BKS16: Julien Baker: 'Ik dacht dat gelovige mensen hypocriet waren'

Teksten die aanvoelen als het stiekem spieken in iemands dagboek

Flip Kloet ,

Nog geen jaar geleden liep ze rond op een Amerikaanse campus, studeerde ze Engels en was muziek meer een superserieuze hobby. Vandaag de dag tourt ze door de V.S. en Europa met haar EP Sprained Ankle. Op het eerste gehoor komt singer-songwriter Julien Baker uit Memphis over als een bescheiden jonge vrouw, maar zodra ze haar schild laat zakken, vertelt ze vol passie over haar persoonlijke duistere teksten, inspiratie en spiritualiteit.

Het luisteren naar Sprained Ankle voelt bijna als het neuzen in het dagboek. Met simpele repetitieve gitaarlijntjes ondersteunt Baker een geweldig indringende stem, maar nog belangrijker: een aangrijpend en persoonlijk verhaal. Thema’s als drugs, geloof en zelfhaat komen voorbij. Vragend en twijfelend aan het leven geeft Baker haar luisteraars inzicht en aanzet om eens na te gaan hoe jij jezelf verhoudt tot de wereld om je heen. En dat voor een jong mens dat net twintig jaar oud is.

Met de gitaar van haar vader ging er op haar veertiende een muzikale wereld voor haar openen. Maar na de scheiding van haar ouders begon voor Baker, zoals ze het zelf noemt, een rebelse periode. Bescheiden als ze is, treedt de zangeres niet in details. “Je weet wel, zoals alle tieners had ik ook een fase. Een roze hanenkam. Dan schoor mijn hoofd weer kaal. Maar vanaf het moment dat ik in Star Killer (red. tegenwoordig Forrister) ben gaan spelen, kwam ik ook in een positievere scene terecht. Daar ben ik volwassen geworden.”

Oprecht en vol emotie
In haar rebelse fase luisterde Baker voornamelijk naar punk en metal, genres die in schril contrast staan met de gevoelige liedjes die ze tegenwoordig speelt. Het lijkt misschien alsof de muziek die ik vroeger luisterde haaks staat op wat ik nu zelf maak, maar de genres hebben meer met elkaar gemeen dan mensen denken. Natuurlijk luister ik nog steeds naar rock, maar tegelijkertijd houd ik ook heel erg van Ben Howard of Daughter. Het gaat erom dat het oprecht is en vol emotie zit. Of dat nu een schreeuwende metal artiest is of Damien Rice die zachtjes fluistert.'

Het keerpunt ontstond vanaf het moment dat Baker ging studeren. Per ongeluk werd ze ingedeeld op een studentenkamer met een wildvreemde. Muziek maken in een vertrouwde omgeving was er daardoor niet meer bij en dus sloot ze zich nachtenlang op in de oefenruimtes van de universiteit. In eerste instantie waren de nummers bedoeld voor haar band Forrister in Memphis, maar de muziek paste volgens haar niet goed meer in het repertoire.

'De muziek werd te persoonlijk en ik houd er niet van als een band draait om één persoon. Ik heb de nummers dus niet echt geschreven met een album in mijn achterhoofd, maar bepaalde liedjes pasten gewoon erg goed bij elkaar. Een goede vriend van me, Michael Hegner, gaf me de kans om wat nummers op te nemen in de beroemde Spacebomb Studio. Hij zei: hé, ik heb wat extra tijd, zullen we de studio ingaan?'

Geen muziek maken voor erkenning
Zo belandde haar album uiteindelijk op internet. Volgens Baker totaal niet om een groot publiek te bereiken, maar eigenlijk alleen om aan haar vrienden en fans te laten horen. 'Ik ben opgegroeid in een muzikale omgeving, waarbij je geen muziek maakt voor erkenning, maar meer voor jezelf en vrienden. Je hebt een gevoel dat je omzet in muziek en voor de mensen die ertoe doen voor je is het prima om dat te horen. Dus ik schrijf niet echt om de wereld te bereiken. Dat heb ik niet helemaal goed ingeschat.'

Een paar weken nadat de EP op Bandcamp stond, werd Baker benaderd door 6131 Records. Een onafhankelijk label dat wel heil zag in het werk van de talentvolle schrijfster. Vanaf dat moment werd haar muziek opgepikt door een veel groter publiek. Recensies en interviews van zo’n beetje alle internationale muziekmedia, meerdere optredens op SXSW en een tour door Amerika volgden in rap tempo.

'In die zin ben ik heel blij dat ik niet wist dat het aantal mensen dat naar mijn muziek luistert zo snel zou groeien. Ik ben bang dat ik veel te veel was gaan nadenken als ik dat had geweten. Dan had ik waarschijnlijk veel meer veranderd aan de nummers, en dat is iets waar ik nu juist probeer te behouden als ik nummers schrijf. Dat is naar mijn idee ook de belangrijkste eigenschap van kunst. Als je teveel stilstaat bij de verwachtingen, ga je concessies doen aan je werk. Dat wil ik hoe dan ook voorkomen. Je kan je natuurlijk nooit helemaal afsluiten van die verwachtingen.'

‘Geloof gaat voor mij niet over bidden en doneren tijdens de dienst’
Baker is een denker. Iemand die, onder andere door de scheiding van haar ouders, al veel te verwerken heeft gehad. Ook het feit dat ze al jong uit de kast kwam in de conservatieve christelijke staat Tennessee heeft daar ongetwijfeld aan bijgedragen. Geloof en spiritualiteit zijn op het hele album belangrijke thema’s.

'De kerk waar ik vroeger naartoe ging was heel erg traditioneel. Nadat mijn ouders scheidden ben ik lange tijd niet meer naar de kerk geweest. Ik had het idee dat gelovige mensen hypocriet waren en niets om me gaven. In mijn puberteit trok een groep vrienden me naar zich toe en zij lieten zien dat ik iets waard was. Geloof gaat voor mij niet over bidden, netjes doneren tijdens de dienst en alles goed doen, maar proberen om een oprecht en goed mens te zijn. Dat is de kerk voor mij. Je omgeven met een gemeenschap waarbij iedereen zo liefdevol mogelijk is.'

Uiteindelijk komen alle thema’s van het album samen op het laatste nummer. De melodie komt van een oud kerklied en de teksten zijn zwaarmoediger dan ooit: ‘And make my insides clean with your kitchen bleach / But I've kissed enough bathroom sinks to make up for the lovers that never loved me’. Daarnaast schuilt achter ‘Go Home’ een bijna ongelooflijk verhaal. Aan het eind van het nummer is het mysterieuze geluid van een mannenstem te horen.

Uiteindelijk komen alle thema’s van het album samen op het laatste nummer. De melodie komt van een oud kerklied en de teksten zijn zwaarmoediger dan ooit: ‘And make my insides clean with your kitchen bleach / But I've kissed enough bathroom sinks to make up for the lovers that never loved me’. Daarnaast schuilt achter ‘Go Home’ een bijna ongelooflijk verhaal. Aan het eind van het nummer is het mysterieuze geluid van een mannenstem te horen.

'We waren in de studio bezig met het laatste arrangement van het album. Ik hoorde iets in mijn koptelefoon tijdens de opname en ik liep naar de andere ruimte om mee te luisteren. De microfoon bleek een opname te maken van een lokaal radiostation. Dat radiostation was een religieuze zender uit de buurt. Bijna niet te geloven. Ik dacht meteen: dit moeten we erin laten. Dus hebben we die track onder het pianospel laten staan als een sample.'

De teksten wekken misschien de indruk dat Julien Baker niet bepaald positief in het leven staat. Toch is dat niet het geval. De singer-songwriter weet in elk nummer een sprankje hoop te verwerken. Zij het niet in de klanken van de muziek, dan wel in de achterliggende boodschap. 'But I think there's a God and he hears either way / when I rejoice and complain'.

Julien Baker is op zaterdag 18 juni te zien tijdens Best Kept Secret.