Als Michelle Zauner in de Aziatische supermarkt H Mart staat, moet ze aan haar moeder denken. Daar staat ze dan, bij een diepvriesvak vol met spullen die je in geen enkele andere winkel kunt vinden, aan haar arm een mandje met noodles en hoisin-saus, te snikken. Of nou ja, in elk geval met een brok in haar keel. Of op zijn minst met de geur van de Zuid-Koreaanse gerechten die haar moeder voor haar klaarmaakte. Het gebeurt haar elke keer weer. De moeder van Michelle Zauner overleed in 2014 aan alvleesklierkanker, een extreem agressieve vorm van de ziekte die haar moeder uitbeende voor haar ogen.
Niet veel later debuteerde Japanese Breakfast met het met pijn doordrenkte indiefolk album Psychopomp, en Zauner schreef voor The New Yorker een prachtig essay dat 'Crying At H Mart' heette, een onderzoekend verhaal waarin die tocht naar de toko verder uitgediept werd. Want eten is - zo werd Zauner pas duidelijk na de dood van haar moeder - het belangrijkste wapen dat een immigrant heeft om zijn eigen identiteit te behouden. ‘Eten is een concreet wapen tegen het ongemakkelijke gevoel dat iedereen die in een vreemd land woont heeft. Dat ongemak is iets fysieks. Als je geen immigrant ben ken je het misschien van een verre reis. Toen ik 19 was, maakte ik eens een reis naar India. Ik vind het eten daar fantastisch, drie keer per dag curry, hell yeah. Maar na een paar dagen voel je je fysiek ongemakkelijk, je hebt heimwee en die uit zich onder meer in behoefte aan eten van thuis. Ik besef nu pas dat mijn moeder dat gevoel haar hele leven gehad moet hebben. En na haar dood - nu zij dat Koreaanse eten niet meer voor me maakt - merk ik dat het ook mij een gevoel van veiligheid gaf.’
Zes jaar lang was Michelle Zauner in de rouw, nadat haar moeder overleed aan alvleesklierkanker. Ze legde het proces vast in liedjes en in een prachtig boek. Maar nu is het tijd voor nieuwe perspectieven. Op Jubilee gaat ze het leven weer aan. Al laat ze soms een traantje in de Aziatische supermarkt.
Japanese Breakfast
Discografie
2016 Psychopomp
2017 Soft Sounds From Another Planet
2021 Jubilee
Het zijn haast therapeutische sessies, die boodschappenkarretjes die Zauner eens in de zoveel tijd vollaadt in H Mart. Maar echt. Voor de rouwende muzikant bleek het zelfs nog beter te werken dan échte therapie. ‘Ik wil niets afdoen aan de zinnigheid van psychologische hulp hoor, maar ja, ook ik ging naar een therapeut om te leren omgaan met mijn verlies. Ik heb het jarenlang gedaan, elke week een half uur. En hoeveel het binnen mijn verzekering viel, was ik toch honderden dollars kwijt aan eigen bijdrage. Op een gegeven moment dacht ik: wat als ik al dat geld uitspaar en een paar keer per maand uit lunchen ga, bijzondere boodschappen haal. Mezelf verwennen, voor mezelf zorgen. Ik heb er geen spijt van dat ik die keuze gemaakt heb. Ik besefte: mijn hele leven heeft mijn Koreaanse achtergrond niet echt een rol gespeeld [anders zou ze zich vast niet JAPANESE Breakfast genoemd hebben!, red]. Ik ben geboren in Seoul, maar opgegroeid in Amerika. Het was gewoon een feit. Maar nu mijn moeder overleden is, is het niet meer vanzelfsprekend. Ik moet het zelf doen. Ik ben ook Koreaanse lessen gaan nemen.’
Het hielp Zauner naar eigen zeggen met het verwerken van dat verlies. Na dat essay in The New Yorker uit 2018 bleef ze verder schrijven, aan een volwaardig boek. Het verschijnt min of meer tegelijk met haar nieuwe album Jubilee, dat min of meer geldt als een nieuw hoofdstuk in haar leven. Weg zijn de bruin- en grijstinten van haar eerste twee albums (uit 2016 en 2017), een streep onder die jaren van rouw. De hoes van Jubilee oogt lente-achtig licht, met een gele jurk en zwevende tropische vruchten als decor. ‘Of ik me een ander mens voel? Ja en nee. Je probeert altijd een beter mens te worden, maar vooral wilde ik als artiest andere aspecten van het menselijk bestaan weergeven. Ik was de laatste zes jaar vrijwel non-stop overgeleverd aan die rouw, maar ik merkte dat ik mezelf weer toestemming gaf plezier te hebben. Ik kan weer genieten van het leven.’
Dat betekent overigens niet dat Jubilee een en al vrolijkheid bevat. Muzikaal klinkt het allemaal wat minder droevig, maar de verhalen in haar liedjes zijn soms weird of verontrustend. Er ligt alleen wat meer focus op perspectieven buiten haarzelf. Zo zingt ze over een jongen die zijn jeugdliefde voor ene buitenlandse studie naar de andere kant van de wereld ziet vertrekken. In een ander liedje treffen we een vrouw met handboeien aan haar bed geketend, in afwachting van de liefdespartner die de sleutel mee heeft genomen en vertrok. ‘Dat vond ik een mooi beeld om het thema ‘emotionele afhankelijkheid te vangen’, zegt Zauner. ‘En die jongen uit dat andere liedje komt niet toevallig uit een klein dorpje op het platteland.’
Waar haar eerdere werk vaker (niet altijd!) putte uit haar eigen zielenroerselen, trekt ze op Jubilee soms gewoon een verhaal uit de krant. ‘Savage Good Boy’ bijvoorbeeld danken we aan een verhaal over miljardairs die hun geld uitgeven aan bunkers, om de apocalyps het hoofd te kunnen bieden. ‘Ik zou het misschien ook wel doen als ik geld genoeg had’, verklaart Zauner. ‘Het is heel menselijk. En toch is het natuurlijk een heel grappig beeld. Het is een verhaal waarmee je hebzucht kunt rationaliseren, dat sprak me aan.’
Zo zien we een nieuwe Michelle Zauner op dit fonkelnieuwe Japanese Breakfast album. Een Michelle Zauner die klaar is voor nieuwe perspectieven, die zich wil laten inspireren door de dingen en vooral de mensen om haar heen. ‘Groei, zo zou je het kunnen noemen. Ik heb wel het gevoel dat ik beter geworden ben, als artiest. Ik ben meer betrokken dan ooit. Ik schrijf al liedjes sinds ik veertien ben, en ik heb zoveel meer grip op wat ik aan het doen ben. Mijn eigen skills zijn beter geworden, en die van de mensen waarmee ik werk ook. Ik ben blij met het resultaat. Jubilee moet een jaar van loslaten inluiden.’