Sho Madjozi: 'Zuid-Afrikanen zijn de coolste mensen op aarde'

Het is woensdag 6 november 2024, de ochtend nadat Donald Trump voor de tweede maal tot president van de Verenigde Staten is verkozen. Het progressieve deel van de wereld (en alle popsterren die zich achter Kamala Harris schaarden) maakt zich op voor een grote evaluatie: hoe is dit toch mogelijk en wat betekent het voor de wereldorde? Sho Madjozi haalt haar schouders op. 'Ach,' zegt ze, 'ik weet niet of het voor mij persoonlijk nou veel uitmaakt welke kandidaat wint. Voor dit deel van de wereld zijn ze allebei verschrikkelijk.’

Ze zegt het opvallend laconiek voor iemand die uitgesproken felle meningen heeft over corruptie en machtssystemen in haar eigen land, Zuid-Afrika. Maar het is ook wel te begrijpen. Als inwoner van het Afrikaanse continent is ze gewend dat de globalisering van de wereld met argusogen bekeken wordt. Die globalisering is duidelijk te zien in Sho Madjozi’s eigen muziek. Ze is 'born and raised' in Zuid-Afrika, maar haar muziek omvat veel meer dan dat. Haar doorbraakhit is vernoemd naar de Amerikaanse bokser John Cena, een andere bekende track naar het Italiaanse voetbal enfant terrible Mario Balotelli. 

De meeste inspiratie haalt ze echter uit haar eigen continent. Ze brengt Zuid-Afrikaanse stijlen als amapiano en gqom samen, felle dansbare elektronische muziek. Minstens zo vaak shopt ze inspiratie uit andere landen, wat bepaald geen gegeven is voor het ‘arrogante’ Zuid-Afrika, legt ze uit. Afgelopen maand bracht ze twee nummers uit: het eerste heet ‘Kadigong’ en is gebaseerd op een traditionele dans uit Malawi, gezongen en gerapt in een taal uit dat land. Het tweede nummer heet 'Zamaleky' en is een kruising tussen amapiano en Egyptische trap, met een feature van de Egyptische artiest Gemini Major. 'Ik ben altijd een pan-Afrikaanse artiest geweest,' zegt Sho Madjozi erover, ‘maar de laatste tijd resulteert dat in meer samenwerkingen met andere artiesten. ‘Zamaleky’ heb ik gemaakt op een schrijverskamp in Caïro.’

Zelf werd Sho Madjozi in 1992 geboren als Maya Christinah Xichavo Wegerif, in een tijd dat Zuid-Afrika nog broeide van hoop na de vrijlating van Nelson Mandela. Haar vader had Europese roots, moeder behoorde tot de Tsonga, een etnische minderheid waarvan Sho de cultuur als een fakkel voort draagt. Tweeëndertig jaar later is Zuid-Afrika volgens Madjozi het meest ongelijke land ter wereld. ‘De drie decennia absolute meerderheid voor het ANC hebben er niet voor gezorgd dat de rijkdom in het land verschoven is. 3% van de bevolking heeft evenveel als de rest bij elkaar,' zegt ze. Niet toevallig is die rijke elite vooral wit. Het is een overblijfsel van de zwarte pagina uit onze eigen geschiedenis, het meest internationale woord van onze taal: apartheid. 

‘Voelen Nederlanders zich daarmee verbonden?’, vraagt Sho Madjozi ongelovig. Het eerlijke antwoord is vermoedelijk ‘nee’, of eerder in een omgekeerde vorm: het zijn vaak conservatieve denkers die zich uitspreken over de toenemende druk op de witte Afrikaner gemeenschap in het land. ‘Ik verbind de Afrikaners in mijn land niet echt met Nederland,’ zegt Madjozi zelf, ‘omdat de eerste mensen die zich hier vestigden vanuit Europa ongewild waren in hun eigen land. Ze werden daar juist weggejaagd.’

De rapper maakt zich zoals gezegd regelmatig kwaad over de corruptie in haar land, en in het Oost-Afrikaanse Tanzania werkte ze een tijdje bij een politiek campagnebureau, in de hoop iets van verandering teweeg te brengen. Haar vader werkte in dat land voor de NGO Oxfam Novib. Madjozi omschrijft haar beide ouders als activisten, en zichzelf als links-progressief, maar ze zette zelf haar politieke ambitie niet door. ‘Ik vond het zwaar en ik vond mezelf te zichtbaar in die rol. Al ben ik nu natuurlijk nog veel zichtbaarder.’ Maar ook dat was niet de bedoeling, zegt Sho Madjozi zelf. In eerste instantie wilde ze schrijver worden, achter de schermen. Een dichter, maar ook schrijver van songteksten en raps voor anderen. Het was de rapper Okmalumkoolkat die haar in 2016 de spotlights in bewoog. ‘Hij nodigde me uit in de studio. Ik dacht om te schrijven, maar hij wilde me als feature-artiest.’

De muziek van Sho Madjozi is over het algemeen niet expliciet politiek van aard, eerder feestelijk en dansbaar. ‘De wereld zit niet te wachten op preken van mij,’ stelt ze. Maar het uiten en vermengen van traditionele dans, kleding en haardracht uit verschillende regio's is wel degelijk een kleurrijk en subtiel statement. ‘Het hoeft er allemaal niet dik bovenop te liggen, ik maak gewoon dingen die ik cool en mooi vind. Ik bestrijd xenofobie met inspiratie. Ik stoor me ook aan het seksualiseren van jonge vrouwelijke popsterren onder het mom van seksuele bevrijding. Iedereen doet hetzelfde, dat is helemaal geen vrijheid, het is een nieuwe norm. Ik kan dat hardop roepen en klinken als een oma, maar ik kan mezelf ook gewoon als een ander rolmodel aanbieden.’

Dat doet ze dus inmiddels over de hele wereld, van een tour met Stromae in Amerika tot spectaculaire gigs op Lowlands en Down The Rabbit Hole, waarbij ze nadrukkelijk kiest voor dansers in plaats van muzikanten. ‘Ik hou van de elektronische sound, en die kan ik beter overbrengen met een dj en dansers dan met een full band.’ Dat werkt geweldig bij haar liveshows, maar minstens zo goed via TikTok. De Chinese app heeft de wereld volgens haar gelijker gemaakt. 'Nu hebben we hetzelfde platform en hetzelfde bereik als iedereen. Ik wist - ik heb het altijd geweten - dat als Zuid-Afrika de spotlights zou krijgen, de hele wereld zou realiseren dat wij de coolste mensen op deze aarde zijn. Dat is zo, echt waar. Ik heb een tijdje in de VS gewoond en mensen waren daar soms jaloers op, maar dan zei ik altijd: geloof me nou maar, niemand is cooler dan wij.’