Vorig jaar trok Berghain resident Barker de aandacht met zijn Debiasing techno EP, juist door één van de elementen weg te halen die zo onlosmakelijk met het genre verbonden lijkt te zijn: de kickdrum. Dat idee staat centraal op zijn nieuwe album Utility, dat meteen bijval kreeg van grote namen als Jon Hopkins. Op Draaimolen brengt hij zijn prachtige live-set naar de kapel van Heleen Blanken.

Schitterend is het, het nieuwe album van Barker. Misschien niet een bijvoeglijk naamwoord dat je vaak zou gebruiken om een technoplaat te omschrijven, maar zijn debuut Utility – uitgebracht op Berghain’s huislabel Ostgut Ton – staat dan ook mijlenver af van de dwingende vierkwartspuls die met het genre wordt geassocieerd. Sterker nog, de kickdrum is volledig afwezig, de percussie is spaarzaam en daardoor komt de focus volledig te liggen op de melodieën die Barker laag na laag over elkaar heen legt in zijn euforische soundscapes. En ondanks dat Utility een muzikale hersenmassage is, die je evengoed kunt opzetten tijdens je morning commute als het uurtje voordat je weer gaat slapen, hoef je de kickdrum er niet eens bij te bedenken om je voor te stellen dat je hier ook uitzinnig op kunt dansen.

Daarmee is het album een uitwerking van Debiasing, de EP die vorig jaar uit het niets verscheen en de jaarlijstjes sierde van talloze internationale platforms. Na een week ziet het ernaar uit dat Utility hetzelfde pad gaat volgen: Jon Hopkins noemde het al ‘zijn favoriete instrumentale elektronische album in fucking tijden’, technoprins Daniel Avery raadde het aan via Twitter en Barker’s Instagramcomments staat vol met bewonderaars zoals Max Cooper, Bicep en FJAAK. Hoe Sam Barker zelf tegen al die steun aankijkt? ‘Ik zit nog steeds te wachten op de terugslag, de kritiek,’ vertelt hij peinzend via Skype. ‘Misschien verwachte ik dat het vooral een niche publiek zou vinden. Dat een paar muziekfanaten het zouden oppikken, maar het is bijzonder dat het zo goed ontvangen is. Dat had ik absoluut niet verwacht.'

Dat hij weinig bijval had verwacht buiten de niche is niet zo opmerkelijk. Gedurende zijn carrière heeft Barker zich namelijk voortdurend gericht op de niche: hij was meer dan een decennium werkzaam bij LittleBig, een agentschap voor artiesten vol gevestigde maar toch vrijwel niche namen zoals Actress, Doplereffekt en Holly Herndon. Van dat soort connecties maakte hij eveneens gebruik voor zijn experimentele clubnacht en label Leisure System, opgezet samen met Ned Beckett. Tijdens die clubavonden bracht hij muzikanten die zich doorgaans op de rafelranden van de elektronica begeven naar het epicentrum van de techno: de Berghain.

‘Toen ik in 2007 vanuit Brighton naar Berlijn verhuisde was het een verschil als dag en nacht. In het Verenigd Koninkrijk gebeurde er zóveel: dubstep zat in een opwaartse beweging, in Brighton was er een grote breakcore scene en er was veel ruimte voor experimentele muziek. Toen ik naar Berlijn kwam, begon minimal techno net zijn glans te verliezen. Het voelde alsof er een groot gebrek was aan de raardere, uitdagendere muziek die in het VK te vinden was.’

In Andy Baumecker, de programmeur van Berghain, vonden Beckett en Barker een eensgezinde. ‘Hij vond het belangrijk dat de club voor meer stond dan techno en house. Mensen moesten op een bepaalde manier uitgedaagd worden,’ vertelt Barker. Voor het eerste feest nodigde het duo Autechre uit, IDM-pioniers uit de stal van Warp Records. Over de jaren heen zag Leisure System een boel bijzondere gezichten, van de Finse producer Aleksi Perälä tot electro-held Dopplereffekt.

‘Het is absoluut een feestje voor liefhebbers, met een grote dichtheid van Berlijnse producers. Maar de atmosfeer is niet kinkrabberig hoor, het is absoluut een feestje. Vorige keer nog, toen Marie Davidson haar live-set deed, lag de energie bizar hoog,’ vertelt hij. ‘Tegelijkertijd wordt de scene nu weer interessanter en interessanter. Het wetboek dat leek te bestaan toen ik hierheen verhuisde lijkt volledig verscheurd te zijn, en er zijn zoveel minder belemmeringen op wat voor muziek er gedraaid kan worden en wat het publiek ervan verwacht.’

Discografie

Aliassen: Voltek, onderdeel van Barker & Baumecker

2011 Like An Animal EP
2018 Debiasing
2019 BARKER 001
2019 Utility

Tegelijkertijd kan Barker zich ontzettend ergeren aan de belemmeringen die er wél bestaan, zoals de moeite die het kost om kleine, talentvolle acts aan de man te brengen. Leisure System richt zich naast high-profile releases (zoals een samenwerking tussen Objekt en Doplereffekt) ook op kleinere producers, die daar de kans krijgen om hun eerste vinyl te laten drukken. ‘Gedurende een groot deel van mijn muzikale leven bestond het publiek voor mijn muziek vooral uit mezelf en mijn vrienden,’ legt Barker uit. ‘Ik zie hoe moeilijk het is om tegenwoordig de aandacht te trekken, en mensen te overtuigen van niet-standaard en grensverleggende ideeën. Leisure System is bedoeld als platform zodat dit soort dingen wel bijval krijgen. Ik denk dat iedereen in deze scene dit soort liefdadigheidswerk zou moeten leveren – er zijn zo weinig kansen voor de hoeveelheid mensen die mee willen dingen.’

Over de overbevolking van de scene is Barker sowieso uitgesproken. Vorig jaar ging hij viral met een twitterdraadje over de inkomensverschillen tussen de producers die de tracks maken en de dj’s die de tracks spelen. ‘Er zijn een aantal producers van wie ik groot fan ben, die maar met moeite een paar shows kunnen boeken om hun rekeningen te betalen. Als mensen zouden weten dat ze het risico lopen een paar geliefde artiesten te verliezen, dan zouden ze misschien wat alerter zijn.’

Evengoed is hij kritisch over streamingsplatforms, wat artiesten daar nu daadwerkelijk aan overhouden en ook over hoe de toegankelijkheid die streaming permitteert eigenlijk verradelijk is. ‘De promo-man van Ostgut Ton zei, met uitgestreken gezicht: de algoritmes gaan van dit album houden. Grappig, maar dat is wel de richting die we nu inslaan. Algoritmes pikken bepaalde dingen op voor de playlists, en als mensen een track een paar keer skippen worden ze automatisch weer uit de playlist gegooid.’

‘Het ding is, je kunt een computer niet programmeren om rebels te zijn. Dat verliezen we met zulke playlists, die vooral gemaakt zijn voor een gevoel of een situatie: thuis relaxen, eten in een restaurant. Daardoor is er geen ruimte meer voor rebellie. Wat overblijft is muzikaal behang.’

Wat dat betreft vervult Utility meerdere doelen. ‘Ik wilde dat het draaibaar zou zijn in meerdere contexten. In een club en daarbuiten.’ Dat het album “algoritme-vriendelijk” is, is eerder een ongelukje dan voorbedachte rade, en daarbij boet het op geen enkel moment in aan originaliteit. ‘Het was misschien wel wat tegendraads om een dance-album te maken zonder kick, maar des te meer ik erover na dacht, des te meer vragen het opriep. “Waarom zou ik bepaalde clues in mijn muziek moeten inbouwen om ervoor te zorgen dat je nu gaat dansen, dat je nu en nu gaat fluiten of schreeuwen?” Het leek me een leuk experiment om iets uit te zoeken dat even effectief was, maar benaderd vanuit een andere hoek.’

Over de vraag of hij denkt dat het album tien jaar geleden ook zo goed zou zijn opgepikt, denkt hij even na, dan lacht hij. ‘Ik denk dat ik toen te bang zou zijn om het uit te brengen.  En misschien dat mensen nog tien jaar aan kickdrums nodig hadden om hier ruimte voor te maken.’