'Ik ging voor het eerst naar therapie op 1 april.' Julien Baker zegt het met een wrange glimlach. 'Wacht, hebben jullie ook April Fool's Day in Nederland? Ja toch? Dat moest dus wel een grap zijn. Ik dacht, ik moet hier om lachen, anders ga ik huilen.' De singer-songwriter uit Memphis is in gesprek net zo open als op haar albums, waarvan ze vandaag het tweede uit brengt.

Net als debuut Sprained Ankle (2015) staat Julien Baker's tweede album Turn Out The Lights vol intieme liedjes over verdriet, hoop en hartenzeer. Maar waar Sprained Ankle een eenzame plaat is – alleen zij en haar gitaar, in haar eentje geschreven in een kleine oefenruimte en zonder enig besef van de buitenwereld en haar aanstaande succes – zet Baker op de opvolger bewust een stap naar buiten, weg van de isolatie.

Dezelfde stap zette ze ook in therapie. 'Het was groepstherapie, van het soort waar je binnen komt en zegt “Hi, I'm Julien,” en iedereen tegelijk antwoordt met “Hi, Julien.”' Ze zet er een monotone stem voor op, zoals groepstherapiesessies klinken op televisie. 'De therapeut zei, “Julien, we zijn blij dat je gekomen bent.” Dus ik antwoordde “Ja, happy to be here!” Oh, wacht. Ik ben helemaal niet blij om hier te zijn, anders was ik hier verdomme niet geweest.' Toch bleek het een fijne ervaring, eentje waar ze nu gemakkelijk en zonder een schrijntje zelfmedelijden over praat. Die zelfontwikkeling vond ook zijn weg naar haar muziek op Turn Out The Lights.

In de lobby van het Lloyd Hotel vertelt ze erover, bedachtzaam maar vol passie, opgewekt en serieus tegelijkertijd. Baker is jong, pas 22 jaar oud, maar ze is zich bewust van alles: hoe ze haar songs schrijft , de manier waarop ze ze uitlegt en hoe ze zich verhoudt tegenover de buitenwereld. Als de vertegenwoordiger van de platenmaatschappij haar glaasje kraanwater komt brengen, begint ze zich direct te verontschuldigen: 'Oh god, sorry dat ik je hierom gevraagd heb! Echt, wat vreselijk verwend van me. Nee joh, je hoeft het niet voor me in te schenken, je bent toch geen ober!'

(Tekst gaat door onder de video)

Julien Baker

1995 Geboren in Memphis, Tennessee
2014 Sprained Ankle (album) in eigen beheer uit op Bandcamp
2015 Getekend bij 6131 Records, Sprained Ankle opnieuw uit
2016 Show op Best Kept Secret
2017 Turn Out The Lights (album, Matador Records)

Dat ze zo ondersteboven is van iets ogenschijnlijk vanzelfsprekends, is geen naïviteit. Haar bescheidenheid is een bewuste keuze: 'Als je tourt is het makkelijk om zelfzuchtiger en meer geïsoleerd te raken. Dat probeer ik te voorkomen door mezelf te corrigeren. Ik blijf dankbaar en nederig tegenover zoiets als een interview: hier zit ik, in een heel ander continent, met iemand die over mijn muziek wil praten. Ik bedoel, dat is toch fantastisch?' Ze zegt het met een grote lach terwijl ze me recht aankijkt, alsof ze verwacht dat ik antwoord geef. Inderdaad, hoewel zo'n gesprekje in een hotellobby voor een artiest de normaalste zaak van de wereld is, is het eigenlijk best fantastisch. 'Als ik me daar niet nederig door zou voelen, zou dat absurd zijn. Ik wil dit zo serieus nemen als het genomen verdient te worden. Dat betekent dat ik met ieder beetje succes moet zorgen dat mijn ego krimpt, in plaats van groeit.'

Kauwgom
Dat bewustzijn van haar eigen ego heeft ook haar muziek veranderd. De ongefilterde emotie van Sprained Ankle benadert Baker nu op een nieuwe manier. Als mensen naar je luisteren, geeft dat je een bepaalde verantwoordelijkheid: 'Toen ik Sprained Ankle schreef, was ik totaal niet bezig met waarom ik voelde wat ik voelde. Ik was mijn emoties en gedachten gewoon aan het uiten zonder ze te analyseren. Toen ik er daarna in interviews over praatte, besefte ik me dat als ik deze positie heb met zelfs het kleinste beetje bekendheid, ik daar niet roekeloos mee om mag gaan. Ik was me op Sprained Ankle helemaal niet bewust van hoe anderen zich voelden in de situaties waar ik over schreef, of hoe mijn daden hun gevoelens beïnvloedden. Dus wilde ik nu juist meer verhalen vertellen over mijn vrienden en over relaties, in plaats van alleen maar te zwelgen in mijn eigen pijn.' Het klinkt zwaar, maar ze glimlacht er opgewekt bij.

Julien lijkt op het eerste oog verlegen en stilletjes, onopvallend gekleed en bijna onmogelijk bescheiden. Maar als ze eenmaal begint te vertellen is ze geestdriftig en direct, en praat ze op dezelfde luchtige manier over haar bezoeken aan de psycholoog als over haar kauwgomverslaving, die ze ontwikkelde toen ze stopte met roken: 'Ik ben een kettingkauwgomkauwer. Ik rookte vroeger een pakje Marlboro per dag, en nu stop ik gewoon het ene kauwgompje na het andere in mijn mond,' zegt ze al kauwend. Als ik vervolgens vertel dat ik wel rook, haast ze zich te zeggen dat het niet als een oordeel over rokers was bedoeld. Maar dan moet ik ineens hoesten, en begint ze toch veelbetekenend te grinniken. 'Hé, ik zeg het je. Kauwgom.'

​​​​​​​(Tekst gaat door onder de foto)

'Ik moet zorgen dat mijn ego krimpt, in plaats van groeit'

 

 

 

'Komen deze gevoelens van buiten of van binnen?'

© Nolan Knight

Afremmen
De nieuwe plaat zit dus minder in een vacuüm, een logisch vervolg op Baker's persoonlijke ontwikkeling. Ze leerde leven met haar angsten en paniekaanvallen: 'Ik was bezig met mezelf te herstellen en copingstrategieën te ontwikkelen voor mijn geestelijke gezondheid. Ik wilde niet meer in mijn eigen hoofd leven, en me bewust zijn van hoe mijn negatieve gedachten mijn gedrag beïnvloeden.' Zo ging het ook met de muziek: 'In plaats van dat ik liedjes schreef en ze gewoon de wereld in slingerde, had ik nu een stapel demo's waar ik naar kon luisteren en bewuster thema's in kon ontdekken. Ik wilde over elk nummer met zelfverzekerdheid kunnen zeggen wat het voor me betekent en waar het vandaan komt.'

'De angsten en paniekaanvallen vormen een cyclus. Als die negatieve gedachten beginnen, moet ik mezelf afremmen en afvragen: is dit rationeel? Je denkt, “ik ben dom, iedereen denkt dat ik dom ben, iedereen haat me”. En hoewel die gevoelens echt zijn, moet je je afvragen: “Is dit gebaseerd in de realiteit? Komen deze gevoelens van buiten of van binnen?”' Dat leerde ze in sessies met haar psycholoog, iets wat in Amerika lang niet zo vanzelfsprekend is als het zou moeten zijn, en waar de kosten voor therapie veel hoger zijn dan hier in Nederland. 'Ik kan uren doorgaan over de gezondheidszorg in Amerika, maar laten we dat maar niet doen. Als ik eenmaal begin over mijn problemen met het kapitalisme...' Ze slaakt een diepe zucht, en trekt een plechtig gezicht: 'Dat is trouwens ook de titel van mijn podcast,' grapt ze, 'Mijn problemen met het kapitalisme.'

© Matador Records

Normaal
'Mensen zeggen dat ik verdrietige muziek schrijf, en ik weet ook wel dat dat zo is. Terwijl ik echt geen triest mens ben. Hoewel, dat formuleer ik liever anders. Ik denk dat we te veel bezig zijn met tegenstellingen: je bent normaal of abnormaal, verdrietig of gelukkig.' Baker begint sneller te praten, ze is duidelijk op dreef: 'Maar ik denk dat absolute normaliteit of totaal geluk helemaal niet bestaat. Dat is onmogelijk. Dus in plaats van op zoek te gaan naar iets dat onhaalbaar is, kun je beter vrede hebben met wie je bent, en de eigenschappen die je lelijk of moeilijk vindt leren omarmen.' Lief zijn voor jezelf, dat is misschien geen wereldschokkend inzicht, maar er zijn maar weinig mensen die er oprecht naar leven. Je merkt aan Baker dat ze keihard gewerkt heeft om tot dit inzicht te komen, en nu haar opperste best doet om het uit te dragen: 'Ik zal misschien nooit kunnen leven zonder paniekaanvallen, maar ik kan leren om dat deel van mezelf te accepteren. Ik kan me realiseren dat dat deel van mezelf niet anders is dan de manier waarop ik intense vreugde kan voelen, of heel hard kan lachen om een goede grap. Het is allemaal onderdeel van mij, en dat is oké. Dat is een vrediger manier van leven dan eeuwig in een hamsterrad te rennen op zoek naar een “normaal leven” dat niet bestaat.'

Julien Baker's nieuwe album Turn Out The Lights is vandaag uit. Ze speelt op 3 november op Crossing Border Festival in Den Haag en 4 november in EKKO, Utrecht.