Dit jaar waaide drill vanuit Chicago en Londen over naar Amsterdam. De controversiële rapvorm, die veelvuldig in verband wordt gebracht met de toename van geweld onder jongeren, leidt tot bezorgdheid. Vorige maand nog overleed een 18-jarige rapper die in het genre actief was na een steekpartij. Hoe kijkt Southside Music Group, het belangrijkste drill-label van Nederland, zelf aan tegen de relatie tussen het genre en geweld?

In de grimmige videoclip van ‘De Pijp’ zwaaien de leden van rapformatie 73 De Pijp gretig met messen en wapens. Ze dragen bivakmutsen en maskers, maar het zijn overduidelijk jonge gasten. Een van de leden wordt gearresteerd, de rest rapt – voor zover hun teksten voor een buitenstaander te ontcijferen zijn – op een dreigende manier over geweld, geld en drugs. Over ‘shanks’ bijvoorbeeld, een Engels woord voor mes, maar ook over machetes. En in ‘De Pijp’ rijmt ‘zeven drie’ handig op ‘schroevendraaier in je knie’. Het nummer komt uit januari van dit jaar: de clip heeft ruim een miljoen views, de track twee miljoen streams.

73 De Pijp is de belangrijkste Nederlandse act op het gebied van drill, een agressieve een rapvorm die een jaar of tien geleden ontstond aan de zuidkant van Chicago, met Chief Keef als voornaamste exponent. Vervolgens waaide het genre met zijn monotone en duistere beats over naar Londen, dit jaar stak het ook de kop op in Amsterdam. In de hitparade van de Nederlandse mainstreamhiphop hoor je er nog weinig van terug, maar de cijfers van 73 De Pijp bewijzen wél dat er online een flinke groep jongeren is die drill weet te vinden. Het baart de Amsterdamse politie al een tijd zorgen. 'Er zijn meerdere groepen, die elkaar bedreigen via videoclips', vertelt woordvoerder Lex van Liebergen. 'Het gaat om rappers in bijvoorbeeld Zuidoost en West die deel uitmaken van een soort jeugdcultuur waarbij geweld en wapenbezit wordt verheerlijkt.'

Vorige maand kreeg drill voor het eerst aandacht in de landelijke media. In Amsterdam-Zuidoost werd de 18-jarige Jay-Ronne Grootfaam – die als drillrapper actief was onder de namen RS en TrappyDemon – neergestoken. Een dag later overleed hij in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. In Rotterdam werd ondertussen een 14-jarige jongen met een mes in zijn buik gestoken en vond een steekpartij plaats tussen twee groepen jongeren. Al snel werd een link gelegd tussen drill en de tragische incidenten: de ruzie die Grootfaam met het leven moest bekopen zou online begonnen zijn met uitdagende disstracks, waarin bedreigingen werden geuit aan het adres van specifieke personen, waaronder de Amsterdamse tiener. Daarna sloeg de ruzie over naar het echte leven, met fatale gevolgen. ‘Is drillmuziek de katalysator voor de recente geweldsgolf onder jongeren?’, vroeg de Volkskrant zich deze maand af. Ook in NTR’s De Nieuwe Maan werd alarm geslagen. 

Drill zwengelt daarmee een discussie aan die zo oud is als de weg naar Rome: kun je een causaal verband leggen tussen muziek en geweld? En als dat verband er is, wat is dan oorzaak en wat is gevolg? Moedigde N.W.A. met zijn eigthies gangsta rap geweld tegen de politie aan of uitte het kritiek op de racistische behandeling van zwarte Amerikanen waar ook vóór die gangsta rap al sprake van was? Is drill de katalysator van een geweldsgolf of een muzikale weerspiegeling daarvan?

(tekst gaat verder onder de video)

We spreken met een van de labelbazen van Southside Music Group, het belangrijkste drill-label van Nederland, dat pas een maand of acht bestaat en onder meer 73 De Pijp vertegenwoordigt. In verband met de controversiële positie die drill inneemt, wil hij in dit artikel niet bij naam worden genoemd. ‘De drillscene wordt nu neergezet als een manier om jongeren aan te moedigen het criminele circuit in te gaan’, zegt hij, nippend aan een verse muntthee. Net als zijn compagnon die meegekomen is naar de afspraak, draagt hij een trui van 73 De Pijp. Online gaan ze voor 80 euro over de toonbank, als warme broodjes. ‘Voor de artiesten die we vertegenwoordigen met Southside is drill puur entertainment. Natuurlijk zou je ook op een andere manier entertainment kunnen maken. Iemand anders maakt misschien liefdesliedjes of juist nummers over het breken van harten. Maar dit is voor ons wat nu werkt.’

Southside Music Group blijkt een pragmatisch en – laten we wel wezen – wat opportunistische kijk te hebben op de manier waarop zijn artiesten geweld gebruiken in hun nummers en clips. De rappers gebruiken geweld om te choqueren, om naam te maken in de muziekindustrie, views te pakken en een platform voor zichzelf te creëren. Vanaf daar doorbreken naar de mainstream, dat is de ambitie. Er ligt al een mixtape klaar waarop bekende artiesten meedoen. En de jongens van 73 De Pijp maken ook muziek ‘die je gewoon op de radio zou kunnen horen.’ Achter het gebruik van geweld zit verder geen gedachte. ‘Het is niet de bedoeling om jongeren aan te sporen om rare dingen te gaan doen of mensen te gaan steken, het is puur voor het beeld.'

Die bivakmutsen zouden er dan ook niet zozeer zijn om niet door de politie herkend te worden, maar vooral om over straat te kunnen zonder voortdurend door fans aangeschoten te worden. En – nu drill in opspraak raakt – zorgt het ervoor dat de ouders van de artiesten naar hun werk kunnen zonder scheef aangekeken te worden. ‘Voor hen is het heel dubbel. Aan de ene kant zijn ze trots dat hun kind een grote following heeft op Instagram, dat hij iets heeft gevonden dat hij leuk vindt en dat dat hem ook nog van de straat houdt. Maar aan de andere kant komen hun kinderen wel negatief in beeld. Daarom onderhouden we goed contact met de ouders van onze artiesten, betrekken we hen waar mogelijk en nodigen we ze uit voor shows. Een goede basis begint thuis.'

Enne, hoe zit het dan met die arrestaties die in de videoclips van 73 De Pijp te zien zijn? Dat is allemaal voor het beeld, vertelt de labelbaas. ‘Stel dat we hier in de wijk een clipshoot aan het doen zijn. Dan bellen oudere buurtbewoners nog weleens naar de politie, omdat ze een groep jongeren met bivakmutsen zien die allerlei lawaai aan het maken zijn. Als we dan met twintig man zijn, rukt de politie meestal met negentien busjes uit. Een van die jongens zegt dan ‘hou je bek’ tegen een agent en wordt meegenomen naar het bureau. Kan natuurlijk niet, maar een paar uur later staat zo'n jongen wel gewoon weer buiten. Dat hebben ze dan op beeld, waardoor die clip er toch effe wat heftiger uitziet.’

'We worden inderdaad regelmatig gebeld door burgers die zien dat zo'n videoclip wordt opgenomen en denken: wat gebeurt daar?', vertelt Lex van Liebergen. 'Als we een tip krijgen dat iemand een mes op zak lijkt te hebben, zullen we daar ook altijd op acteren. We houden ons aan de strafbare feiten: een filmpje maken op straat is niet strafbaar, een mes dragen wel. We hebben daar verder geen speciaal protocol voor.'

(tekst gaat verder onder de foto)

© Southside Music Group

Dat verschil tussen theater en realiteit is het grote contrast tussen drill in Nederland en drill in Groot-Brittannië, waar de stroming veelvuldig in verband wordt gebracht met knife crime en de politie streng op het genre toeziet. Zo kregen rappers Skengdo en AM er een voorwaardelijke celstraf toen ze in januari van dit jaar hun nummer 'Attempted 1.0' live speelden bij een uitverkochte show in Londen. Rico Racks kreeg deze maand naast een celstraf van vijf jaar een woordverbod, waardoor hij bepaalde straattaalwoorden die met drugs te maken hebben niet meer in zijn raps mag gebruiken. Ook dwong de politie YouTube om honderden drillvideo’s te verwijderen. ‘Je kunt Engeland en Nederland echt niet vergelijken. Hier heb je allerlei instanties die je helpen met een woning of een beetje inkomen. Dat is in Engeland anders: de jongens hebben het echt zwaar. Die jongens hier hebben het zo slecht nog niet.’

Integendeel: de artiesten met wie Southside Music Group werkt zijn jongeren tussen de 18 en 23 jaar die gewoon naar school gaan of werken. In de meeste gevallen hebben ze een normale thuissituatie. ‘Ze komen allemaal uit dezelfde wijk en kennen elkaar al sinds de basisschool. Het is geen criminele organisatie, maar een groep vrienden die muziek is gaan maken omdat ze daar toekomst in zien.’ Een jongerenmedewerker stelde een studio beschikbaar, zodat de jongens niet meer op straat rondhangen en ‘kattenkwaad’ uithalen. 

Natuurlijk weet Southside ook wel dat ook in de Nederlandse drill niet de liefste jongentjes van de klas actief zijn, dat het makkelijk is om verzeild te raken in een licht ontvlambare concurrentiestrijd. En dat zo’n strijd sneller escaleert als veel jongeren rondlopen met een mes op zak. De dood van Jay-Ronne Grootfaam was daarin een harde reality check voor de artiesten die op het label actief zijn. ‘Als er gewonden vallen bij iets dat puur entertainment zou moeten zijn, gaat er natuurlijk iets niet goed. Wij hebben zelf geen problemen met andere rappers, onze jongens kenden hem ook niet persoonlijk. Zij zouden niet snel bij zoiets betrokken raken. Mocht dat toch een keer gebeuren, dan zijn we er als label om te zorgen dat het niet zo ver hoeft te komen. Drill heeft nou eenmaal te maken met het uitdagen van elkaar, maar we hebben onze artiesten uitgelegd dat je je daar helemaal niet mee bezig hoeft te houden. Als iemand ruzie met je zoekt omdat hij een beetje following wil, dan hoef je daar geen aandacht aan te geven. Dat hebben we helemaal niet nodig, met ons talent. Kijk maar naar de cijfers: we zijn gewoon de beste.’

(tekst gaat verder onder de video)

The Guardian: Skengdo and AM: the drill rappers sentenced for playing their song

Already banned from one postcode, the duo received a prison sentence for performing Attempted 1.0 – making legal history. ‘We’re being criminalised for making music’, they say

NOS: Woordenverbod voor Britse rapper Rico Racks

De Londense rapper Rico Racks krijgt een woordenverbod opgelegd. Hij moet zich van een Britse rechtbank vijf jaar houden aan specifieke gedragsregels die hem verbieden dat hij in zijn raps bepaalde woorden gebruikt.

Het label, dat naast twee eigenaren ook vier begeleiders in dienst heeft, wijst met de vinger naar rotte appels in de scene, die het imago van drill zouden verpesten. ‘Stel dat je hier een gratis flesje honing mee mag nemen. Dan komt er op een gegeven moment toch iemand die er tien of twintig meeneemt en is het meteen verpest voor de rest. Ik luister ook drill, maar ik ga niet met messen lopen zwaaien, want het werkt bij mij gewoon perfect bovenin m’n koppie. Ben je een meeloper, of een beetje zwakzinnig, en denk je daarom dat je ook met een mes moet gaan lopen zwaaien als je naar drill luistert? Dan is dat jouw probleem, maar ik vind het lullig als je het daarbij verpest voor een hele scene. We proberen natuurlijk te voorkomen dat er vervelende dingen gebeuren, maar daar hebben we verder geen controle over. Als iedereen zich gewoon gedraagt, denk ik niet dat de relatie met de instanties zo slecht hoeft te worden als in Engeland.’

Hoewel Southside regelmatig mensen van de gemeente uitnodigt voor shows ('dan zien ze dat het gewoon een leuk feestje is'), is de relatie met verschillende instanties niet goed. De link tussen criminaliteit en drill wordt nu wat gemakzuchtig gelegd, meent Southside. ‘Als de politie nu iemand oppakt met een mes, denken ze meteen: oh, die zal wel drill luisteren.' Lex van Liebergen van Politie Amsterdam spreekt dat tegen: 'Ik zou zeker niet willen zeggen dat iedereen die deze muziek luistert of maakt een steekwapen draagt. Maar er is wel degelijk een verband.'

Meer interviews