Wat mogen we verwachten van de concertzomer? Wat mogen we verwachten van de concertzomer?

Sinds woensdag 19 mei 2021 – gisteren dus – is het weer mogelijk om concerten te organiseren. Ja, echt! Buiten, in openluchttheaters, voor maximaal 30 man, op anderhalve meter afstand en met verplichte reservering en checkgesprek. Reden voor de nodige euforie, zou je zeggen, maar in de livesector denkt niemand: ‘We mogen weer.’ Sterker nog, er staan vrijwel nergens shows in de agenda voor de komende twee weken.

Kijk met een schuin oog op het openingsplan van Hugo De Jonge, en je ziet dat ook culturele instellingen wellicht al 9 juni de deuren mogen openen voor publiek (met zeer beperkte capaciteit) en stap voor stap steeds meer mogelijk moet zijn. De details zijn nog niet bekend – tot grote frustratie van de poppodia –, maar toch moeten ze al plannen maken voor de concertzomer. Wat kunnen we verwachten in de komende drie maanden?

Laten we eens beginnen met die openluchttheaters, die nu al open mogen. Dat gaat gewoonweg niet gebeuren voor 30 man. ‘Een zeer kostbare exercitie’, zegt Robert Meijerink, die als programmeur van de Nijmeegse zaal Doornroosje ook regelmatig shows organiseerde in openluchttheater de Goffert. ‘Het was geweldig geweest om vanavond al iets te organiseren, gewoon omdat het weer mag, maar dat is totaal niet realistisch. Er is al bijna 30 man personeel nodig om zoiets op te zetten.’ Een schaterlach. ‘We gaan ook niet om 6 uur ’s ochtends op het terras bier zitten drinken, gewoon omdat het weer kan.’

Dat zegt ook boeker Age Versluis, die vanuit Friendly Fire concerten organiseert in het Amsterdamse Bostheater, waar 1400 mensen in passen. ‘Met 30 tickets kun je misschien net de linker PA-box betalen, waarschijnlijk nog niet eens. In openluchttheaters is geen infrastructuur voor een concert, je moet alle techniek inhuren, catering neerzetten. Het is heel kostbaar.’

Vooralsnog heeft Friendly Fire wél een hele rits aan grote openlucht-concerten in de agenda staan, shows die eigenlijk al voor de vorige zomer in de planning stonden. ‘Dat vind ik heel spannend. Mei en juni hebben we al geschrapt, maar half juli moet Rufus Wainwright langskomen. Daar zijn 1400 kaartjes voor verkocht. Met 1,5 meter afstand is er slechts plek voor 300 man. Dan zou je de show in vijven moeten splitsen, het is maar de vraag of de artiest dat wil, of je dat productioneel voor elkaar krijgt.’

Máár, benadrukt hij, voor 300 man zou hij best ander soort concerten willen opzetten in het Amsterdamse Bostheater. ‘We staan te springen, hoor, en artiesten al helemaal. Nederlandse acts als Chef’Special of Typhoon, die willen misschien wel twee concerten op een dag doen. Als je zo vijf dagen achter elkaar shows kunt organiseren en de techniek kunt laten staan, dan wordt het een heel ander plaatje. Ik denk dat dat wel mogelijk is. Maar dat kunnen we niet in één dag opzetten, natuurlijk. Dat kost twee tot vier weken, en dat vraagt al erg veel van je hele team. Welke artiesten zijn beschikbaar? Wat zijn de regels? Je moet een rekensommetje maken, alles aan elkaar lijmen en dan nog de tickets in de verkoop doen.’

Organisatoren mikken nu dus op juli en augustus. Doornroosje plant alweer veel openluchtshows in de Goffert en rond de (afgelaste) Vierdaagsefeesten zelfs zeven dagen achter elkaar. ‘Nu staan die op een capaciteit van 250 man. Mocht het minder worden, dan hebben we een probleem en moeten we gaan downsizen.’ Hedon Zwolle organiseerde vorig jaar Gerrit’s Tuin, een hele reeks aan buitenconcerten, en hoopt nu weer op te zetten voor 150 man per show. En Patronaat Haarlem heeft een viertal avonden in openluchttheater Caprera gepland voor augustus, vertelt programmeur Lisa de Jongh. ‘Vier dagen een openluchtbioscoop met muziekdocumentaires en livemuziek erbij. We zijn optimistisch: nu geldt een maximum van 30 man, maar we gaan ervan uit dat dat wordt opgeschaald tot een maximale bezetting op 1,5 meter. In Caprera gaat het dan om 450 man.’

Leuk, die openluchttheaters, maar als het meezit mogen de culturele instellingen (ook de poppodia, dus) vanaf 9 juni weer open. Op welke manier? Niemand die het precies weet. Veel podia zijn nogal gedesillusioneerd achtergebleven na de korte reeks testen voor toegang-pilots van eind april. In anderhalve week organiseerden de poppodia 87 pilot-concerten voor circa 11.000 bezoekers. ‘Dat gaf iedereen een energieboost’, zegt Lisa de Jongh van Patronaat, ‘maar daarna hoorden we niks meer. Er zou een tweede fase ingaan, we zouden meer concerten kunnen gaan organiseren, maar er volgde alleen maar radiostilte. Dat maakt het vooruit plannen nu heel lastig.’

Daarom kiezen veel clubs voor een ‘pas op de plaats’, zoals De Jongh het verwoordt. ‘We hebben de meeste shows het afgelopen jaar al verplaatst. En nog eens verplaatst. En nog eens. Om ze uiteindelijk te annuleren. Tegen boekers zeg ik: laten we in het najaar kijken naar een inhaalshow. Er staan nu nog vijf shows in de zomer, van artiesten die het echt héél graag willen, voor de capaciteit van 30 personen. Maar we gaan niet halsoverkop twintig concerten in juli optuigen als dat weer mogelijk is. We gaan ook niet dicht, hoor, maar leggen voorlopig de focus op educatie: afstudeerconcerten van InHolland-studenten, muzieklessen. Dat is een strategische keuze, want in die hoek is ook al meer mogelijk. Maar er kan geen publiek bij zijn.’

Die terughoudendheid van poppodia herkent Berend Schans, directeur van de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF). ‘Kort door de bocht: met coronaprogrammering maak je meer kosten dan je aan inkomsten genereert. Sommige zalen hebben niet de luxe om dat te doen, die wachten tot iedereen gevaccineerd is of de maatregelen worden opgeheven. En er zijn zalen die, goed geholpen door de generieke en specifieke steunmaatregelen, toch een programma weten neer te zetten. Ik denk dat de verhouding fifty fifty is.’ Paradiso en TivoliVredenburg beginnen bijvoorbeeld weer op stoom te raken, Doornroosje organiseert rond de Vierdaagsefeesten ook in het poppodium én de St. Stevenskerk een goede 14 shows en heeft daarvoor zelfs al een paar producties staan, veelal voor 30 man.

Dat zou toch moeten lukken, zou je denken, maar hoe de eerste versoepelingen er precies uit gaan zien? En hoe zit het met de toegangstesten? In de laatste persconferentie zei demissionair minister VWS Hugo de Jonge nog dat hij hoopt op 9 juni ‘voor de echie aan de slag’ kan met de toegangstesten. ‘Dan kunnen theaters op 1,5 meter – in plaats van met zijn dertigen – de hele zaal vol zetten.’ En aan de deur een negatief testresultaat overleggen zou na 1 juli zou alleen bij ‘grote bijeenkomsten’ nodig zijn, meende hij eind april nog.

Zo hard lijkt het echter niet te lopen. Schans heeft er vrijwel dagelijks contact over met Den Haag. ‘Het is een complexe situatie: er worden mogelijkheden geboden voor zalen die niet met sneltesten willen werken, en mensen die wel met sneltesten willen werken. Die laatste groep mag natuurlijk iets meer, maar er wordt nog gesteggeld over de aantallen. Er wordt vooral gesproken over percentages van de maximale bezetting op anderhalve meter afstand.’

Dat is natuurlijk één groot hoofdpijndossier. Ruud Lemmen, programmeur van 013, ziet de bui al hangen. ‘Ik ving geluiden op over 30 procent van de anderhalve meter-capaciteit. Normaliter kunnen we 3000 mensen in onze grote zaal kwijt. Op anderhalve meter nog maar 450. Daar 30 procent van? Dan zit je op 100 man. Dat gaan we gewoon niet doen. Het wordt onbetaalbaar. Ik sluit niet uit dat we íéts gaan doen, maar we gaan niet actief vanaf 9 juni drie shows per week organiseren.’

Hopelijk gaat een aantal festivals en evenementen door in juli en augustus, maar nee, hou maar geen rekening met een zomer vol concerten. Zelfs met de aanstaande versoepelingen zit dat er gewoon niet in. De najaarsagenda daarentegen, die puilt helemaal uit. Lisa de Jongh (Patronaat): ‘Dat moet natuurlijk het beste najaar ooit worden. We zijn nu energie aan het sparen, vooruit aan het plannen, als het mogelijk is gaan we vanaf september weer echt knallen. Er is vrijwel geen dag meer leeg, en dat zullen de meeste podia herkennen. We hebben soms meer dan tien producties per week.’

Dat herkent ook Serena Oosterloo, programmeur van Hedon Zwolle. ‘Ons najaar zit echt SUPERVOL. Er kan praktisch geen show meer bij.’ Maar daarbij signaleert ze wel nog een praktische kink in de kabel: het personeel. ‘Als we straks zes dagen in de week shows hebben in beide zalen, hebben we dan wel voldoende technici? Hebben ze al een andere baan? Zijn ze met bands op tour? Er dreigt een tekort, eigenlijk zou de branche nu al mensen moeten gaan opleiden om aan de vraag te kunnen voldoen.’

‘Ik maak me grote zorgen over de braindrain die heeft plaatsgevonden dit afgelopen jaar’, zegt ook Berend Schans (VNPF). ‘Uit hele globale cijfers over het afgelopen jaar blijkt dat zo’n 20 procent van het personeel weg is bij de podia. Het is niet zomaar gezegd dat die mensen weer terugkomen. En ook voor de crisis was er al een probleem, er was maar moeilijk personeel te vinden in bepaalde hoeken van de live-industrie. Programmeurs bijvoorbeeld, en technisch personeel. Afgestudeerde studenten waren nog niet klaar voor het werkveld, waardoor ze intern nog een jaar moeten worden opgeleid. Na de coronacrisis dreigen nu een schuldencrisis en een arbeidscrisis. Dan hebben we na de steunmaatregelen ook herstelmiddelen nodig om weer op vlieghoogte te komen.’

Maar, haast hij zich te zeggen: ‘We zijn een ontzettend veerkrachtige sector. Als het dadelijk weer aantrekt, als we weer mogen doen waar ons hart sneller van gaat kloppen, dan geloof ik dat we ook die crises wel overleven.’