Ondanks dat het einde van de winter nog niet helemaal in zicht is, is het in Friesland tijd voor de week van de Friese Lente. Doorgaans een week die volledig in het teken staat van de Friese Popcultuur. Met veel concerten en evenementen. Ondanks dat deze week niet plaats kan vinden in de vorm van een evenement, is er wel gewerkt aan een tweede editie van het Friese Lente Magazine. Een magazine vol interviews met makers en artiesten van Friese bodem. Deze uitgave is mogelijk gemaakt door het Platform Popcultuur Fryslân in samenwerking met 3VOOR12/Friesland. Het magazine is gratis te verkrijgen op verschillende culturele locaties in de noordelijke provincies. Lees hier het interview met Gemale Bofunda.
In zijn multidisciplinaire solovoorstelling The Deconstruction of Aristote Bofunda Gemale gaat Gemale Bofunda op een queeste naar zijn eigen fundament. Met een mix van talen, muziek en verhalen deelt hij persoonlijke en universele inzichten met zijn publiek. Maar zo open als hij nu is, zo gesloten was hij een paar jaar geleden. Aan de voorstelling van de jonge theatermaker en zanger gaat een complexe levensloop vooraf. We spreken hem over het verliezen en hervinden van zijn identiteit en de enorme impact die dit maakte op zijn leven.
Alles begint bij zijn levensverhaal. Geboren in Congo en al op z’n tweede verlaten door zijn ouders, maakte Gemale een ruwe start. Hij werd opgevoed door zijn oma, tot hij vijf jaar was en zijn leven in één klap veranderde. “Ineens werd ik vanuit Congo naar Europa gebracht”, vertelt hij. “Of nou ja, gebracht, gekidnapt kun je ‘t misschien beter noemen.” Na een lange reis kwam Gemale in België terecht, waar hij herenigd werd met zijn moeder, en samen met haar naar Duitsland vertrok. “Al wist ik in het begin helemaal niet dat ze mijn moeder was, daar kwam ik later pas achter.”
Ook in Duitsland was het leven Gemale niet goed gezind. Thuis was de familiaire sfeer ver te zoeken. “Een harmonieus gezin met ouders, broers en zussen waarmee je dingen doet en deelt, dat heb ik nooit gehad. Ik ben een gevoelig mens, maar heb thuis nooit die warmte of emotionele ondersteuning gekregen die ik nodig had”, vertelt hij. Buitenshuis krijgt Gemale al jong te maken met racisme. De samenloop van omstandigheden zorgt voor een identiteitscrisis, die nu de basis vormt voor zijn artistieke carrière. “Alles wat ik doe komt voort uit de pijn die ik vroeger had. Nu probeer ik die pijn op een constructieve manier op te lossen en anderen te inspireren om in jezelf te geloven en voor jezelf en anderen te zorgen.”
Leven voor de kunst
Gemale raakte zo ver verwijderd van zijn eigen identiteit dat hij een zoektocht begon. Zijn moeder, zijn vrienden, zijn thuis; hij liet alles achter in Duitsland en vertrok naar Parijs. Hier kwam hij in aanraking met lokale muzikanten en ontdekte hij zijn muzikale talent. Na een tijdje besloot Gemale in Leeuwarden te gaan studeren. Hij begon vol goede moed aan een managementstudie op Stenden. “Ik wist dat mijn moeder wilde dat ik iets nuttigs zou gaan studeren, maar tijdens het eerste jaar merkte ik dat de opleiding niet bij me paste en de drang om muziek te maken bleef zeuren. Toen ben ik overgestapt naar de Academie voor Popcultuur. Op dat moment heb ik besloten om mijn hele leven aan de kunst te wijden.”
'Ik dacht, als ik meer over dit soort dingen leer, begrijp ik misschien beter wie ik zelf ben, als donker mens in deze wereld'
Een vals imago
Tijdens zijn studiejaren maakte Gemale in Leeuwarden veel nieuwe vrienden, maar hij hield zijn achtergrond voor iedereen verborgen. “Ik was onzeker en gebroken door alles wat er gebeurd was in mijn leven. Daarom schotelde ik iedereen een ander imago voor, dat van Gemale de muzikant uit Parijs”, vertelt hij. Zijn werkelijke identiteit was hem nog steeds vreemd en dus besteedde hij alle tijd buiten zijn studie aan een intellectueel onderzoek. “Ik bestudeerde dagelijks allerlei grote onderwerpen, van religie, cultuur en wetenschap, tot de hele geschiedenis van slavernij. Ik dacht, als ik meer over dit soort dingen leer, begrijp ik misschien beter wie ik zelf ben, als donker mens in deze wereld.” In 2016 verhuisde Gemale naar de randstad. Zijn artistieke ontwikkeling stond stil en in Leeuwarden vond hij niet de aanknopingspunten om verder te komen. Die vond hij wel in Amsterdam, waar hij onder andere songs schreef met Rollàn. “Via hem kwam ik in contact met een label, waar ik een contract aangeboden kreeg als artiest”, vertelt hij. “Maar ik was me op dat moment nog niet bewust van wat er precies achter zo’n contract schuilgaat. Het label wilde het imago dat ik had gecreëerd nog meer versterken. Dat zette me aan het denken: als ik met mijn valse imago zo ver kan komen, hoe zou het dan zijn als ik met mijn ‘echte ik’ verderga?”
Alles op tafel
Gemale zette de samenwerking met het label stop en kwam terug naar Leeuwarden. Hij kwam in contact met Mohamed Yusuf Boss, die destijds aan een voorstelling werkte bij Station Noord, het samenwerkingsverband van podiumkunstorganisaties uit de drie noordelijke provincies. “Mohamed zijn voorstelling ging over identiteit, wie je bent en hoe je je verhoudt tot je omgeving. Dat sloot helemaal aan bij wat mij al zo lang bezighield”, vertelt hij. In diezelfde periode liep Gemale stage bij Grand Theatre in Groningen, waar zijn passie voor theater tot leven kwam. “Na mijn stage besloot ik alles wat ik geleerd had over theater te gebruiken om mijn verhaal te vertellen in een afstudeervoorstelling. Op dat moment wisten mijn vrienden in Leeuwarden namelijk nog steeds niet wie ik echt was en daar voelde ik me schuldig over. Onze vriendschap was echt, maar ik was fake. Ik kreeg steeds meer moeite om mensen in de ogen te kijken. Het werd tijd dat ik open kaart zou spelen.” Tijdens zijn afstudeervoorstelling gaf Gemale zich volledig bloot. “Ik vertelde de moeilijke waarheid over mijn afkomst en alles wat ik had meegemaakt. Op dat moment had ik dreads tot hier [wijst naar schouder] die ik al een aantal jaren had laten groeien. In mijn voorstelling liet ik die op het podium afknippen door een kapper, terwijl ik aan het vertellen was. Op het einde, toen de waarheid op tafel lag, lagen daar ook mijn dreads. Ik was helemaal kaal.” Na afloop reageerden zijn vrienden stuk voor stuk begripvol. Gemale: “Iedereen die ik door de jaren heen had leren kennen was erbij. Ik dacht dat ze me misschien zouden zien als een verrader of slecht persoon, maar dat was niet zo. Ze hebben het me allemaal vergeven."
Tot zijn verrassing zat er nog een bekende in de zaal: zijn moeder. “Zij is de oorsprong van mijn hele emotionele disorder. In onze community is het niet vanzelfsprekend dat we over onze emoties praten en kwetsbaar zijn, dus het raakte haar diep”, zegt Gemale. Tijdens het applaus werd hij op het podium door zijn moeder omhelst. “Ze bood haar excuses aan voor alle pijn die ze bij me had veroorzaakt, maar nog belangrijker was dat ze op dat moment toegaf dat mijn jeugd heel moeilijk was geweest en haar verantwoordelijkheid hiervoor nam. Tot op dat moment was ik altijd in de veronderstelling dat het mijn eigen schuld was. Die voorstelling heeft mijn leven radicaal veranderd.”
The Deconstruction of Aristote Bofunda Gemale
Gemale studeerde met zijn ultra persoonlijke voorstelling af aan de Academie voor Popcultuur. “Ik wilde daarna teruggaan naar Duitsland, maar Mohamed heeft erop aangedrongen dat ik bleef. Hij zag mogelijkheden voor me hier.” Vanuit de Popfabryk en Explore the North kreeg Gemale de kans om zich verder te ontwikkelen als theatermaker. Hij maakte een multidisciplinaire performance genaamd Enter Salzirius, over de planeet Salzirius in een fictief universum, waar je vanuit je innerlijke kern kan leven. Het was zijn eerste eigen voorstelling sinds zijn afstuderen en vormde de blauwdruk voor zijn huidige voorstelling. Ik heb hulp gekregen van theatermaker Karel Hermans van onder andere Tryater, bij het maken van de voorstelling. Karel heeft me ontzettend veel geleerd over onder andere storytelling. Mijn lange zoektocht mondt uit in deze voorstelling. Maar hierna heb ik nog genoeg te delen, waarmee ik hopelijk iets kan bijdragen aan het leven van anderen.”