Verboden Vruchten Jam: Twintig jaar muziek zonder grenzen Verboden Vruchten Jam: Twintig jaar muziek zonder grenzen

“Van laaghangend fruit kun je ook jam maken,” grijnst Tristan, medeorganisator van jamsessie de Verboden Vruchten Jam. Hij is er al vanaf het begin bij en jamt als muzikant zelf geregeld mee. Over de aard van deze jamsessies is hij helder: toegankelijkheid staat voorop, of je nou net twee akkoorden kent of moeiteloos als Slash soleert, iedereen is welkom om mee te spelen. Geen vast recept, juist diversiteit en vrijheid zorgen voor de perfecte smaak.

We zitten in de bar van het Muziekhuis, omringd door posters, versleten leren banken en prijslijsten waarop bier nog twee vijftig kost. Het voelt als een tijdcapsule. “Het is hier eigenlijk nog 2001,” lacht Tristan. In het komende halfuur reizen we door diezelfde tijdcapsule, dwars door de rijke geschiedenis van de Verboden Vruchten Jam, die ook weleens hier in het Muziekhuis heeft plaatsgevonden.

Roots van de jam
De sessie begon twintig jaar geleden in het iconische Bar & Boos, het cultuurpodium in het voormalige kraakpand aan de Koppenhinksteeg in Leiden, de Vrijplaats. De sessie heette toen nog anders en zwierf sindsdien langs verschillende namen en locaties. Wat altijd bleef? Het vrije, onvoorspelbare karakter.

“Het is totale vrijheid. Muzikanten komen samen en het voelt als vrij zwemmen. De muziek stopt nooit, je kunt er gewoon induiken als je er zin in hebt. Soms hoor je zeven gitaristen die samen een web van melodieën spinnen, soms zijn het twintig trommels die lekker meetikken.”

Waar andere jamsessies in de stad vaak een vast genre hebben, is dat bij Verboden Vruchten compleet afhankelijk van wie er die dag een opduikt. “Soms wordt het een ruige rockjam, maar andere keren kan het heel jazzy zijn, en er wordt ook veel wereldmuziek gespeeld,” legt Tristan uit. Hij vervolgt, “Een drummer kan heel makkelijk het genre bepalen, zo van: dit klinkt als hiphop, dit klinkt als funk, dit klinkt als rock 'n' roll, punk, noem maar op. Maar dan kunnen er ineens ska-blazers overheen komen, een scheurende gitaar of juist een mellow synth. Uiteindelijk is alles mogelijk.” De boodschap is dan ook duidelijk volgens hem: “Het is gewoon wachten op wie er komt opdagen en dan gaat het los tot middernacht.”

Vrijplaats voor muziek en experiment
Wereldmuziek vormt in ieder geval een rode draad in de sessie. En de avond eindigt nooit stil: traditiegetrouw volgt na elke jamsessie een dansfeest, waar DJ Miss World met haar ‘global groove’-sets de vloer vult.

Net als Tristan is Miss World, oftewel Margreet, er vanaf het begin bij. En ook medeorganisatoren Arjan en René maken al deel uit van het collectief sinds het Bar & Boos-tijdperk. Tristan vertelt hoe het viertal oorspronkelijk op het idee kwam. “Ondertussen zijn er veel jamsessies in de stad, maar zo’n twintig jaar geleden was er een gat dat opgevuld moest worden.”

Het vrije improviseren, wat de sessies zo typeert, paste perfect bij de culturele identiteit van Bar & Boos. Als onderdeel van de Vrijplaats Leiden bood het een vruchtbare bodem voor expressie en een gezonde dosis tegendraadsheid. “Het was altijd een geweldig feestje,” herinnert Tristan zich, “tot in 2010 het pand hardhandig werd ontruimd door de politie en ME.”

Toch blijft hij niet zwelgen in nostalgie. De sessie overleefde en vond telkens een nieuw thuis. Alsof het zo moest zijn, verhuisde ze eerst toepasselijk naar de Fruitweg en daarna naar de Ananasweg. De Verboden Vruchten Jam bleef bloeien en blijft dat doen, tot op de dag van vandaag.

Toekomst
Tristan kijkt liever vooruit: “We zoeken nog mensen die ons team willen versterken. Op wat voor manier dan ook. Of het nou betekent dat je een microfoon of een drumstel opzet, wat promo maakt, of gewoon anderen meesleept naar de jam; iedereen is welkom.”

Volgens hem is het juist de jonge generatie die uiteindelijk het stokje moet overnemen. “We zijn altijd op zoek naar nieuw bloed en frisse invloeden. Iedereen die wil helpen met organiseren, mag zich aansluiten. Want ja, de toekomst — dat ligt ook een beetje bij jullie, youngsters.”

Naast het plezier van improviseren is de jam ook een broedplaats voor nieuwe muzikale connecties. “Er worden hier veel contacten gelegd,” vertelt Tristan. “Jonge mensen die een bandje willen beginnen? Dit is dé plek om muzikanten te ontmoeten. Je kunt meteen inschatten: ‘Oh, die speelt zo, daar kan ik mee werken.’”

Improvisatie is de shit
Het wordt vaak onderschat. Terwijl improvisatie een van de meest toegepaste én minst gewaardeerde kunstvormen is. In alle kunstvormen komt improvisatie voor; het is essentieel bij ieder experiment.”

Waarom mensen het dan toch als minderwaardig zien? “Ja, dat is bijna filosofisch,” lacht hij. “Ik denk dat veel mensen het beschouwen als iets onvoorbereids, te makkelijk, of zelfs lui. Maar in werkelijkheid vereist improvisatie een enorme concentratie. Je gebruikt eigenlijk je hele vocabulaire als muzikant, je hele trukendoos, Alles komt samen in dat ene moment.”

Voor Tristan is dat precies de magie van de jam. “De één hoort er een geweldige compositie in, een ander ziet alleen een kakofonie. Maar juist die intensiteit, die directheid, dat er iets gebeurt in het moment—dat is magisch.”

De aankomende editie keert volgens Tristan terug naar de oorspronkelijke vorm. “Na de jamsessie gaan we direct over in de DJ-set van DJ Miss World. Het wordt een soort global grooves jam, waarbij muzikanten vaak nog meespelen met de DJ. Het wordt dus een hybride ervaring, legt hij uit. “Eerst live muziek, dan een gezamenlijke improvisatie met de DJ, en uiteindelijk mondt het uit in een dansfeest.”

Deze editie van de Verboden Vruchten Jam vindt plaats op 29 maart in Resistor Leiden en begint om 21:00 uur. De jamsessies vinden maandelijks plaats en op de Facebookpagina van Verboden Vruchten Jam is te vinden op welke locatie de jam plaatsvindt.