Een bordje aan de gevel van Grey herinnert je eraan dat hier een platenzaak gevestigd is, al sinds 2014. Het is dan ook het woonhuis van Marthy. Zich ergens vestigen zit eigenlijk niet in het bewegelijke karakter van deze man, maar ja: “Dan koop je een huis, scheid je van je van je vrouw en je bouwt hier een leven op. Mijn dochters wilden na de scheiding ook dat ik hier bleef, omdat ze hier hun vrienden hadden. Toen kocht ik het huis maar. Zoiets gebeurt niet rationeel, maar overkomt je.”
In deze serie ‘Bredase vinyl verhalen’ laten wij de kennis achter de toonbank spreken. Marthy Coumans (56) bezit samen met zijn vriendin Rianne de Witte de jongste platenzaak van de stad: Grey. Bij de oprichting in 2014 waren er wilde plannen: muziek en mode combineren in één zaak en op het reissue label zouden nieuwe bands een plek krijgen. Waar heeft de utopie van Coumans hem gebracht?
Punk en regels
Het is de opkomst van de punk die Marthy vormde in de jaren ’70: “Er waren geen regels. Misschien ben ik altijd wel een beetje punk gebleven.” Regels zijn er volgens hem om tegenaan geduwd te worden: “De Tien Geboden snap ik nog wel, maar als je niets te vreten hebt, kun je niet anders dan een brood jatten. Al die fundamentalistische debielen, daar snap ik helemaal niks van.”
Met diezelfde attitude richtte hij in 1984 The Four One and Only’s op. Een band zonder manager en zonder plan: “We waren een chaotische groep debielen.” De band deed het toch aardig lekker voor een groep debielen. Het werd opgepikt door de nationale radio en kreeg aandacht van de pers. Marthy mocht optreden als voorprogramma van twee persoonlijke favorieten: Television Personalities en Camper van Beethoven. In 1996 eindigde de band. Het was mooi geweest, aldus Coumans.
Marthy bracht veel platen uit op zijn label: Grey Past Records. In 2014 werd de ‘past’ uit de naam gehaald om naast reissues ook nieuwe bands een kans te geven. Dat doet het label inmiddels niet meer; in 2014 had het nog een aantal belovende acts, maar beloftes werden niet waargemaakt. The Keefmen hield er mee op op het moment dat de plaat uitkwam: “Daar ga je, dan zit je drieduizend euro in het schip.” De Spa ties lieten het schip ook stranden. Een fout in de digitale master zorgde ervoor dat een van de nummers vertraagd werd. Hoewel Marthy het wel tof vond, vond de band dat niet. “Dat zou me vijf- tot zesduizend euro kosten. Toen dacht ik: ik stop met bands van buitenaf en ik ga alleen eigen muziek uitbrengen.” Het werd een familielabel: De Oers met zijn vriendin en The VanCooths met zijn dochters.
©
Bastiaan Reiters
Marthy Coumans - Grey
Vinyl
De winkel vindt Marthy veel spannender om te doen. Die zaak is dan ook gegroeid in alle opzichten. De inkomsten groeiden en het bijbaantje als docent heeft Marthy vaarwel kunnen zeggen. De houten vloer reikt nu verder en die ruimte wordt opgenomen door meer vinyl en meer kleding. Vanachter zijn kop kamillethee wijst Coumans naar de stellingen met kleding: “Dat wordt allemaal ontworpen door mijn vriendin, Rianne de Witte. Het is allemaal gemaakt van ecologische stoffen, zoals brandnetel en zeewier. Het wordt in Nederland gemaakt, bijvoorbeeld door Syrische vluchtelingen.”
Marthy’s hart gaat, naast van zijn vriendin, ook harder kloppen voor het vinyl. Bijzonder vinyl. Ed Sheeran of andere ‘meuk’ vind je hier haast niet: “Als iemand er naar vraagt, zeg ik altijd: ‘Dat staat in die doos op de grond, in de
€ 2,- bakken.” De collectables, daar zit zijn hart in. Voordat hij zijn zin heeft afgemaakt, doet Marthy een sprong opzij, om de plaat ‘Jungle Adventures’ onder de naald door te laten gaan. Passie is het uitgekauwde woord om Coumans expressie te omschrijven, wanneer Afrikaanse jazz klanken de ruimte vullen. Platen met een verhaal, daar draait het om bij Grey.
Dat verhaal is dan ook waar hij op let bij het inkopen van zijn collectie. Er moet iets met vinyl zijn dat het bijzonder maakt: “Bij een originele mono-persing van Jimi Hendrix is vaak de producer er nog bij geweest om ervoor te zorgen dat de plaat goed geperst werd. Zo’n plaat is echter wel prijzig.” Zelfs het land van herkomst kan bepalend zijn: “De Engelsen hebben meestal een betere sound, de Franse kunnen tegenvallen, Spaanse en Italiaanse zijn dof of het bevat heel veel hoog.” Voor dat soort platen zouden we volgens Marthy naar de winkel moeten rennen. Het moet spannend zijn welk verhaal er achter de plaat zit die je aan het bekijken of beluisteren bent. “Ik snap ook niet dat mensen voor nieuwe platen naar de winkel gaan. Die kun je gewoon krijgen op internet. Je moet het idee hebben dat je wat kunt vinden. Om bijzonder te zijn moet je erop uit, je vleugels uitslaan. Ik wil de kunst binnenhalen, de mooie dingen.”
Bijzonder dus, maar welke genres? Nou, eigenlijk alles van wereldmuziek, punk tot dingen met ‘debiele effecten’. Elektro, hip-hop en heavy metal ga je er minder vinden. Het zijn genres die niet tot Marthy spreken.
©
Bastiaan Reiters
Grey
©
Bastiaan Reiters
Breda
Zo’n twintig jaar geleden begon Marthy’s vinyls obsessie. Hoewel deze getemde punker zijn geboorteplaats zou omschrijven als conservatief, is Breda een logische keuze. Er is namelijk een reden waarom hij juist hier een zaak heeft, die snel duidelijk wordt met een passer: “Zet het instrument tweehonderd kilometer vanuit Breda en je komt uit in Noord-Frankrijk, het Ruhrgebied en zo kun je door naar München, Zwolle, de Afsluitdijk. Die afstanden zijn allemaal af te leggen via de autosnelweg. Er is geen enkele stad in Nederland die dat heeft.” Daar heeft Marthy ook volop gebruik van gemaakt, zo ook bij het speuren naar platen.
In een droom hoopt Marthy dat de zaak meer onderdeel wordt van Breda: “Als je hier bijvoorbeeld een kroeg begint, zullen de klanten moeten komen van andere kroegen. Mensen blijven naar dezelfde kroeg gaan als gehypnotiseerde idioten.” Nu komt namelijk meer dan de helft van buitenaf, het ‘achterland’ van de stad.
Marthy’s top drie
Als een huwelijk een lange duur heeft, zijn er momenten die je in het plakboek vastlegt. Zo heeft Marthy ook drie platen uit zijn relatie met de muziek die een speciale plek hebben.
3. Television Personalities - ‘And Don’t The Kids Just Love It’
“Je moet hierbij rekening houden met de tand des tijds. Toen die plaat uitkwam, was alles punk en doom. Hier had je een compleet ander geluid. Iedereen was boos of bang dat de bom ging vallen en toen kwam daar ineens zo’n onschuldige plaat. Het ging ineens over vrienden, zussen die aan de alcohol zaten en tv-programma’s. Ik heb hier tienduizend keer de afwas op gedaan totdat ik ‘m volledig meebrulde. Het was voor mij echt een afwasplaat. Dat is het grootste compliment dat je aan een band kunt geven. Het is een merkwaardige mengeling van rustig en hard. Ik was met mijn oude band ooit het voorprogramma van deze band. Het was een andere attitude. De sfeer is vriendelijk, wat knullig, Brits en dat raakte me toen en dat doet het nog steeds. De bassist, Joe Foster, werd later de producer van mijn band.
©
Bastiaan Reiters
Marthy Coumans - Grey
2. Pete Dello - ‘Into Your Ears’
“Hij was de zanger van Honeybus. Die hadden een hit met ‘I Can’t Let Maggie Go’ in 1967. Hij wilde wel muziek maken, maar niet optreden, dus stapte hij uit de band toen ze een hit hadden. Hij nam deze plaat op in 1971 met vrienden en wat leden van Honeybus. Pfoeee, toen ik ‘m vond na vijftien jaar zoeken in Engeland, kostte me dat vierhonderd euro. Hij werd opgestuurd vanuit Engeland. Toen ‘ie aankwam, heb ik afgesproken met familie en wat vrienden, een tabernakel gebouwd, toen heeft een vriend van mij, student theologie, de plaat gezegend. We hadden champagne geregeld. Toen de kurken eruit waren, heb ik ‘m keihard gedraaid. Niks klinkt zoals deze plaat. Hij heeft een bijzonder gevoel in die muziek, uniek. Een tekst als ‘Do I Still Figure In Your Life’, ‘figureer ik nog steeds in je leven’, ja, fantastisch. Zo poëtisch! Niemand wilde deze plaat hebben. Er zijn er ook maar een paar honderd van gemaakt.”
©
Bastiaan Reiters
Marthy Coumans - Grey
1. Camper van Beethoven - ‘Telephone Free Landslide Victory’
“Ik heb ook met deze band opgetreden als voorprogramma in de Effenaar. In 1985 was alles ook weer crisis en klote. Op een avond zat ik naar de radio te luisteren. Alles klonk heftig in dat jaar en opeens komt dit nummer voorbij. ‘The Day Lassie Went To The Moon’. Boem, ging het bij mij. Ik had meteen de plaat besteld. Hij moest helemaal uit Amerika komen, best duur toen. Een plaat die bijblijft heeft een bepaalde schok. Dit brak zo met wat je altijd hoorde. Mensen zullen het flauw vinden klinken, terwijl je juist lef moet hebben om zoiets te durven. Volledig anders dan de rest, heel punk dus. Het heeft ook wat ska. Het was ineens een plaat waar je vrolijk van werd. Dit brak met dat depressieve werk uit die tijd.”
©
Camper van Beethoven
Camper van Beethoven - ‘Telephone Free Landslide’ cover