Het is lente. Althans... In Friesland is het Friese Lente in de week van 3 t/m 9 april en dat betekent een week lang uitgebreide aandacht voor de popscene in de provincie. Voor de derde maal wordt er ter gelegenheid van de Friese Lente een magazine uitgebracht boordevol artikelen. Op de site van 3VOOR12/Friesland zullen we in de aanloop naar de Friese Lente de artikelen publiceren. Spoken word artiest en schrijfster Marrit Jellema vertelt over haar liefde voor het schrijversvak.
In haar rapporten op de basisschool stond het al: Marrit wil het liefst de hele dag schrijven. In de kleuterklas waren het brieven aan de juf, later allerlei avonturen over wegvaren op een heel groot schip in een boekje waarin ze eigenlijk hoorde te tekenen. Toen haar zussen het huis uit gingen kwam er een kamer vrij in huis, die zij omdoopte tot haar schrijverskantoor. Er stond een bureau en er hing een telefoon aan de muur, dus daar kon ze mooi wachten tot er een krant of – nog liever – een uitgever zou bellen. Dat ze pas in groep vijf zat, nog nooit iets had ingestuurd en dat die telefoon kapot was deed er niet toe.
“Het was een rare paradox", vertelt Marrit. “Ik was een heel druk kind en praatte veel en graag – aan de eettafel hebben mijn ouders de regel bedacht, dat we alleen mochten praten als we de zoutpot hadden, omdat ik anders nooit stil was – maar als ik een boek had, dan kon ik daar uren in verdwijnen. Dan lukte het me ineens wel om stil te zitten in een hoekje van de kamer.” Ze schetst een beeld van de basisschoolklassen waar ze vaak uitgestuurd werd omdat ze te druk was. Dan zat ze op de gang en was ze alleen met de boekenkasten. Alleen met haar lievelingsboek, Alleen op de Wereld, dat ze keer op keer opnieuw las omdat ze de rest van de boeken in de kast van haar groep al uit had.
"Als ik een boek had, dan kon ik daar uren in verdwijnen"
De liefde voor het schrijversvak ontstond rond die tijd ook, want vanaf het moment dat Marrit daar op de gang ontdekte dat Hector Malot en zijn collega’s hun brood konden verdienen met verhalen vertellen wilde ze niets anders. Journalist was nog een optie, net als haar opa vroeger was geweest, maar het liefst wilde ze een beroemde schrijver zijn. Niet om het geld, maar om gelezen en vooral gezien te worden. “Inmiddels is dat wel veranderd",zegt ze. “Dat ik graag gezien wilde worden was vroeger ook gericht op mij als persoon, maar ik heb dat nu niet meer nodig. Ik weet nu dat ik oké ben als mens, niet alleen omdat ik goed kan schrijven. Nu geldt dat beroemd willen zijn alleen nog voor mijn werk, zodat veel mensen lezen wat ik te vertellen heb.”
De droom om een beroemde schrijver te worden uit zich op dit moment vooral in spoken word albums en optredens, maar ooit wil Marrit een permanent plekje op de Top 10-tafels van de boekhandels veroveren. “Ik heb een tijd lang met een redacteur gewerkt aan een boek en dat ging heel goed, maar omdat je in Nederland maar zo’n kleine kans hebt om als romanschrijver door te breken besloot ik om eerst met spoken word verder te gaan. Daar was ik grote stappen in aan het maken; ik won een Spoken Award in de categorie Lyrics en mensen kenden ineens mijn naam.” De Spoken Awards worden iedere twee jaar uitgereikt aan de beste spoken word-artiesten uit Nederland en België en zijn zo ongeveer het hoogst haalbare in de spoken word-scene. Ze moet lachen als ze terugdenkt aan die avond, want dat mensen de naam kenden die ze daar gebruikte bleek achteraf niet heel handig.
“Ik gebruikte toen Ellen Deling als pseudoniem. Toen de jury opnoemde wie de winnaar was wisten ze niet precies hoe ze het moesten uitspreken (‘Ellen… De Ling? Deeling? Ellendeling?’). Het was begonnen als een geintje, maar toen ik ontdekte dat mensen die naam wel kenden en mijn eigen naam niet, besloot ik dat ik toch liever als mezelf op het podium wilde staan.”
In 2021 bracht Marrit haar debuutalbum uit. In ‘Superpersoonlijk’ schrijft ze over onder andere verslaving, de warme thuissituatie tijdens haar jeugd, haar vrouw en de ziekte van haar moeder. Allemaal op de manier die haar het beste past: rauw, echt en eerlijk. Haar tweede album volgde dit voorjaar. ‘Voor Altijd’ gaat over verlies en rouw na de dood van haar moeder. Het is net zo echt, rauw en eerlijk en het is zo persoonlijk dat iedereen die ooit iemand verloren heeft zich erin kan herkennen. Het schrijfproces van haar nieuwste album verliep minder soepel dan de eerste keer, vertelt Marrit.
Er waren zoveel intense emoties dat ze die onmogelijk in één keer kon opschrijven, zoals ze eerder wel kon als ze ergens aan begon, dus ze had vaak het gevoel dat ze vastzat. Dat de meeste mensen niet weten hoe je met rouw om moet gaan hielp ook niet, want doordat er niet over gesproken werd leek het alsof die gevoelens er niet mochten zijn. Tegelijkertijd was dat ook precies waarom de noodzaak voor dit album zo groot was; een album over rouw maakt het bespreekbaar. Op haar albumpresentatie deelde ze kaartjes uit met op de voorkant zinnen als ‘Hoe voel je je vandaag?’, ‘Ik denk aan je. Veel vaker dan ik zeg,’ en ‘Ga je mee naar de zee?’ om als directe handvatten te kunnen gebruiken om iemand in rouw bij te kunnen staan.
Op het album klinkt haar werk op begeleiding van muziek, gemaakt door Jochem Knoef (Onna Limb). “Hij kon precies aanvoelen wat er paste bij mijn teksten. Ik hoefde alleen maar te omschrijven wat ik wilde qua sfeer en hij deed de rest. Zelfs alle stiltes zaten op de goede plekken, waardoor het echt een toevoeging was aan het geheel. Dat was heel bijzonder.” Dit album heeft, anders dan het vorige, een duidelijke opbouw en een verhaallijn. Het is de bedoeling dat je het luistert op je eigen manier, in je eigen tempo, maar wel als één verhaal dat ze met dit album wil vertellen. Eigenlijk bijna zoals een boek.