Als we het hebben over de explosieve groei van vinyl de laatste jaren, hebben we het eigenlijk altijd over nieuw vinyl. Nieuwe uitgaven op blinkend vinyl. Ja, in vergelijking met cd’s en streaming is vinyl nog altijd marginaal, maar de groei is significant, en de impact van die terugkerende vinylliefde op de muziekcultuur is dat al helemaal. Maar hoe groot die markt nu precies is, weten we eigenlijk niet. Er is namelijk ook nog een flinke markt voor tweedehands vinyl, en die meet niemand. Platen verwisselen van eigenaar op marktjes en megabeurzen en in platenwinkels, maar zeker ook online.
Bijvoorbeeld via Discogs, een bedrijf dat vijftien jaar geleden begon als een muziekdatabase. Sterker nog: als een verzameling discografieën van elektronische muziek, met aan het roer dj en muziekfreak Kevin Lewandowski uit Portland, Oregon. “Kevin was heel erg geïnteresseerd in open source en het delen van gegeven”, vertelt Dahlstrom, “Hij begon Discogs als een Wikipedia-achtige manier om collecties te verzamelen. Dat werd een groot succes, vooral ook toen verzamelaars in Europa gingen bijdragen. Rond 2005 vroegen mensen Kevin: kun je er geen marktplaats achter hangen? We zouden graag met elkaar handelen. Tot die tijd verdiende Discogs zijn geld met advertenties, op de manier waarop bijvoorbeeld ook IMDB dat doet.”
Er staan inmiddels meer dan vijf miljoen releases op Discogs. Heb je enig idee hoeveel er in totaal zijn?
“Dat is een goede vraag, waar wij dolgraag antwoord op willen geven, maar we weten het natuurlijk niet. Wat ik wel weet: hiervoor werkte ik bij CD Baby, een aggregator voor onafhankelijk uitgebrachte muziek. Daar alleen al werden elke maand tussen de 5.000 en 10.000 nieuwe albums per maand aangeboden. Dat zijn er minstens 50.000 per jaar. Ik kan je precies vertellen hoeveel titels er in onze database staan, want dat aantal zie ik zodra ik mijn computer start of afsluit. Momenteel zijn het er 5.828.433. Daar komen er zo’n 25.000 per week bij. We zijn secuur tot op de release. Sommige albums van The Beatles of Rolling Stones zijn wel vijftig keer uitgekomen, en we nemen ze allemaal op in de lijst. Dat is belangrijk voor verzamelaars, want die zijn vaak op zoek naar een specifieke uitgave. Een op 180 gram vinyl, of gekleurd, of met een extra track. Soms is het niet eens zozeer de beste versie, maar simpelweg een die ontbreekt in hun collectie.”
Kun je iets zinnigs zeggen over de tweedehands markt? Groeit die met die andere vinylmarkt mee?
“We hebben daar geen data over. Wel kun je er op ons forum talloze discussies over vinden. Onze gebruikers debatteren hier heel graag over. Welk effect heeft de groei van de vinylmarkt op de prijzen van tweedehands vinyl? Is het ok dat labels expres gelimiteerde opgaven uitbrengen om de prijs op te drijven? Je kunt over dat soort dingen eindeloos speculeren.”
Jullie meest fanatieke gebruikers zijn vermoedelijk de mensen met de grootste afkeer van digitale muziek. Is dat geen gek contrast?
“Absoluut. Wij zijn een community van ‘record collectors’. Mensen die zo veel van muziek houden dat ze vinden dat alles bewaard en vastgelegd moet worden. Je ziet ook dat sommige mensen er dubbele gevoelens over hebben. Ze haten het dat ze een plaat die ze kopen niet eerst vast kunnen houden, maar ze vinden het geweldig om online gelijkgestemden te ontmoeten.”
Hoe weet je zeker dat informatie die mensen toevoegen klopt? Een titel kan ook zo zeldzaam zijn dat ie simpelweg niet bestaat.
“Dat kan inderdaad, maar onze community is enorm scherp op de feiten. De toewijding van sommige mensen is ongelofelijk. Je zou nooit verwachten dat mensen zo veel tijd investeren om het te laten kloppen, maar dat doen ze echt. Ik ontmoette laatst iemand van een groot label, die vertelde dat ze soms liever op Discogs kijken dan in hun eigen interne catalogus.”
Je bent op werkbezoek in Nederland. Wat kom je doen?
“We hebben al een aantal werknemers in Europa, en we zijn nu op zoek naar een kantoorruimte in Nederland. Europa is belangrijk voor ons, en de beste manier om onze klanten te helpen, is ons in hun tijdzone te begeven. Het is simpelweg niet ideaal om mensen met een vraag uren te laten wachten tot wij in Amerika eens wakker worden. Nederland is heel geschikt, al was het maar omdat jullie over het algemeen je talen goed spreken. De bedoeling is dat dit het hoofdkwartier van Discogs Europa wordt. Verder ben ik op bezoek geweest bij vinylperserij Record Industry en bezoek ik veel winkels.”
Zijn ouderwetse platenzaken voor jullie belangrijke klanten, als verkopers?
“De belangrijkste klant is nog altijd degene die het meest toevoegt aan onze database, dat blijft de basis. Verder worden in absolute aantallen meer exemplaren verkocht door individuen die hooguit een paar LP’s per maand verschepen, maar platenzaken hebben natuurlijk wel de grootste voorraad.”
Waarom bezoek je Record Industry?
“We willen uiteraard ook alle nieuwe releases in onze database hebben. Daarom is het belangrijk een goede band te onderhouden met Record Industry en hun label Music On Vinyl. Bovendien is het nuttig om via hen informatie te krijgen over de ontwikkeling van de markt. Nieuw vinyl komt misschien niet meteen op onze marktplaats terecht, maar zij brengen wel vijf miljoen nieuwe platen per jaar de wereld in, die ergens in de wereld gaan rondzwerven. En het zegt in zijn algemeenheid natuurlijk veel over de markt.”
Is Europa in het algemeen belangrijk voor jullie?
“Zeer zeker. Vooral ook omdat de oorsprong van Discogs in de elektronische muziek lag. Met name in Engeland, Nederland, Frankrijk en Duitsland werd Discogs daardoor al snel opgepikt. Een van de eerste fanatieke gebruikers was Nick Kimlock, een Schot die geobsedeerd was door het leveren van accurate informatie. Hij werkt inmiddels al elf jaar bij Discogs, gewoon van uit Edinburgh. Europa, en met name Engeland, zijn nog altijd belangrijk. Sterker nog: het is eigenlijk wel gek hoe ver Amerika achterblijft bij Europa, als je kijkt naar de omvang van de economie en populatie.”
Is er een verschil in verzamelcultuur tussen Europa en Amerika?
“Ik heb de indruk dat Europa iets sterker vastgehouden heeft aan het vinyl, en dat hun wensen wat specifieker zijn. De Amerikaanse markt lijkt ook wat trendgevoeliger.”
Maar er is meer. Vinylhandelaar Mark Kneppers vertelde onlangs in een interview op 3voor12 over Chinezen die al zijn klassieke platen kwamen opkopen. Is Azië belangrijk?
“Eigenlijk is er geen land op de wereld waar Discogs niet gebruikt wordt, maar je kunt wel stellen dat Japan significant is. In onze database ontbreekt nog wel ongelofelijk veel muziek uit die regio. We hebben wel wat Chinese, Japanse en Koreaanse muziek in onze database, maar het is zwaar ondervertegenwoordigd. Momenteel gaan we met ‘street teams’ op zoek naar mensen daar die ons kunnen helpen op dat vlak.”
Gaan er veel platen van Europa naar Azië of andersom?
“De meeste transacties vinden plaats in de regio, en dat is niet zo gek gezien de verzendkosten. Dat gezegd hebbende: een echte verzamelaar betaalt soms van harte meer verzendkosten dan de plaat überhaupt waard is, gewoon omdat hij die specifieke plaat echt wil hebben. Op de halfjaarlijkse platenbeurs in de Jaarbeurs in Utrecht - waar wij ook altijd komen - zien we veel Japanse kopers, die een heleboel platen inkopen en over laten vliegen.”
Je kunt bij Discogs heel precies zien wat een plaat waard is. Maar kun je het ook naar de echte wereld vertalen, naar je platenzaak in pak hem beet Leiden of Nijmegen?
“Nee, maar dat is ook niet altijd erg. Discogs wordt vaak als underground prijsgids gebruikt, maar daar is het natuurlijk nooit voor bedoeld. Sommige winkels maken er ook juist expres helemaal geen gebruik van. En dat is ook prima. De muziekverzamelaars willen niet dat de fysieke winkels verdwijnen, wij willen dat in elk geval zeker niet. Daarom hebben we ook Vinylhub gestart, een open source database waar je platenzaken kunt vinden, gekoppeld aan Google Maps. We zijn er negen maanden geleden mee begonnen, en inmiddels zijn er al 4.000 winkels in onze database te vinden. Zelfs in steden waar je het absoluut niet verwacht, zitten platenzaken.”