“Dit is wel een bijzondere”, vertelt Guus als hij een zilveren hoes uit de stapel naast hem trekt. Voor de gelegenheid heeft hij de meest bijzondere stukken uit zijn tweeduizend tellende platencollectie gehaald en klaar gelegd. “Silver Apples, uit 1968. De allereerste elektronische muziek, nog voor Kraftwerk! Twee New Yorkers die muziek maakten met een synthesizer die ze zelf gebouwd hadden: The Simeon.” Dat moeten we horen. Voor de leek klinkt het enigszins als een verzameling primitieve piepjes, gezoem en hums, aangevuld met een typische jaren ’60 drumlijn en wat zweverig gezang. Maar in de repetitieve teksten en geluiden op ‘Oscillations’ kan je de echo van de toekomst al horen. De Silver Apples hebben ondanks hun korte bestaan veel muzikanten beïnvloed zoals Portishead, de Beastie Boys, Beck en Moby.
Een verzameling begin je niet, die ontstaat. Althans zo ging het wel met de platencollectie van Guus Drentje (71). Hij kocht als muziekliefhebber al vroeg platen, maar ging als velen met hem in de jaren ’90 over op CD. Pas later begon hij zijn collectie vinyl weer uit te breiden en groeide dit uit tot een nieuwe hobby. Meer dan vijfduizend stuks gingen door zijn handen. Maar nu komt er, gedwongen door het noodlot, toch een einde aan.
Totaalplaatje
Dat zijn de platen en verhalen waar Guus, die zelf ook muziek maakte bij de Groningse formatie Wandering Fire, enthousiast van wordt. “Het is een prachtige plaat, niet alleen vanwege de bijzondere muziek, het is ook een fantastische hoes en lastig in goede staat te krijgen. Dat silverfoil maakt dat het best snel beschadigt.” Het verzamelen van vinyl gaat dan ook zeker niet alleen om de muziek of de artiest. “Het is het totaalplaatje. Het artwork dat bij een lp komt is bijna net zo belangrijk. Dat maakt het album tot een echt kunstwerk.” Daarnaast is het natuurlijk ook de sport om alles in zo’n goed mogelijke, oorspronkelijke, staat te krijgen, en de originele eerste persingen op te snorren.
“Die persing is erg belangrijk voor een verzamelaar. Een heruitgave is veel minder waard dan het origineel.” Zo is er kennelijk veel discussie over hoe de eerste uitgave van Electric Ladyland van The Jimi Hendrix Experience eruit ziet: met witte of blauwe letters. “Er zijn twee versies in omloop. Liefhebbers zijn nu al jaren met elkaar aan het steggelen wat nou de echte originele is. Met oude foto’s en ander bronmateriaal proberen ze dat te achterhalen. Het lijkt erop dat het die met de witte letters zijn, en dat die met de blauwe een misdruk is, doordat ze een foto hebben gevonden waar de plaat in de etalage lag op de dag dat hij uitkwam, met witte letters. Zelf heb ik hem ook met witte letters.”
Muzes
De afgelopen zeventig jaar popmuziek zitten vol met dergelijke weetjes, en Guus lijkt ze bijna allemaal te kennen. “Er zijn maar een paar bands die niet in de Woodstock-film zitten, maar er wel gestaan hebben. Een daarvan is The Incredible String Band, waar ik enorm fan van ben.” Blijkbaar wisten veel fans van de band niet eens dat ze er gespeeld hebben, doordat ze op een verkeerde dag waren geprogrammeerd en zo niet uit de verf kwamen en niet werden meegenomen in de film. Terwijl hij hun album The Hangman’s Beautiful Daughter opzet, weet hij ook nog te vertellen dat de groep in een soort commune in Schotland woonde. “De muzes van de bandleden woonden daar ook en zijn op veel van hun nummers als achtergrondzangeres te horen.”
De verzamelaar
Al die albums en de bijbehorende kennis heeft Guus in de loop van vele jaren opgebouwd. “Toen ik jong was, kocht ik gewoon platen omdat ik muziek wilde luisteren, en dat was de enige manier. Mijn eerste plaat is Revolver van The Beatles. Die heb ik nog steeds. Daar heb ik toen mijn naam op geschreven, zo dom, dat zou ik nu echt niet meer doen.” Verder luisterde hij tot diep in de nacht op een radio’tje naar Radio Luxemburg en Radio London. Later stapte hij net als iedereen over op CD’s.
Een echte verzamelaar was hij toen niet, vindt Guus, al hield hij alles goed bij. “Vanaf m’n tweede of derde plaat, allebei van The Monkees trouwens, ben ik gaan opschrijven wat ik kocht. Dat doe ik nog steeds en ik heb de boekjes ook allemaal nog.” Niet alle platen heeft hij meer, veel is ook weer doorverkocht, maar zo weet hij wel dat hij in totaal zeker vijfduizend platen in bezit heeft gehad.
“Maar het was pas vanaf de vinyl revival begin 2000 dat ik echt platen ben gaan ‘verzamelen’. Er waren aardig wat albums die ik in mijn jeugd mooi vond, maar niet kon kopen omdat het gewoon te duur was. Die ben ik op gaan zoeken.” Als voorbeeld hiervan noemt hij Earth Opera van de gelijknamige band. Een anti-Vietnamband uit Boston. “Zulke albums voelen als ‘missing links’, die wilde ik gewoon graag hebben.”
En zo ging het balletje rollen. “Ik koop ook alleen dingen die ik zelf mooi vind. Verzamelen om het verzamelen doe ik niet, ik wil de muziek wel echt goed vinden.” Voor Guus zijn dat vooral psychedelische platen, of bijzondere folk en singer songwriters. “De gitaren vind ik belangrijk. Nummers waarbij de gitaristen helemaal uit hun bol gaan, met veel fuzz en vervormde klanken, dat vind ik zo mooi. Daar ga ik helemaal in op.”
Bijzondere vondsten
En zo kom je als verzamelaar mooie dingen tegen. Zo zet Guus het eerste album van The Walflower Complextion op. Een vrijwel onbekende groep Amerikanen uit ’67. “Het waren allemaal kinderen van ambassade personeel in Colombia die garagerock gingen maken. En het klinkt verdraaid lekker.” Guus vond de groep door de boeken van Hans Pokora, die daarin bijzondere albums rankt en door veel verzamelaars wordt gebruikt. “Maar waar die rating op gebaseerd is: geen idee.”
Waar Guus ook erg blij mee is, is Flashes.. van Ill Wind. “Prachtig, nog geproduceerd door Tom Wilson, die ook de oude platen van Bob Dylan heeft gedaan. Deze heb ik helemaal grijsgedraaid.” Ook noemt hij de platen van Pearls Before Swine, een psychedelische folkrockband uit Florida. “Ze bestonden maar kort en waren best populair, maar zijn daarna snel naar de achtergrond verdwenen. Maar het zijn prachtige platen met ook hele mooie hoezen en artwork erbij, een echt plaatje.”
Van alle tijden
“Dat ik hier nu vooral platen uit de jaren ’60 laat horen betekent niet dat ik alleen maar uit die periode dingen heb hoor”, verzekert Guus ons nog. “Ik luister van alles. Alleen met de jaren ’80 heb ik niet zoveel.” Zo houdt hij OOR en de VPRO in de gaten voor nieuwe releases. “Lewsberg en Elephant maken hele mooie dingen nu. Of All Them Witches, dat is ook fantastisch. Dat zal ik even opzetten.”
Ook probeert hij veel van de dingen die hij in de jaren ’90 kocht op CD op vinyl te krijgen. “Maar dat is erg lastig omdat er toen bijna geen lp’s meer werden gedrukt. Alleen in Zweden is die markt toen groot gebleven. Als je nu muziek uit die periode, en geen heruitgave wilt, moet je daar naartoe. Maar het is heel lastig om platen te vinden van muziek uit de jaren ’90, zeker van onbekendere artiesten.”
Ontmanteling
Na al die jaren is er een flinke, maar vooral mooie collectie ontstaan. Helaas zal deze niet lang meer bij elkaar blijven. Enkele maanden geleden werd er longkanker vastgesteld bij Guus, en behandeling is geen optie meer. Om bij te kunnen dragen aan de kosten van zijn aanstaande overlijden, is hij daarom begonnen met het verkopen van de meest waardevolle stukken. “Daar staat een verzamelbox van Kraftwerk, dat is zo weer 300,- euro. Ik heb er straks niks meer aan, dus dan kan ik het beter nu verkopen om zo mijn deel nog te kunnen leveren.”
Op de vraag of hij het niet pijnlijk vindt dat hij bij leven zijn verzameling moet ontmantelen, blijft hij nuchter: “Zo gaat het nu eenmaal. Ik had ook graag ouder willen worden, maar ik ben gezegend geweest in het leven. Ik verkocht altijd wel eens dingen, nu zijn dat er meer dan ik zou willen, maar dat hoort erbij. Nu zijn de platen nog een reflectie van wie ik ben, maar als ik er niet meer ben, is het maar gewoon een platencollectie. Wat voor mij van grote betekenis is, is voor een ander weer heel anders. De muziek is voor mij het allerbelangrijkst, dat die bewaard blijft en dat mensen er net zulke mooie ervaringen mee kunnen krijgen als ik heb gehad, en misschien nog eens aan mij denken.”
Om daarvoor te zorgen zal Guus zijn collectie, nadat dierbaren eruit hebben gehaald wat ze willen, in beheer geven van enkele vrienden. “Zij weten wat een plaat waard is en waar die het beste op zijn plek is. Zo komt het goed terecht.” De meest kostbare heeft hij zelf al van de hand gedaan. “Ik had de eerste Pink Floyd, die was 275,- euro waard. Verder gaan Silver Apples en The Walflower Complextion ook binnenkort weg.” Maar sommigen mogen ook absoluut niet weg: “The Incredible String Band blijft altijd bij me.”