Net nu het eindelijk weer lekker ging met de carrière van Kempi, werd de rapper weer opgepakt. De aanklacht: huiselijk geweld, bedreiging van zijn ex-vriendin met een vuurwapen. En hoewel de rechter zich nog moet uitspreken, komt voor trouwe volgers van zijn muziek die grote vraag weer op: hoe moet het nu verder met Kempi? Blijft de hiphopscene hem kansen geven?

Draaideurcrimineel, supertalent, Messias van de Straat. Vanaf het moment dat we Kempi leerden kennen wisten we al dat het vaak mis ging met deze jongen. Amper twintig was hij, maar hij had er al een paar jaar in de gevangenis opzitten wegens drugs, geweld en allerlei andere straatzaken. En toch tekende TopNotch de rapper, letterlijk achter de tralies. Het blijkt voor hem geen redding, want om de zoveel tijd komt Kempi weer negatief in het nieuws. De ene keer wegens het gebruik van een echt pistool voor een clipshoot (dat was makkelijker te vinden dan een goeie neppe), dan weer wegens het prostitueren van een 17-jarig meisje.

In september kwam daar dus een nieuw incident bij. Omroep Brabant meldde dat Kempi opgepakt was wegens mishandeling van zijn ex-vriendin. Hij zou haar ook met een wapen bedreigd hebben. De omroep plaatste er een lelijk filmpje van zijn aanhouding bij. Als Kempi-volger kun je bij zo’n bericht alleen maar hoofdschudden en denken: damn, niet weer. Toen zangeres Anouk kort na zijn aanhouding een steunbetuiging plaatste (‘ook van je fouten leren moet je leren’), barstte de discussie los. Kun je dat zeggen? Moet je Kempi steun betuigen? Ga je niet volledig voorbij aan het slachtoffer? Laten alle mensen die onder zo’n bericht de hashtag #freekempi posten zich niet verblinden door hun liefde voor zijn muziek? En los van liefde voor muziek, wat moet je als professional met zo’n artiest? 

Laten we eerst maar eens beginnen bij Kempi zelf, die bereid is zijn verhaal te doen. Over de inhoud van het nieuwste incident kan-ie niet teveel zeggen, omdat de zaak nog voor de rechter moet komen. Maar hij vertelt wel over de context van zijn relatie, en hij gaat in op de loverboy-zaak waarvoor hij al gezeten heeft. Zonder die zaak goed te keuren, geeft het gesprek veel meer context bij het verhaal dat we in de nieuwsberichten zagen. Het gesprek is lang, drie kwartier, maar alleen door het helemaal te laten zien doen we er recht aan.

Streetlife

Dat is dus het verhaal van Kempi zelf. Een verhaal waarin volgens hemzelf twee mensen met problemen elkaar opgezocht hebben. Hij spreekt van de langste en meest intense relatie die hij ooit heeft gehad, waarin hij en zijn vriendin even onafscheidelijk als licht ontvlambaar waren. Hij vertelt ook hoe hij een paar jaar terug, toen het slecht ging met zijn carrière, verviel in oude gewoontes en in de prostitutie belandde. Het minderjarige meisje waarmee hij werkte had zich volgens Kempi ouder voorgedaan en ging met een valse identiteit door het leven. Je kunt daar van vinden wat je wilt. Er zullen mensen afhaken, er zullen fans trouw blijven. Nog interessanter is hoe je er als industrie mee omgaat. Want dat Kempi nog steeds populair en relevant is, bewijzen zijn streamingcijfers en samenwerkingen. Moet je hem dan ook een platform blijven bieden?

Rotjoch, de peetoom van heel rappend Nederland, was degene die Kempi begin dit jaar meenam naar 3voor12 Radio tijdens zijn 101 Barz take-over. Hij sprak zich al uit over het incident bij FunX. Rotjoch gaat een oordeel duidelijk uit de weg. ‘Het is voor iedereen anders, maar voor mij is het heel simpel: leef en laat leven, laat God oordelen. Het is binnenshuis gebeurd, dus wij weten niet wat er is gebeurd. Weet je hoe vaak het nieuws liegt? Ik geloof niet in nieuws, net zoals ik niet geloof in 9-11. Veel mensen zijn verblind door media. Er is veel misinformatie. Ik heb echt tastbare bewijzen nodig, en zelfs dan houd ik mijn mening vaak voor me.’

Sterker nog: Rotjoch heeft zelfs moeite met een rechter die zich uitspreekt over wat er gebeurd is. ‘Ik geloof ook niet in het rechtssysteem. Ik vind het vals dat mensen over andere mensen kunnen oordelen.’ Niet dat hij geweld tegen vrouwen goedpraat, zo benadrukt hij. ‘Maar laten we eerlijk zijn: waar rapt Kempi over? Niet over dat ie een goed voorbeeld is voor de kids. Hij rapt over streetlife, over problemen in zijn leven. Hij rapt over gangster-shit. Als iemand daarover rapt, moet je niet verbaasd zijn als ie het ook echt leeft. Ik kom daar vandaan, van mensen die nog nooit in hun leven een bankpas hebben gehad, mensen die niet eens staan ingeschreven, probleemmensen. Vaak hoor je: er is geen hood in Nederland. Maar als jij een alleenstaande moeder bent die geen eten kan kopen voor haar kinderen, en je krijgt te horen dat de voedselbank een wachtrij van drie maanden heeft, dan noem ik dat getto.’ 

Het betoog van Rotjoch zit vol straat-sentiment, inclusief wantrouwen tegen de media en de rechtsstaat. Zijn verhaal draait eigenlijk om twee dingen: ten eerste is eigenlijk niet zoveel te zeggen over wat er nu precies in die woning gebeurd is. Ten tweede: Kempi heeft zich nooit voorgedaan als een goed voorbeeld, zijn muziek gaat over de problemen in zijn leven. Het is, zoals Rotjoch dat zelf graag zegt, ‘levensmuziek’. Dat is natuurlijk ook zo, al vanaf zijn eerste hit ‘Zoveel Stress’ kennen we Kempi als een gevoelige jongen die vertelt over zijn struggles. Wel lastig aan Rotjoch’s verhaal is het dat de bewijslast rond delicten als deze per definitie ingewikkeld ligt. Veelal komen mishandelingen achter gesloten deuren voor, en daarmee komt het veel minder vaak tot veroordelingen dan zou moeten. Met Rotjoch’s standpunt neem je dus per definitie de dader in bescherming, niet het slachtoffer. 

'Het is binnenshuis gebeurd, dus wij weten niet wat er is gebeurd. Weet je hoe vaak het nieuws liegt?'

Praktisch risico

Rotjoch presenteert zich graag als de man van de straat, iemand die door zijn eigen achtergrond beter dan veel andere mensen in de industrie en de media begrijpt waar dit soort artiesten vandaan komt. Maar hoe zit dat met mensen in het vak die er wat meer buiten staan? Ruud Lemmen van WOO HAH! bijvoorbeeld. Het hiphopfestival boekte afgelopen zomer Kempi, en collega’s Encore en Appelsap deden dat ook. Opvallend, want zo scoorde Kempi een tripel die niemand hem nadeed. Het zegt iets over hoe relevant Kempi anno 2017 voor het hiphoppubliek is, tien jaar na zijn doorbraak. Het nieuwste incident moest toen nog plaatsvinden, maar de loverboy-zaak waarvoor Kempi een tijd vast zat heeft kennelijk geen streep door zijn carrière gezet.

‘Het is lastig, ik heb ook vraagtekens. Maar het is ook aan de orde van de dag dat hiphopartiesten iets op hun kerfstok hebben’, zegt Ruud Lemmen. ‘Dit jaar is veel te doen om de Amerikaan XXXTentacion, die in een hele nasty rechtszaak verwikkeld is. Tegelijk stuurt Kendrick Lamar, die gezien wordt als een van de meest gewilde en eerlijke artiesten van het moment, een tweet dat XXXTentacion het beste is wat ie dit jaar hoorde en dat iedereen het moet horen. Het WOO HAH!-publiek vraagt heel erg om zo’n artiest, net als om 21 Savage, die ook een historie heeft van geweld en vuurwapens. Wij twijfelen wel over dat soort artiesten. Al was het maar omdat het een praktisch risico is: wordt-ie niet tussentijds opgepakt, mag hij het land wel uit. Maar het is ook een morele discussie. Iedereen die zijn straf heeft uitgezeten, is een vrij man, maar wat moet je als iemand zes, zeven, twaalf keer in aanraking is geweest met justitie?'

Bij veel van die lastige Amerikanen wordt het niet concreet, omdat ze überhaupt niet naar Europa komen, maar Kempi stond deze zomer dus wel gewoon op het Tilburgse festival. ‘De plek die we hem gegeven hebben voelt goed. Kempi is een talentvolle artiest, melodieus ook heel sterk. Wij kunnen ons niet eens een voorstelling maken van hoe hij zijn jeugd heeft doorgemaakt. Ik praat het absoluut niet goed wat hij doet, maar het is wel een interessant gegeven dat hij daar muziek over maakt. Hoe kan het in een Nederlandse semi-achterstandswijk zo uit de hand lopen?’ Ook bij Lowlands - dat Kempi niet boekte - is zijn verleden volgens boeker Maarten van Vugt (ook betrokken bij WOO HAH!) geen doorslaggevend argument. ‘Ik geloof in tweede kansen. Als iemand ergens een straf voor uitgezeten heeft, zie ik niet in waarom we hem een tweede keer moeten straffen. Wij maken afwegingen op artistieke gronden en op basis van de balans van het festival. Lowlands boekt gemiddeld zes internationale en vier Nederlandse hiphopshows. Waar je bij WOO HAH! hiphop op hiphop stapelt, kijk je hier naar acts die niet alleen de die hard hiphopfan aanspreken, maar ook het meisje dat net bij Imagine Dragons vandaan komt.’

'Iedereen die zijn straf heeft uitgezeten, is een vrij man, maar wat moet je als iemand zes, zeven, twaalf keer in aanraking is geweest met justitie?

Het was niet nodig

De verantwoordelijkheid van een festival is bovendien nogal dubbel. Je kunt zeggen: deze man doet dingen die niet door de beugel kunnen, dus we boeken hem niet. Je kunt ook betogen: door deze artiest nog maar eens een kans te geven kan hij zich misschien eindelijk aan zijn negatieve spiraal onttrekken. Ook als ie de zesde, zevende of twaalfde keer de fout in gaat. Dat uitgangspunt heeft bijvoorbeeld Kees de Koning altijd gehanteerd. De Koning is niet alleen de platenbaas van Kempi, maar ook een soort vaderfiguur. ‘Ik was heel boos op hem, en nog het meest omdat het niet nodig was. What are the odds dat een rapper die tien jaar geleden debuteert nog steeds zo relevant is, en dat terwijl hij de helft van de tijd vast zat. Hij werkte er de laatste tijd ook super hard voor. Regelde zelf remixes, sprong op tracks van anderen, zag zijn mixtape hoog binnen komen in de charts. Hij had zelfs een tour staan, terwijl-ie nooit optreedt. Er is nu geen reden om de fout in te gaan, zou je denken. Maar toen ik merkte dat iedereen zich er vanaf trok, was mijn reactie juist om mijn handen er strak op te houden. Ik zou het laf vinden om iemand te laten vallen omdat de publieke opinie dat ingeeft.’

Volgens De Koning is er geen artiest waarover hij op straat zo vaak over wordt aangesproken als Kempi. ‘Hij is heel invloedrijk, alleen heeft zich dat nooit omgezet in sales.’ Je kunt je natuurlijk afvragen of Kempi niet juist dankzij al die incidenten relevant blijft. Er is geen betere manier om je ‘shit real’ te houden, maar dat is de cynische interpretatie van een mensenleven. En kijk maar eens op Google Trends: de meeste aandacht voor Kempi in de loop der jaren ontstond altijd rond zijn incidenten, niet zijn releases. Maar De Koning heeft natuurlijk wel gelijk als hij wijst op de hobbelige weg die Kempi af moest leggen om een constante carrière op te bouwen.

Toch even terug. Huiselijk geweld, was dat niet waar rapper BangBang een paar jaar geleden ook voor veroordeeld werd? Jazeker. Hij sloeg zijn vrouw en had met een pollepel uitgehaald naar haar kind. Totally not done natuurlijk. De Engelsman werd direct met pek en veren de scene uit gejaagd. Werkelijk iedereen trok zijn handen er vanaf, inclusief Kees de Koning. Is het verhaal van BangBang nou zo anders dan dat van Kempi? Qua vergrijp niet echt. En toch wel. BangBang heeft in de Nederlandse hiphop eigenlijk nooit echt vrienden gehad (op Kubus na misschien), en bovendien was-ie een ongelofelijk moralistische drammer die in zijn teksten fel van leer trok tegen mensen die anderen uitbuitten. BangBang was kortom nogal een hypocriet, terwijl Kempi zich nooit mooier voorgedaan heeft dan hij was. Wel kun je je afvragen of de hiphopwereld nou anders met dit soort ingewikkelde gevallen omgaat dan andere culturele scenes. Neem bijvoorbeeld de Litouwse dj Ten Walls, die op Facebook een lelijk berichtje plaatste over homo’s. Zijn carrière was direct blijvend beschadigd. Of de vele #MeToo verhalen die nu elke dag in de krant staan, waarin redacteurs van uitgeverijen, filmregisseurs en toneeldocenten aan de schandpaal genageld worden. We leven in een tijd waar (seksueel) geweld minder en minder geaccepteerd wordt.

De fan beslist 

Volgens Kees de Koning zijn de problemen van Kempi vaak niet zwart-wit. Zo was de eerste die contact met hem opnam nadat de rapper in september opgepakt werd precies de ex-vriendin, het slachtoffer. Volgens De Koning hadden de twee een vurige relatie, precies zoals Kempi zelf ook al zei. ‘Dat gezegd hebbende was ik nog steeds boos. Ik vind dat hij zijn verantwoordelijkheid moet nemen. Waarom ga je niet weg in zo’n situatie? Je weet dat je op je hoede moet zijn voor jezelf. Ik weet dat ie nu ook echt bezig is met een psycholoog.’ Ook De Koning houdt zich een beetje op de vlakte over de zaak die nog voor de rechter moet komen, maar over de loverboy-zaak vertelt hij hetzelfde verhaal als Kempi zelf. ‘Ik wist dat al voordat het naar buiten kwam, omdat Kempi het me vertelde tijdens een avond bij Guus Meeuwis in Eindhoven. Hij werd echt achtervolgd door zijn geweten, het vrat hem op. Hij zei: "Kees, ik heb iets heel ergs gedaan." Toen dat allemaal naar buiten kwam heeft-ie het ook echt over zich heen laten komen. Door het feit dat hij zichzelf hard veroordeelde, voelde ik niet de behoefte dat ook te doen. Maar dat betekent niet dat ik het goedkeur. Uiteindelijk moet hij het zelf doen. Er zijn genoeg mensen die het hem gunnen en hem zijn fouten willen vergeven. Wij zijn slechts publiek in dit verhaal.’

Er komt nog een interessante factor kijken, en dat is de aard van de aanklacht. Huiselijk geweld. Dat en de loverboypraktijken waarvoor Kempi eerder veroordeeld is voelt voor veel mensen als heftiger, onvergeeflijker dan pak hem beet ‘het dealen van harddrugs’. Er zijn wel meer rappers in Nederland die rappen over hun verleden als drugsdealer, en op de een of andere manier doet daar niemand moeilijk over. Want ja, vrouwen slaan of seksueel uitbuiten, dat doe je niet. Punt. Maar is het dealen van coke nou werkelijk onschuldiger? Waarom? Omdat we drugs associëren met een weekendje lekker los gaan? Terwijl iedereen die Narcos - de favoriete serie van rappend Nederland - kijkt toch weet dat cocaine de meest vuile drug van allemaal is, waarvoor mensen in verre landen uitgebuit en vermoord worden? 

Dus zeg het maar, wat moet je met Kempi? Moet-ie straks weer een kans krijgen als ergens dit najaar zijn nieuwe album uitkomt? Mogen we nieuwsgierig uitkijken naar het project met Anouk waar hij mee bezig is? Feit is in elk geval dat op cruciale plekken in de hiphopwereld mensen zitten die bereid zijn Kempi een platform te geven. En zo is het uiteindelijk de fan die beslist hoe de carrière van Kempi verder gaat. En hijzelf natuurlijk.