RSD15: De beste plekken om tweedehands vinyl te kopen

O.a. Concerto, Distortion, Hans Tweedehands, De Waaghals

Sjoerd Huismans ,

In aanloop naar Record Store Day 2015 (18 april) vertellen we je op 3voor12 alles over tweedehands vinyl. Waar moet je op letten bij het kopen van tweedehands platen? Hoe groeide Discogs uit tot dé online marktplaats voor tweedehands muziek? In deze eerste aflevering beginnen we bij het begin: waar moet je überhaupt heen voor de beste tweedehands platen, wie heeft de bijzonderste collectie? Geenszins bedoeld als uitputtend overzicht van goede tweedehands platenzaken, wél vind je hier misschien een obscuur zaakje dat je nog niet kende.

Concerto, Amsterdam: het allergrootste aanbod
De grote platenzaak Concerto aan de Utrechtsestraat in Amsterdam is voor hoofdstedelingen de place to go als het gaat om vinyl, niet in de minste plaats tweedehands. Er is met name een aspect waarmee Concerto zich onderscheidt van andere platenzaken: de hoeveelheid. Navraag bij de verkoper leert dat de zaak de breedte zelf ook het belangrijkste punt vindt waarop Concerto zich onderscheidt: van oude rock tot elektronica tot “een koffertje met obscure jazzplaten ergens achterin”, alleen beschikbaar voor wie er specifiek vraagt.

Er zijn nog een paar factoren: zo verkoopt Concerto online relatief weinig: de online verkopen komen pas na de pop- en de vinylkassa. Vaste klanten weten dat je in de winkel een goede kop koffie en een eenvoudige lunch kan krijgen, als het even kan begeleid door een optreden. Bovendien kom je als platenverkoper niet in ellenlange online discussies met potentiële klanten terecht over wat nu precies de staat van deze of gene tweedehands plaat is, zoals op internet. Die klanten kunnen dat persoonlijk in de winkel komen checken. En zij weten vanwege de hoge “omloop” dat er elke week veel nieuwe platen in de bakken liggen. De snelheid waarmee Concerto het aanbod ververst is namelijk misschien wel het belangrijkste wapen van de Amsterdamse platenzaak.

Dit jaar viert Concerto zijn zestigjarig bestaan met een festival in de Tolhuistuin, in samenwerking met Paradiso (16 en 17 mei) - eerder deze week werden daarvoor nog de nieuwste namen aangekondigd. Weliswaar zegt de platenzaak online weinig te verkopen, wel is Concerto online actief met een eigen programma op Pinguin Radio, elke vrijdagavond van 19 tot 20 uur. Daar hoor je ook elke aflevering wat de leukste tweedehands binnenkomers zijn.

Distortion, Amsterdam: walhalla voor dj’s
Concerto is niet de enige plek in de hoofdstad waar je terecht kunt voor tweedehands vinyl. Een andere goede optie is het onafhankelijke Distortion Records, midden in de Jordaan aan de Westerstraat. Een veel kleinere zaak dan Concerto (zo rond de 40 vierkante meter), maar evengoed met een brede catalogus van punk tot latin tot drum ‘n bass. Ook de muzikanten die Distortion onder zijn ‘typical artists’ rekent zijn vrij divers: Sonic Youth, Low en Pavement maar ook Venetian Snares en Autechre. Eigenaar Amond Spee begon 22 jaar geleden als postorderbedrijf vanuit zijn woonplaats Den Haag, een paar jaar later werd Distortion een fysieke winkel (lees meer in dit profiel van 3voor12 Amsterdam). In den beginne kon je er vooral terecht voor lo-fi, Amerikaanse indie en garagepunk.

Spee beschikt nu over een veel bredere collectie, maar ziet vooral de diepte als het punt waarop Distortion zich onderscheidt. “Er komen mensen die van gitaarmuziek houden, onze collectie gaat van de jaren zestig tot nu. Maar ook komen er veel dj’s, ook uit het buitenland als er iets te doen is in de stad, 5 Days Off bijvoorbeeld. Zij zijn vooral op zoek naar jaren negentig house, maar ook nieuwe techno of juist dubstep en drum ‘n bass als er een keer zo’n avond is. Vaak gaat het wel om obscure platen, we hebben een grote collectie maar soms is het hier ook niet te krijgen.” Eén bijzondere tweedehands plaat die nú te koop is? “Gisteren heb ik toevallig een italoplaat gekocht - niemand gaat dit kennen, maar het gaat om een remix van Fancy - Slice Me Nice. Die ligt nu voor bijna 30 euro in de winkel. Maar goed, we hebben ook genoeg voor onder de 4 euro.”

Meer in de hoofdstad...
Andere bijzondere platenzaken in Amsterdam: City Records aan de Gelderse kade, voor als je op zoek bent naar tweedehands platen in de genres jazz, blues, soul, latin, pop, rock, wereldmuziek en klassiek. Meer klassiek vind je bij Flesch Records aan de Noorderkerkstraat (lees meer op 3voor12 Amsterdam). De winkel van Herman Verkoop (alias Harrie Inkoop, om onbekende redenen steevast gekleed in Volendamse klederdracht) is gespecialiseerd in klassiek, maar heeft ook veel moois op het gebied van jazz, sixties- en seventies pop, chanson, cabaret, etnische muziek en ‘curiosa’. Daarnaast onderscheidt Flesch - de naam is een verwijzing naar de Hongaarse violist Carl Flesch - zich door de verkoop van klassieke luisterapparatuur: antieke pick-ups en radio’s. Tot slot kun je er elke zaterdag ook terecht voor groente en fruit. “Zonder fruit zou de winkel niet meer kunnen bestaan”, aldus Verkoop. Een bijzondere zaak, kun je wel stellen. Voor tweedehands obscure platen uit het elektronicagenre kun je dan weer beter bij Red Light Records aan het Oudkerksplein terecht, voor exotische muziek zijn de buren van Vintage Voodoo the place to go.

Rotterdam: de Plaatboef en Hans Tweedehands
Een platenzaak waarbij de focus misschien wel het meest op het tweedehands aanbod ligt, is De Plaatboef in Rotterdam: het aanbod bestaat momenteel uit achtduizend tweedehands platen tegenover duizend nieuwe. Begonnen in Rotterdam Zuid verhuisde de zaak in 1983 naar De Nieuwe Binnenweg in het centrum, in het pand waar voorheen Bertus huisde. Nog steeds is de straat een soort walhalla voor muziekliefhebbers met zes platenzaken binnen 400 meter van elkaar. Later verhuisde De Plaatboef nog eens naar een ander pand aan dezelfde straat, zodat de collectie inmiddels over een winkeloppervlak van 230 vierkante meter uitgestald is. Voor de liefhebber zijn er ook 78 toeren-platen, maar daar moet je speciaal naar vragen. Als je je platen juist kwijt moet: De Plaatboef koopt bijna alles in “alleen de prijs kan dan heel laag zijn. Wat we echt niet meer inkopen is Nederlands, Duits, Italiaans-talige etc en klassieke lp’s.”

De meest chaotische platenzaak van Nederland is waarschijnlijk Hans Tweedehands, ook in de Maasstad. Eigenaar en levende urban legend Hans van Hoffe runt achter het Centraal Station een iconische platenzaak, Rats on Rafts zou zonder zijn obscure tips lang niet zo dwars geklonken hebben. Zijn winkel heeft etalage noch kassa, een website is er evenmin en op de gevel staat zelfs geen naam. Wel zijn er 20.000 platen, min of meer lukraak op elkaar gestapeld. Van operette tot jazz tot punk tot death metal, alles is er te vinden - of althans door Hans zelf, hij is immers de enige die het systeem nog begrijpt. Pure kult. Met een k ja.

De Waaghals, Nijmegen: strenge selectie en structuur
Natuurlijk zijn er tientallen uitstekende platenzaken buiten de Randstad, en een vaak genoemde tip in het Oosten des lands is De Waaghals in de centra van Nijmegen en Arnhem. Vooral de afdeling Nijmegen is een begrip: in de smalle straatjes naast de Sint Stevenskerk vind je een kelder vol nieuw en tweedehands vinyl. Volgens “romanticus” Peer van den Boogaart is het aanbod divers, maar vooral benadrukt hij het oog voor structuur en selectie van zijn zaak. “Bij ons is alles netjes op genre gesorteerd en met bordjes aangewezen. Ik was laatst in een platenzaak in Antwerpen, en daar was het gewoon een grote puinhoop, met goede platen en klotetitels als ‘Alle dertien goed’ dwars door elkaar heen. Dan denk ik: doe dat fatsoenlijk, breng een beetje structuur aan. Dat soort platen komen er bij ons sowieso niet in.” Dat die structuur bij veel zaken ontbreekt, bleek hierboven al. Naast Hans Tweedehands staat ook het genoemde Distortion bekend als rommeltje, hoewel klanten er met de deskundige hulp van Amond Spee ook daar altijd wel uitkomen.

Van den Boogaart vindt het moeilijk één plaat uit de collectie van De Waaghals te lichten. “Dat varieert per dag, er kan elke dag wel iets leuks bij zitten. Van soundtracks tot obscure singer-songwriters tot punk. Laatst kregen we de eerste plaat van Norman Blake binnen, maar die heb ik voor mezelf weggekaapt.” De afdelingen Arnhem en Nijmegen kopen de tweedehands platen los van elkaar in, en dus kan het aanbod sterk verschillen. “Maar als een klant uit Nijmegen een plaat zoekt die in Arnhem staat of vice versa, dan kan dat natuurlijk ook.”

Sounds, Venlo: 50.000 platen en een Duits publiek
In 1984 opgericht is Sounds van een kleine platenzaak aan de de Koninginnesingel uitgegroeid tot een zaak van 750 vierkante meter aan de Parade. Dat is voor Nederlandse begrippen groot, maar vanwege de ligging trekt Sounds ook klanten uit België en Duitsland. Het totale aanbod aan tweedehands vinyl bestaat uit zo’n 50.000 platen, zegt Leo Hagens. Dat is dan ook de grootste kracht van de Venlose platenzaak: de grootte. “We begonnen met veel alternatieve muziek, maar nu is het eigenlijk popmuziek in heel brede zin wat we aanbieden. Het gaat van veel Duitse muziek tot hardrock.” Als Hagens wat hoogtepunten uit de tweedehands collectie licht valt dan ook de naam van de Duitse experimentele rockband Can, daarnaast noemt hij U van The Incredible String Band.

Velvet, Leiden: voor de “klassieke pop- en jazzartiesten”
‘Popspeciaalzaak’ Velvet Music in Leiden (de eerste Velvet) is sowieso een zeer gerenommeerde platenzaak, maar ook het tweedehands aanbod mag er zijn. Binnen de Velvet-verstigingen is de afdeling Leiden gespecialiseerd in jazz en wereldmuziek, maar onderscheidt zich ook door de grote vinylcollectie. Mark Siera was een jaar of 25 toen hij het roer overnam bij Velvet in Leiden, een zaak die sinds begin jaren negentig in het centrum van de studentenstad gevestigd is. Over het tweedehands aanbod van Velvet zegt hij: “We hebben een vrij ruime selectie van bekendere bands in pop en jazz. Natuurlijk staan er ook wel obscure platen tussen, maar dat is niet de hoofdmoot. Verder zie je dat door de populariteit van vinyl ook elpees in andere genres weer opkomen, daardoor verkopen we nu voor het eerst ook klassiek op nieuw en tweedehands vinyl.”

Door de almaar toenemende populariteit van vinyl wordt het inkopen wel steeds lastiger, stelt Siera. “Het zijn spannende tijden, er wordt nu heel weinig weggedaan. Klanten vragen geregeld om JJ Cale, gelukkig heb ik er nog wel een paar in de winkel. Maar ik was net in onze opslag en daar was het JJ Cale vak helemaal leeg. Ook met een aantal andere ‘klassieke popartiesten’ als The Beatles en Dire Straits gaat het hard.” Gevraagd naar een aantal hoogtepunten uit het tweedehands aanbod zegt Siera: “Momenteel een aantal gave bluesplaten waaronder eentje van Mable Hillery, controversieel vanwege de titel ‘It's So Hard To Be A Nigger’.” Daarnaast noemt Siera een aantal oude Tindersticks-platen en een bijzondere Oost-Duitse persing van Beatles For Sale. “Maar nogmaals: die collector’s items zijn niet de hoofdmoot.”

Swingmaster, Groningen
Specialist in jazz, blues en soul Swingmaster huist tegenwoordig in de Groningse Pelsterstraat (voorheen Kruitlaan) en wil in het nieuwe pand ook een nieuwe doelgroep aanspreken. Eigenaar Sem van Gelder: “We bieden nu ook meer wereldmuziek en klassiek aan. Bovendien lopen mensen die Groningen eens aandoen in het weekend nu eerder binnen. Maar het grootste deel van de klanten bestaat toch uit mensen met know how, zo extreem is onze omzet nu ook weer niet gestegen.” Het blijft een zaak voor de liefhebber: Van Gelder heeft voor de echte kenner ergens achterin nog wel tweeduizend 78-toeren platen staan. Hij draait ze zelf ook af en toe op feesten en partijen, zoals met Jules Deelder op North Sea Jazz. “Daar kun je wel een avond mee vullen. Als je hoort hoe die platen dan klinken op een moderne pick-up, beter dan dat wordt het niet.”

Van Gelder - al 37 jaar in het vak - noemt de opleving van vinyl “een kleine hype”.“Vinyl is bij ons nooit weggeweest, wij hebben er altijd in geloofd. Het is heel leuk om meer mensen van rond de twintig binnen te zien komen. Verder zie je ook dat soul weer heel levendig is, die Motown en Atlantic platen blijken echt tijdloos te zijn.” Hoewel de producenten er volgens van Gelder wel teveel van profiteren: “Ik vind dat nieuw vinyl nu veel te duur op de markt wordt gebracht, zo’n Blue Note 75-serie voor 22,50 per stuk vind ik nogal wat. Hoewel het wel heel netjes gedaan is. Een ander voorbeeld: dan wil iemand per se een nieuwe Michael Jackson plaat voor 20 euro, terwijl ik ze hier voor 4,50 tweedehands in de bakken heb staan.”

Verwacht in aanloop naar Record Store Day de komende weken nieuwe artikelen over onder meer het vakjargon van de tweedehands koper, Discogs, de platenbeurs en meer! Heb je zelf nog een tip voor een obscure platenzaak met de allerbeste tweedehands aanbiedingen? Laat het vooral weten in de comments!