Vanuit het centrum van Amersfoort ben je op de fiets in vijf minuten bij KOSMIK. Eenmaal ter plekke waan je je bijna in landelijk gebied. Via een lange oprijlaan, langs een moestuin en fruitbomen, kom je bij een klassieke boerderij met bijgebouwtjes. Dit doet allesbehalve stads aan. Het hoofdgebouw, een oude stal, bevat naast een paar kleine kantoorruimtes een hoge ruime zaal waarin je direct op de houten dakspanten kijkt.
We spreken KOSMIK-directeur Coen Witteveen (33) in een lounge-hoek met uitzicht op het lage podium aan de andere kant van de ruimte, die huiselijk is ingericht met vintage zitbanken, dito schemerlampen en een bar achterin. Witteveen (sneakers, happy socks, rode Brooklyn-pet) popelt om zijn ideeën, plannen en ambities met het cultuurpodium te ontvouwen. Maar eerst werpt hij een korte blik op de achterliggende periode en zijn eigen achtergrond.
Duizendpoot
De benaming creatieve duizendpoot past wel bij Witteveen. Vanaf zijn zeventiende werkt hij als saxofonist en producer met onder meer Typhoon, Matt Simons en Pastik.Soldiers. Hij produceert en componeert vanuit zijn eigen studio in Amersfoort. Na zijn afstuderen aan ArtEZ volgde hij het Leiderschapsprogramma LinC (Leiderschap in Cultuur) van de Universiteit Utrecht en werkte hij onder meer als adviseur voor het Fonds Podiumkunsten en Stadkamer in Zwolle en als artistiek leider Muziek Impuls bij het UCK in Utrecht. Het brede netwerk dat hij zo binnen de culturele sector opbouwde, komt hem bij KOSMIK goed van pas.
(tekst gaat verder onder de foto)
Coen Witteveen trad eind 2019 aan als directeur om een doorstart te maken met het Amersfoortse cultuurpodium Nieuwe Erven. Een nieuwe naam was er al snel: KOSMIK. En toen kwam corona. Nu het einde van de lockdown langzaam in zicht komt, zijn we benieuwd naar Witteveens plannen.
Kopjes koffie
Eind 2019 begon Witteveen aan de doorstart van cultuurpodium Nieuwe Erven. “In de aanloop daarnaartoe heb ik heel veel kopjes koffie gedronken, onder meer met de mensen van FLUOR, Theater de Lieve Vrouw, Kunsthal KAdE en festivals als Amersfoort World Jazz.” Gaandeweg ontstond zo een beeld van waar hij met deze plek naartoe zou willen. “Er gebeurt in cultureel opzicht veel in Amersfoort. Je voelt momentum. De stad groeit, de stad verjongt. Er zijn festivals als Into the Woods, Amersfoort World Jazz en street arts festival Spoffin. Op hiphop-gebied is er ontzettend veel talent, bij KOSMIK zijn zeker zestig rappers en producers in beeld. Dat moet meer zichtbaar worden. En deze locatie leent zich om een breed cultureel programma aan te bieden, van muziek en stand-upcomedy tot films en debatten. We willen hier zoveel mogelijk verschillende disciplines – muziek, beeldende kunst, video – bij elkaar brengen.”
Cultuur in de wijk
Op welke doelgroep gaat KOSMIK zich richten, als podium buiten het centrum? “We liggen tegen de stadswijken Schuilenburg en Randenbroek aan. Maar iedereen is welkom. In feite behoort heel Amersfoort-Zuid ook tot de doelgroep. Bovendien is het vijf minuten fietsen vanaf het stadscentrum en ook vanuit Leusden. Ik geloof heilig dat er plek is voor muziek en cultuur in de wijk. Ik vergelijk het met Rotterdam, waar je ook buiten het centrum plekken hebt waar het bruist. Of met Cultuurhuis Kanaleneiland in Utrecht. Op dezelfde manier willen we met KOSMIK vanuit de wijk een eigen culturele invulling geven, naast de andere culturele plekken in Amersfoort.”
(tekst gaat verder onder de foto's)
Veranda
De uitstraling van de boerderij met het ruime groene erf van KOSMIK ziet Witteveen als een extra asset. “Die buitenruimte is uniek, mede door het grote nieuwe park Elisabeth Groen tegenover ons. Voor een minifestival zoals The Porch, dat we afgelopen september samen met FLUOR hebben georganiseerd, is het ideaal. Het is tenslotte net alsof je hier op je veranda zit. Voor zo’n minifestival is het ideaal. Kleedje neerleggen, klaar. Ons motto is niet voor niets ‘ruimte, ontmoeting en reflectie’.”
Verdieping
Inclusief Witteveen bestaat de staf van KOSMIK uit vier betaalde parttimekrachten, ondersteund door 15 à 20 vrijwilligers voor allerlei hand-en-spandiensten, zoals het onderhouden van de moestuin. De exploitatie is gebaseerd op kaartverkoop, baromzet, verhuur van de ruimte, een meerjarige gemeentelijke projectsubsidie voor 2021-2024 en andere regionale en landelijke fondsen. “Tijdens corona hebben we verschillende dingen toch gewoon kunnen doen. Zoals minifestival The Porch, samen met FLUOR. En de productie Verdieping, samen met Kunsthal KAdE: een multimedia-expositie met jonge makers in de Elleboogkerk. Helaas zonder publiek, wel mooi op film vastgelegd en op YouTube te zien.”
Talentontwikkeling
KOSMIK afficheert zich niet alleen als cultuurpodium, maar ook als productiehuis. Talentontwikkeling is een belangrijke pijler, zegt Witteveen. Het productiehuis van podium Hedon in Zwolle was daarbij een belangrijk voorbeeld. Enthousiast vertelt hij over het project Secret Sauce dat KOSMIK ook in coronatijd kon laten doorgaan: “Dertig tot veertig jonge hiphopartiesten werden in diverse sessies gecoacht naar volgende stappen op hun carrièrepad. “Gevestigde namen als Typhoon en Diggy Dex inspireerden hen rondom visieontwikkeling, teksten en video. Ook Amersfoorters als Robin Bekkers en muziekmanager Effe Ilmaz deelden hun expertise over boekingen en publishing.” Hij gebaart naar de ruimte om hem heen. “Ze hadden hier vanwege corona allemaal een eigen hoekje, en dat gaf een goede vibe. Geen gedis of gedoe. Soms ging een rapper gewoon helemaal los op een track van een collega. Heel tof. En binnenkort begint rapper Della Dix aan een mastertraject dat we samen met De Coöperatie uit Utrecht hebben opgezet.”
Geen ‘humuslaag’ maar ecosysteem
KOSMIK ziet voor zichzelf vooral een rol weggelegd als initiatiefnemer en samenwerker in de lokale en regionale muziek- en cultuursector. Daarbij wil Witteveen dolgraag afrekenen met het idee van ‘de groten’ en ‘de kleintjes’. “Er wordt in de culturele sector vaak gesproken over de basisinfrastructuur van grote podia en andere gevestigde instellingen en ‘de humuslaag daaronder’: de vruchtbare laag van kleine initiatieven daaronder.” Met lichte stemverheffing: “Tegen die tweedeling en die beeldspraak heb ik me al meermalen uitgesproken. Het klopt niet. Weg ermee. Je moet het zien als een ecosysteem, waarin mensen en organisaties elkaar allemaal nodig hebben om optimaal te functioneren.”
(tekst gaat verder onder de foto)
Deuren openen
De hoop is dat KOSMIK binnen afzienbare tijd de deuren officieel kan openen. Wat staat er op de rol? Witteveen: “Over sommige dingen waar we mee bezig zijn, kan ik nog niets zeggen. Maar in elk geval komen we met Comedy a la Thjum. Thjum Arts, finalist bij het Leids Cabaret Festival, is een toffe standupper die avonden cureert met altijd een gevestigde naam en verder nieuwelingen die het podium op willen. Verder hebben we van donderdag 12 tot en met zondag 15 augustus acht acts van Amersfoort World Jazz die bij ons op het podium staan. Daar kijk ik erg naar uit.”
Ambitie
Witteveen ziet het als zijn taak om het fundament dat door Nieuwe Erven is gelegd met KOSMIK uit te bouwen. Wat zijn ambitie is, waar hij het cultuurpodium over vijf of tien jaar wil staan? “Ik zie veel potentie op deze plek. De Tolhuistuin in Amsterdam-Noord is voor mij een lichtend voorbeeld. Het Tolhuis wordt onder meer ingezet als dependance van Paradiso maar heeft ook een breed cultureel aanbod van zichzelf, waarbij het publiek dicht op de huid van de artiest zit. Zo’n positie binnen Amersfoort is mijn stip op de horizon. Dromen mag toch?”