Duister Collectief: voorhoede van de Utrechtse black metal Duister Collectief: voorhoede van de Utrechtse black metal

De stemming is relaxed in oefenruimte 4 van dB’s. De bandleden van Throwing Bricks zetten de instrumenten klaar en pluggen in. “Je hebt wel oordoppen mee, hè?” Zodra het eerste akkoord is ingezet, is er focus. De band speelt in het hok, net zoals op het podium, met een indrukwekkende intensiteit. Drie nummers strak achter elkaar door. Shira van der Wouden van Ontaard, dat de avond hiervoor, als opener voor Deafheaven, De Helling nog bij de strot greep, doet een nummer mee. “Zo, dat was lang geleden, maar wel vet weer hoor!”

Zo lang geleden was het nu ook weer niet, want nog in april speelden de twee bands samen ‘Something to Lose', een compositie als commissieopdracht op Roadburn. Dat werd een meer dan indrukwekkende symbiose, muzikaal en emotioneel een hoogtepunt van het festival.

Het is illustratief voor de makkelijke en open samenwerking in de Utrechtse metalscene. Bands vinden elkaar in de oefenruimtes en op de podia, ze spelen mee op elkaars albums of brengen die doodleuk samen uit, ze delen bandleden, ze inspireren en beïnvloeden elkaar en vooral is iedereen fan van iedereen. Zo is een bruisend ecosysteem ontstaan, dat zich uitstrekt tot ver buiten de stad. Bij elkaar genomen is dit het Duister Collectief.

“Het Duister Collectief is in feite gewoon een appgroep van gelijkgestemde underground metalbands. Niet alleen in Utrecht, maar in heel Nederland”, vertelt Robert Constant, drummer van Throwing Bricks. Natalya Thelen, tegenwoordig van The Fifth Alliance, is met de groep begonnen. Ook bands als Ter Ziele en Radeloos///Ziedend horen al lang tot de basis van het Duister Collectief. De gedachte om een flink aantal van deze bands bij elkaar te brengen op een eigen festival is dan ook niet heel gek. Het idee sluimert al een tijdje. Constant neemt het initiatief en pakt het samen met dB's direct groots aan: twee dagen lang, met buitenpodium, eind augustus, mooi aan de achterkant van het festivalseizoen. Het boeken van de bands ging snel, met een oproepje in de groepsapp, aangevuld met nog wat bevriende bands.

De verbindingen zijn wijd vertakt, maar Utrecht is wel een belangrijk knooppunt. “De Utrechtse scene loopt ook elke keer weer uit, vooral naar Rotterdam”, stelt Van der Wouden vast. Regelmatig kruisen de paden, wat het onderlinge netwerk weer versterkt. Festivals als Soulcrusher en Roadburn zijn belangrijke ontmoetingsmomenten. Een ijkpunt voor de Utrechtse bands van het Collectief is A Can of Worms, een fameuze show in het Patronaat in Haarlem, eind 2023. Het is een showcase in de vorm van een estafetteshow, waarbij bandleden elkaar afwisselen en in steeds nieuwe constellaties weer andere bands vormen. Eenheid in verscheidenheid.

De woeste rivier van nu was ooit een bescheiden stroompje. “Er was niet zoveel waarin black metal, doom en drone bij elkaar kwamen, dus toen zijn we zelf in 2010 begonnen met Footprints in the Void”, vertelt Joost Vervoort, zanger van Terzij de Horde. Na vele gecureerde edities is het stokje inmiddels doorgegeven aan andere bottom-up georganiseerde festivals, zoals Doomstad, Black Earth, of, zomaar omdat het kan, een verschroeiende avond vol Utrechtse metal. Het aanstaande festival in dB’s past naadloos in de opgebouwde reeks.

De levendige Utrechtse metalscene is ook in het buitenland niet onopgemerkt gebleven. Metalblog Invisible Oranges benoemde enkele jaren geleden al de belangrijke katalyserende rol van dB's. Dat stelt ook Van der Wouden vast: “Uiteindelijk ontmoet je elkaar wel het meest in dB's en ACU. We vinden elkaar makkelijk, juist omdat dat soort plekken er zijn.” Die infrastructuur aan zalen, met betrokken en goede programmeurs, is essentieel voor de kansen die Utrecht biedt.

De mogelijkheid tot ontmoeten is één ding, maar uiteindelijk moet er ook een vonk zijn die overslaat, een gedeelde waarde, een gebalde energie die de machine laat draaien. Vernieuwing en innovatie is zo'n vonk. Van der Wouden licht toe: “We willen altijd nieuwe dingen doen. Raardere, gekkere, andere muziek maken dan we hiervoor deden. Ik merk dat de afgelopen jaren alleen maar op elkaar is gestapeld, waardoor een stijgende lijn is ontstaan bij alle bands.” Het is een mateloze vernieuwingsdrang, elke keer weer innoveren en mengen van genres, waarbij de bands elkaar aansporen en inspireren. 

Snoeiharde metal is zo de drager voor persoonlijke emotie, maatschappelijke betrokkenheid en een enorme intensiteit. Ook in het engagement is de invloed van de hardcore onmiskenbaar, stelt Vervoort vast, al verschilt de mate waarin wel per band. “We willen ook wel uitstralen dat we gewoon vijf gezellige jongens uit Utrecht zijn, hoor”, stelt Constant. “Niet alles is zwart en duister. We willen ook open zijn. Je moet ook na de show op ons af durven stappen om hoi te zeggen.” Van der Wouden beaamt dit: “Er is veel vriendschap en we zijn ook echt fan van elkaar. Bij elk optreden zie je altijd veel van de andere bandleden vooraan staan. Dat voelt altijd heel fijn.” Intussen leiden projecten zoals op Roadburn en in Haarlem weer tot nieuwe samenwerkingen en zo tot versterking van de scene.