandse hiphophits overspoelden

Grappig hoe snel het geluid kan veranderen van de meest populaire hiphop in Nederland. Een jaar geleden klonken nog vooral vreugdige Kaapverdiaanse beats (Broederliefde) vermengd met Kygo-esque tropical house met plastic panfluiten (Lil’Kleine). Dit jaar zijn de producties weer kaler geworden, minder majeur en vooral met telkens diezelfde gesyncopeerde claps en rimshots. Het is een soort afrohouse met trap-bassen, die nu meestal afrotrap wordt genoemd. Luister maar eens een paar van de grootste hits van het jaar achter elkaar: ‘4x Duurder’ (SBMG, 23 miljoen streams), ‘Patsergedrag (Sevn Alias, 15 miljoen), ‘Cartier’ (Dopebwoy, 20 miljoen) en ‘Ex’ (LouiVos, 11 miljoen). Dit is echt één sound, die eigenlijk twee pioniers kent in Nederland.

Laten we eens beginnen bij Leo Roelandschap alias Bizzey, de MC die in het verleden vooral succes oogstte als onderdeel van Yellow Claw en vorig jaar zijn solo-carrière weer oppakte. In oktober vorig jaar bracht hij de club-rammer ‘Challas’ uit, volgens velen de eerste Nederlandse track met deze sound. ‘Eigenlijk is het pure baile funk’, vertelt Bizzey er zelf over. Dat genre werd geboren in de Braziliaanse favela’s, achterstandswijken ‘waar het nogal grimey aan toe gaat. Het is echt het geluid van de straat, maar wel om op te dansen. Dit is de muziek waar gangsters op feesten. Ik vind dat heel interessant.’

Kijk de vorig jaar verschenen 2Doc Inside The Mind of Favela Funk er maar eens op na: daarin zie je hoe jongeren in die krottenwijken proberen overeind te blijven staan met als soundtrack de baile funk. Je ziet vooral ook hoezeer die extreem expliciete, pornografische, vrouwonvriendelijke en soms agressieve teksten de seksuele moraal weerspiegelt. Veel van de feesten worden georganiseerd door gangsters, die gerust met hun pistolen in de lucht schieten wanneer ze het naar hun zin hebben (of juist niet).

Om echt te nerden: de producties kwamen langzaam maar zeker los van hun voorgangers in de Miami bass-hoek en werden steeds meer opzwepend. Diplo (Major Lazer) en M.I.A. brachten het genre al in 2004 naar de mainstream met tracks ‘Baile Funk One’ en ‘Baile Funk Two’, en ondertussen maakte Diplo ook nog de documentaire Favela On Blast (luister hier de begeleidende mix). 

Inmiddels klinkt het genre overigens heel anders dan tien jaar geleden, en is het populairder dan ooit: de dit jaar verschenen track ’Bum Bum Tam Tam’ van MC Fioti pakte een dikke 400 miljoen views op YouTube en ook nummers van klinkende namen als MC Kevinho, G15 en Kekel zitten boven de 100 miljoen. Wie die muziek luistert met een ongetraind oor, valt vooral op hoe leeg de beats zijn waarover wordt gerapt, en hoe ‘onaf’ de tracks klinken. Ja, en die ‘boem tsjah tsjah’-beatbox-stemmen die vooral percussief worden gebruikt om de beat aan te sterken. 

Bizzey zoog al die muziek in zich op, vertelt hij. ’Ik volg het genre al jaren en heb er wel een miljoen documentaires over gekeken. Met Yellow Claw heb ik al een paar keer geprobeerd zo’n track te maken, ik heb het zelfs geprobeerd door te drukken, maar dat paste niet echt. Toen ik weer solo ging, dacht ik: welk geluid mis ik tegenwoordig in de club? Mijn vrouw was op Instagram aan het scrollen en kwam voorbij een meisje dat op baile funk danste. Dat was de directe inspiratie voor ‘Challas’. De snares zijn lui getimed en harder ingemixt staan dan anders, waardoor je de bas ook weer harder kunt zetten. Ik moest Ramiks en IliassOpDeBeat [met wie hij de beat produceerde] echt overtuigen dat-ie zo af was, zij vonden hem nog veel te rauw klinken. Maar dat is juist het vette aan baile funk: er worden weinig sporen gebruikt en geluiden worden niet alsmaar met duizend plugins nabewerkt. Het is gewoon wat het is. Mensen in Brazilië waren heel snel tevreden, ze denken: “We voelen het, laten we het nu uitbrengen.” Elke dag komen er wel veertig nieuwe baile funk-tracks uit in Brazilië, ik hou wel van dat spontane demo-achtige gevoel en ik durf wel te zeggen dat ik dat geluid als eerste naar Nederland heb gebracht.'

Dat is slechts de helft van het verhaal, want de baile funk van Bizzey bevat veel van dezelfde elementen als afrotrap: hetzelfde tempo, dezelfde four to the floor-kick, snares op dezelfde accenten, maar dan zonder dat gekke beatboxen. De Amsterdamse producer Nishan (24) alias DJ Stijco introduceerde het geluid hier met de beat voor ‘4x Duurder’, en de Franse superster MHD is degene die twee jaar geleden met de term afrotrap kwam: dansbare hiphop geïnspireerd door de donkere Franse trap aan de ene kant en de vrolijke coupé decalé die vanuit Ivoorkust overwaaide aan de andere kant. ‘Hij deed iets wat niemand anders deed’, aldus Stijco. ‘En alles klopte: hoe hij rapt, de beats, en zelfs zijn eigen dansje Le Mouv. Hij was vooral een magiër op die beat. Zo kon hij zo groot worden.’

Bizar genoeg maakte Stijco zijn allereerste beat ooit voor niemand minder dan MHD, vertelt hij. ‘Ik luisterde altijd al veel Franse rap en zag zijn allereerste ‘Afro Trap’-freestyle op Facebook voorbij komen. Ik herkende meteen zijn talent. Na ‘Afro Trap Pt. 2’ was ik toevallig een beat aan het maken, en stuurde ik hem een bericht. Na zijn derde Afro Trap-release besloot ik die beat maar eens op te sturen. Vijf minuten nadat ik hem opstuurde, belde hij me op: “Ik wil ‘m hebben.” Het was heel raar dat het zo snel ging. Ik had wel eens wat met muziek gedaan, maar dit was letterlijk de eerste beat die ik in heel mijn leven had gecomponeerd. Het was een geschenk uit de hemel. Ik was niet eens echt geïnspireerd door de muziek van MHD, maar alles wat ik luisterde: veel Amerikaanse muziek, maar ook de coupé decalé van Magic System, Congolese muziek van Fally Ipupa en Koffi Olomide, en de hele azonto-movement, oorspronkelijk Ghanese muziek waar altijd een dansje bij zat.’ 

Die beat van Stijco werd uiteindelijk ‘Afro Trap Pt. 6’, pakte sinds maart 2016 al 26 miljoen views op YouTube en werd goud. Het opende aardig wat deuren voor Stijco: hij produceerde vervolgens ook een beat voor de Franse rapper Niska (die inmiddels al bijna 30 miljoen views aantikt) en viel ook in Nederland op. ‘Ik heb vorig jaar al eens met Kees de Koning afgesproken, die vertelde me: “Je moet veel maken terwijl je hot bent.” Ik heb toen juist de keuze gemaakt om selectief en exclusief te werk te gaan qua samenwerkingen, en ben wel met Henkie van SBMG in de studio gaan zitten omdat Top Notch erop aandrong, maar die track is nooit uitgekomen. Chivv [ook van SBMG] belde me een jaar later op, hij had nog een verse liggen waarvoor hij op zoek was naar een beat. Dat wilde ik eigenlijk niet doen, ik wilde de beat aan MHD geven, maar ik ben blij dat ik het wel heb gedaan: dat werd uiteindelijk ‘4x Duurder’.’ Daarna produceerde Stijco ook nog ‘Doe Rustig’, de hit van het nieuwe Lijpe-album.

Inmiddels zijn er tientallen Nederlandse hiphop-tracks met een vergelijkbare sound als ‘4x Duurder’ en ‘Challas’. Waarom dat zoveel wordt gekopieerd? Het tempo van 130 BPM werkt heel goed in de club, zegt Bizzey. ‘Je kunt Fetty Wap of Bad and Boujee erin mixen, maar ook een afrohouse-plaat van 125 BPM wat omhoog gooien. Maar ik vond het eerst wel even moeilijk: ik had best moeite gedaan om mezelf helemaal in het genre te verdiepen en het te perfectioneren, in de hoop dat ik er wel even mee vooruit kan voordat iemand anders het aanraakt. Nu denk ik: iedereen kopieert het, misschien moet ik dan wéér iets nieuws verzinnen. Tegelijkertijd zie ik het als een compliment, ik krijg continu DM’s van dj’s die blij zijn dat ze nu baile funk kunnen draaien in de club. Ik vind ‘Way It Goes’ van SFB de beste andere Nederlandse baile funk-track, maar grappig genoeg wist Frenna niet eens dat het oorspronkelijk uit Brazilië komt. Ik zou het wel cool vinden als mensen daar iets meer research naar zouden doen.’ 

En tegelijkertijd: eigenlijk was Munchi natuurlijk de eerste die met baile funk werkte in Nederland, aldus Bizzey. ‘Hij is natuurlijk sowieso een legendary guy die altijd honderd jaar voorloopt op de rest, of het nou gaat om hardstyle of moombathon of dit. Maar hij is wel een beetje moeilijk. Goed verhaal: via Diplo hoorde ik dat Munchi een studiosessie had met Pharrell. Allereerst kwam-ie twee uur te laat, vervolgens liet hij alleen maar superobscure baile funk horen, op dat moment het laatste waar hij naar op zoek was.’ 

Laten we tot slot nog even speculeren: wat zou de volgende sound zijn na afrotrap en baile funk? Misschien wordt het wel dembow, denkt Bizzey, zoals zijn eigen song ‘Traag’, de nieuwe single van Broederliefde en zelfs ‘Despacito’ zou je eronder kunnen scharen, de gigantische wereldhit van Luis Fonsi. ‘Het komt oorspronkelijk uit de Dominicaanse publiek en is wat slomer dan baile funk.’