A La Carte met Jiri11: ‘De rapgame is toxic' A La Carte met Jiri11: ‘De rapgame is toxic'

Meestal komen interviewers naar de artiesten, maar omdat Jiri toevallig in Hilversum is om in de Wisseloord Studios te werken (hij is alweer bezig met zijn volgende plaat!), komt-ie net zo lief zelf effe naar het VPRO-gebouw. In zijn kielzog: zijn manager Sander, die hem af en toe aanvult als-ie een woord niet meer weet, maar het interview vooral grinnikend gadeslaat vanuit een bureaustoel. Jiri pakt de menukaart aan en kijkt me aan vanaf de andere kant van de tafel. ‘Het lijkt net een verhoor zo.' Grinnik.

‘Nou, ik ben dus echt een nerd. Ik hou van anime, dat is een van mijn grootste interesses. In mijn huis heb ik allemaal anime-dingen. Mijn beide katten zijn vernoemd naar characters uit anime. Gaara, dat is iemand uit Naruto. En Zuko van Avatar: The Last Airbender. Ik heb allemaal anime tattoos, er liggen anime-zwaarden thuis, gewoon fan shit. Ik ben laatst ook naar een Comic Con gegaan. Cosplay.’

Was je zelf ook verkleed?
‘Ja, als iemand van Naruto. Dat heeft me vanaf mijn twaalfde tot nu in een headlock gehad. Het is net als bij Harry Potter: het begint heel kinderlijk en dan wordt het een crazy experience met plot twists. Bepaalde fantasy verhalen zijn net als de bijbel, alles zit erin. Verraad en vriendschap en liefde en… ja, ik hou gewoon van mooie verhalen.’

Heb je eigenlijk foto’s van je cosplay-kostuum?
‘Ja!’ [veert op en pakt telefoon]. ‘Even checken… ik had gewoon een zwart trainingspak met wat Naruto-shit aan. Maar andere mensen gaan helemaal in die Cosplay op, snap je? Kijk, hier sta ik met de Kyoshi Warriors van Avatar op de foto.’

Wow, ze lijken precies. Ga je vaker naar zulke Comic Cons?
‘Nee, de vorige keer was eigenlijk de eerste keer. Maar ik wilde wel langer gaan, ik vond het heel inspirerend.’

Inspirerend? Op welke manier?
‘Kijk, ik zie mezelf als een nerd, je weet toch? Maar andere mensen zien mij niet als een nerd. Er zijn ook mensen die nerds zijn, en anderen zien hen ook zo. Wat ik nice vond: al die mensen voelden zich daar heel vrij om zichzelf te zijn. Dat raakte me wel. Dat die kids helemaal verkleed zijn in cosplay, en niemand probeerde cool of stoer te doen. Super positieve vibes.’

‘New Wave was de start van de explosie, maar de explosie was zoveel groter dan dat: hiphop was de allergrootste in Nederland. Met ANBU kwamen we precies binnen tussen die overgang van Soundcloud naar Spotify. Dat was die booming fase waar alles op Spotify superham ging, dat begon toen.’

Wilde je dat commerciële succes achterna? Je hebt je afgesplitst van ANBU en was een tijdje onder contract bij SPEC. en Trifecta, het label van Ali B, Boef en Famke Louise.
‘Ik had altijd al grote plannen, snap je? Ik ben best wel een muzikale jongen, maar kon dat niet per se kwijt bij ANBU. Toen heb ik met SPEC. een paar pokoes uitgebracht die wel goed gingen. Met ‘Diamanten In De Nacht’ kon ik muzikaal verder dan ooit bij ANBU. Ik ben toen ook wel dingen gaan maken waarvan verwacht werd dat ze het [commercieel] goed zouden doen, maar dat niet deden, omdat het niet in mijn profiel paste. Daarvan heb ik geleerd: ik moet doen wat de fuck ikzelf wil. Misschien qua streaming niet het beste, maar wel voor mij als persoon.'

Je zit nu bij het label van Ronnie Flex. Hoe kijk jij eigenlijk naar zijn beef met Top Notch?
‘Dit is een veel gestelde vraag deze dagen. Ik vind het goed dat hij zijn stem laat horen, weet je? Dat iets legaal is wil niet zeggen dat het ethisch verantwoord is, dat heb ik deze week wel vijf keer tegen mensen gezegd. Elke rapper wilde bij Top Notch zitten, ze waren de allergrootste. En je moet bedenken: wij rappers komen meestal niet uit het beste milieu. De meesten hebben niet gestudeerd, hebben niet VWO Tweetalig gedaan. Komen niet uit een milieu waar ouders zeggen: hé, hier moet je juridisch naar laten kijken. We komen vaak uit de achterstandswijk. Zeg tegen een artiest dat-ie vijf albums tekent en daar acht procent van ziet, niemand tekent dat. Maar ik ken die contracten, dat zijn ingewikkelde stapels waar je niet zomaar doorheen komt. Sterker nog, ik lees mijn contracten niet eens. Ik geef ze aan hem' - hij knikt naar Sander - 'en die geeft het aan een juridisch team. Het is een andere taal, rechterlijke taal. Je kunt een negentienjarige uit de achterbuurt niet zo’n contract geven en zeggen: kijk maar wat je doet. Dat is crazy, wolf in schaapskleding type shit. Maar de één zijn dood is de ander zijn brood. Dat is business. Labels zijn geen stichtingen of zo. Maar die deals kunnen ook op een faire manier, waarbij de artiest er ook een slagje uitslaat.'

[Red: Al voor de rechtszaak tussen Ronnie Flex en Top Notch voor de rechtbank verscheen, zijn de royalties met terugwerkende kracht van 8% naar 20% verhoogd. Wil je meer weten over het contract van Ronnie Flex en labeldeals in zijn algemeenheid? Luister dan de laatste aflevering van onze podcast De Machine.]

‘Sterker nog, mijn vorige album ging over hoogmoed. Eén van mijn beste vrienden stierf, ik raakte met mezelf in de knoop en toen kwam corona en ging het van kwaad naar erger. Niet dat ik arrogant was ofzo, maar… ik was mijn originele persoonlijkheid een beetje kwijtgeraakt in het zijn van Jiri11.’

Je artiestenpersona is ook maar een rol die je vertolkt, hè? Het gevaar is dat je je gaat vereenzelvigen met het beeld dat anderen van jou hebben, en zij zien niet die jongen die verdriet voelt omdat-ie een goeie vriend is verloren. Dat lijkt me best lastig.
'Ja. Het kwetsbare, het blije, dat valt allemaal een beetje weg als je in die rol moet zitten. In hiphop zijn die rollen sowieso fucked up, twisted as hell. Want het publiek wil het liefst dat jij een seriemoordenaar en drugspusher bent, en tegelijkertijd een goeie jongen en de beste rapper. Hiphop en de straat zijn zo intertwined. Fans willen dat je een gangster bent, en veel van ons komen uit de achterbuurt waar we ooit misschien dat leven hebt moeten leiden, snap je? Maar als rapper kun je dat nooit achter je laten.'

Waarom niet?
‘Kijk, ik ga je een voorbeeld geven. Stel, ik kom uit... anywhere, uit Hilversum, daar zijn we nu. Je bent daar een redelijk mannetje op straat en je rapt en blablabla, je weet toch? Nu krijg je een hit, en je rapt wat je leeft. Dus je rapt over wat je meemaakt op straat. Maar nu ben je niet alleen maar die boy van de straat in Hilversum, nu ben je nationaal. Dus je moet nationaal verkondigen dat je die boy van de straat bent. Fast forward, vier albums later, je leeft al van je muziek, dan moet je dat nog steeds doen. En dat is geen pretje, want mensen vragen zich af: is-ie nep? Of doet-ie al die dingen echt? Dus ga je ernaar gedragen, fucking zelfdestructief. De afgelopen jaren ben ik erachter gekomen hoe twisted die wereld is. Ik leef nu al acht jaar van deze act. Moet ik dan nog steeds gaan verkondigen wat ik negen jaar geleden deed? In mijn hoofd ben ik al lang niet meer die guy. Niet dat ik ooit... whatever, de meest gangster persoon geweest ben, je weet toch? Maar ik heb ook mijn fair share meegemaakt in mijn leven. Daarom zeg ik: de rapgame is toxic.’

De dingen die je hebt meegemaakt, daar rap je best expliciet over op 'Doolhof van het Zuiden' van je vorige plaat.
‘Doolhof van het Zuiden’ is letterlijk hoe mijn leven er toen uitzag, negen jaar geleden. Vooral die tweede verse. ‘Welkom in het doolhof van het zuiden / alweer die drug-related homicide / voor wie zijn die klokken aan het luiden? Young boys met een grote droom over wiet kweken of pillen persen / harsh importeren / alle draggas leren / cocaïne stelen of verdwijnen.' Daar begint het al, dat is LETTERLIJK waar ik me in bevond. Ik heb dat meegemaakt. Mensen die ik ken die gewoon zijn vermoord voor... voor... voor drugs en dat soort shit. Als je dat meemaakt? Dan heeft dat een impact op je leven. Een van mijn vrienden zat vast. Toen-ie van verlof kwam had mijn moeder voor hem gekookt, want we waren een hele hechte groep. Na die diner zei hij: hé bro, heb je nog wat olijfolie? Toen pakte hij een blok hash om in folie te zetten, om dat weer door te slikken. Zodat-ie wat extra's had in de cel om te verkopen. Want zijn advocaat had gezegd dat-ie voorlopig nog niet vrij zou komen. Shit. Was dat het waard? Waar hij voor vast kwam te zitten was gewoon kleine straatcriminaliteit. En eindstand heeft die jongen wel 3,5 jaar moeten zitten voor dat.’

Heb je eigenlijk zelf ooit het gevaar gelopen om daarin weg te zakken? Want jij hebt wel altijd je muziek gehad, hè?
'Kijk, ik heb altijd mijn muziek gehad, en tussen de jongens waar ik me bevond is dat altijd een voorsprong geweest. Maar muziek heeft niet altijd geholpen. Toen ik nog gitaar speelde verkocht ik ook om rond te komen. Ik deed het voorprogramma van Tomatito in Heerlen, maar de volgende dag moest ik wel weer wiet gaan knippen. Dus ja. Nu heb ik sponsorshipdeals. Dat hebben we dan wel weer voor op Suzan & Freek, je weet toch? We zijn cool, vette merken willen met ons werken. Suzan & Freek, die krijgen Unox of dat soort shit.’

‘Ik zou elk kader van elk genre willen doorbreken. Dat ik alles kan maken wat ik zou willen. Persoonlijk ben ik niet de grootste hiphopliefhebber. Nu luister ik veel naar yachtrock, naar Steely Dan. Dat is mijn muziek.’

Het muzikantschap, is dat wat je er vet aan vindt?
Hij glundert. ‘Kijk, ik ben een muzikant, een instrumentalist. In hiphop gebeurt daar vrij weinig. Je kunt muzikaal zo hoog en laag springen als je wilt, maar aan het einde van de dag gaat het er gewoon om dat het goed loopt op TikTok. Maar in yachtrock is alles op het hoogste niveau: songwriting, instrumentalisme, het is super sophisticated en crazy. Bij elke pokoe hoor je wel een raar akkoord waarvan je denkt: hè?’

Van welke track gaan jouw oren klapperen?
Hij pakt zijn telefoon erbij en zet een nummer op: 'Turn That Heartbeat Over Again'. ‘Kijk, deze is van het eerste album, hier hoor je het supergoed. Normaal heb je een rondje van vier akkoorden, en in de pre-chorus nog vier akkoorden waarvan drie waarschijnlijk dezelfde zijn. Uiteindelijk is de hele pokoe acht akkoorden. Wat je hier hoort: de loop van het akkoordenschema duurt misschien wel zestig rondjes. Luister, dit is het thema. Drie akkoorden. Weer nieuwe akkoorden. Nieuw thema. Vier nieuwe akkoorden.’ [gaat nog even zo door].’ Het rondje duurt nu 1 minuut 21. Dus in deze 1 minuut 21 hebben we ALLEEN MAAR nieuwe akkoordenschema's. En dat is het eerste album, dat is het simpelste. Aja is al HELEMAAL crazy. Voor mij is dit de ultieme muziek, de hoogst haalbare graad. De metaforen zijn ook vet: vaak zingen ze gewoon over gangster tories, gokken en outsider zijn. Er zit straatmentaliteit in.’ Hij zet ‘Only A Fool Would Say That’ op. ‘Everybody on the streets has murder in his eyes.’ Alleen die zin betekent al zoveel voor mij. En dit is ook nog een disstrack he? Een disstrack voor John Lennon. Crazy.’

‘Ik ben opgegroeid in Venlo. Wat mij het meest frustreerde aan waar ik opgroeide: de mindset buiten de Randstad is zo beperkt. Alles wat je doet wordt bij voorbaat afgekeurd. Kijk, ik weet: van ANBU moet je houden, je weet toch? Maar het was wel voor z’n tijd uit, hoe slecht het ook gemixt was. Maar daar begrepen ze dat totaal niet. Iedereen keurde het af: wat is dit nou voor rare shit? Wie denkt hij wel niet dat-ie is?! Heel veel mensen laten zich daardoor tegenhouden. Ze durven niet uit te komen voor wat ze willen zeggen of doen, omdat mensen in hokjes denken: doe maar normaal, want dan doe je al gek genoeg.’

Raakte dat je eigenlijk toen je opkwam met ANBU?
‘Nou, niet echt, omdat ik al wist: oké, de stad gaat hier echt iets van vinden. Waarschijnlijk iets negatiefs. Dus ik had me al mentaal erop voorbereid dat ik me niet geliefd zou maken in mijn eigen stad.’

Merkte je dat?
‘Ja, dan kwamen mensen in de stad gewoon naar me toe en begonnen ze shit te schreeuwen of zo. Gewoon, mensen van de straat, die voorheen nog met me waren.’

Zijn manager Sander valt binnen. ‘Misschien is het ook… ik zou geen jaloezie willen zeggen, maar iedereen zou dat willen zijn, toch? Zo’n vrije vogel. Ik kijk wel eens naar artiesten en denk: durfde ik ook maar zo te zijn.’

Jiri11: ‘Kijk, ik snap het ook wel. Mensen denken dat Venlo een boeren gat is of zo, maar er wonen daar kapot veel hiphopliefhebbers, er is veel straatcultuur. Er zijn veel mensen met een migratieachtergond. Molukkers, Marokkanen, Turken, Indo’s, whatever. Het is heel erg multi-cultureel. En van al die twintigduizend kids die daar rondlopen wil iedereen het liefst de nieuwe Boef zijn. Ze rappen ook maar durven niks op te nemen. En dan kom ik als controversieel persoon met gouden tanden en face tattoo in mijn superstrakke broek en nagellak, en dan ben IK de uitverkorene die bij 101Barz terecht komt en dat soort dingen. Terwijl al die kids waarschijnlijk beter rappen dan ik. Ze hadden gewoon niet de ballen om zich te tonen.’

'Het is gewoon een... ehhhhh… Icarus was gewoon een….. hoe zeg je dat? Een… een conceptueel album. Deze plaat… er is ook wel een concept, maar ik… ik wil het niet zo direct in iedereens gezicht gooien.’

Je hebt de plaat A Swan Song genoemd. Een zwanenzang, dat is de laatste plaat van een artiest voor die overlijdt of ermee kapt. Maar dat zie ik niet zo snel bij jou gebeuren. Is dit je laatste album voor je evolueert in een andere Jiri?
[veert op]. ‘Wat ik zeg: alle kaders moeten doorbroken worden. De Jiri11 die nu bestaat moet ik ontstijgen. Jiri11 is een concept dat steeds minder bij me past, je weet toch? Ik ben op zoek naar een nieuwe vorm. Of ik hiermee gedag zeg? Misschien, misschien niet. Eén ding is duidelijk: ik krijg te weinig inspiratie van één genre nu. The sky is the limit, snap je? Als ik fucking schlager wil maken, of hoempapa meets dubstep, dat kan toch gewoon?’ Grinnik. ‘Wie zegt dat dat niet kan?'

'Bij zeventig procent van die sessies met hiphopproducers zit ik mezelf op te vreten. Stel, Messi moet bij Heracles gaan spelen, moet-ie zich dan inhouden om niet te veel te scoren? En dan heb ik het niet over commercieel succes, maar over kwaliteit, over muzikaliteit. Want succesvol, dat ben ik lang niet. Je geeft Van Gogh ook niet alleen maar kleurplaten met de mededeling dat-ie alleen maar binnen de lijntjes mag kleuren. Met alleen maar primaire kleuren. Zo voelt het voor mij als ik in die sessies zit, toch? Daarom zeg ik: ik wil het HELEMAAL openbreken. Dat ga je snel zien.'

‘Ik ben niet echt romantisch. Tenminste, ik ben geen materialistische romanticus. Maar ik kan wel heel lief zijn. Dat vind ik eigenlijk romantischer dan de bovenste kamer van de Van der Valk boeken en daar een fles champagne neerzetten, of een hele nieuwe garderobe voor iemand kopen.’

Waar gaat het wel over?
‘De kleine dingen, er zijn voor iemand. Zoals gisteren: mijn vriendin had een drukke werkweek, ik was druk met mijn plaat, en we hebben net zeven kittens erbij gekregen. Het huis wordt dan al snel verwaarloosd. Ik had een ochtend vrij en dacht: weet je wat, ik ga het hele huis opruimen. Ze kwam thuis en het hele huis was spik en span. Dat vind ik romantisch: dat ze thuiskomt, om zich heen heen kijkt en een lach op haar gezicht tovert, omdat ze er niet meer aan hoeft te denken.' Hij glimt. 'Dat betekent voor mij meer dan een tas of zo.’

Hebben de kittens eigenlijk ook allemaal anime namen gekregen?
‘Ja! Kiba, Ino, Jiraya, Shikamaru, wat nog meer..? Ik ben het alweer vergeten, we gaan ze sowieso niet allemaal houden. Ze hebben werktitels voor nu. Demotitels.’ Grinnik.

Doe je ze allemaal weg?
‘Ja, ik denk het wel. Maar ik wil graag dat mijn katten een volledig, eh, volwaardig leven zouden krijgen. Ik vind het soms zo zielig als mensen ze meteen laten helpen. Ik wilde voor die jongen, Zuko, dat-ie ontmaagd werd. Zodat-ie dat ook leerde in zijn leven, zeg maar. Voor het vrouwtje wilde ik dat ook, maar ook het moederschap, want ze is een hele verzorgende kat. Dat zeiden mijn vriendin en ik vanaf het begin: ze is echt een moederkat. Ik wilde dat ze dat meemaakte. Ik weet dat katten daar misschien heel anders naar kijken, maar als dierenvriend, especially kattenvriend, wil ik wel dat hun leven rond is en dat ik ze niets afneem.’

Wow, dat vind ik echt héél… cute?!?!
‘Ja toch?’

Jiri11 opent 21 juni de eerste dag van Pinkpop.