Begin dit jaar won Sef een prestigieuze Edison voor het beste album van het jaar. Na afloop werd er niet tot diep in de nacht gefeest, maar vertrok hij met Abel van Gijlswijk naar een huisje om te werken aan het album IJSLAND. ‘We hebben letterlijk die Edison op de speaker gezet om half twee ’s nachts en zijn die eerste track gaan maken.’

Op een overtuigende manier te laat komen is een gave, en Abel van Gijlswijk bezit hem. Dik een half uur na de afgesproken tijd, en slechts na een dringend telefoontje van zijn tijdelijke muzikale partner Yousef Gnaoui (Sef) meldt hij zich doodleuk in grand café de Plantage, aan de rand van Artis. Misschien scheelt het dat je je met Sef alleen niet zo snel hoeft te vervelen. Hij vertelt over zijn werk met Wende, die zijn visuele oog ingeschakeld heeft voor haar nieuwe voorstelling Vrijplaats. Hij vindt dingen over de staat van de Nederlandse hiphop, zoals: ‘Niemand durft het roer om te gooien. Ik vind dat je dat elke plaat moet doen. En als dan als het mislukt, dan mislukt het maar.’ Het gaat inmiddels over het indrukwekkende lichtontwerp van Justice als Abel binnen komt hobbelen, en meteen maar een wild creatief idee op tafel gooit voor de nieuwe Hang Youth tour.

‘Ik wil een stuk of veertig beveiligingscamera’s ophangen in het pand, op de raarste plekken, in de wc enzo. En de beelden wil ik dan projecteren op het podium. In de zaal van die hoge palen met toeters eraan, die kunnen draaien en waar lasers in zitten. Ik wil dat je je echt onveilig en ongemakkelijk voelt. Sick idee toch? Maar hey, zullen we beginnen? Wat wil je allemaal weten?’

Wat willen we allemaal weten. Er is dus een plaat van Abel en Sef, hij heet IJSLAND en het is in feite een vervolg op ‘De Machine’, een nummer dat ze eerder samen maakten voor Sef’s album Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag. Toen al hoorde je dat er een klik is tussen de twee, niet alleen muzikaal maar ook inhoudelijk. Hun toon verschilt nogal: Sef is bedachtzaam kritisch, terwijl Abel je liever met woorden op de bek slaat, maar ze delen een gezonde scepsis tegen de systemen die bewust en onbewust onze samenleving domineren. Sef kreeg een Edison voor zijn album op de dag dat het duo de studio in ging. Dus hoe ging dat?

Sef: ‘De planning was eigenlijk een beetje onhandig, want we hadden een aantal dagen een huisje gehuurd om muziek te maken, maar we hadden op donderdag al een gezamenlijke bruiloft en toen dit er nog bij op maandag. We zeiden tegen Faisal, de producer, die uit Antwerpen kwam: ga mee, we moeten nog even iets doen. We hadden niet gezegd dat we een Award gingen ophalen, dus we kwamen daar way underdressed aan. Na afloop alle pers afgeslagen en weer terug naar de studio.’ 

Maar waarom? Het is toch een mooie eer, album van het jaar?! Daar moet je toch even bij stilstaan? Je laten fêteren?
Sef: ‘Ik had het gevoel dat ik mijn moment al gepakt had.’ 
Abel: ‘Als ik voor hem mag spreken: wat heb je aan Humberto Tan, man. Hij wil jou, jij wil hem helemaal niet.’ 
Sef: ‘Ik vond het wel een eer hoor, die prijs, maar ik stond gewoon te springen om muziek te gaan maken.’ 
Abel: ‘Het was ook wel spannend, omdat we niet wisten wat we wilden maken.’

Waar ze op uitkwamen: het moest hoekig en collage-achtig klinken, en de nummers moesten in de volgorde van opname een album gaan vormen. ‘We hebben letterlijk die Edison op de speaker gezet om half twee ’s nachts en zijn die eerste track gaan maken’, aldus Sef. ‘Het voelt eigenlijk heel logisch om zo te werken. Je begint bij het begin en dat moet ook echt zo klinken. Op elk punt denk je: wat wil ik NU horen. Je componeert een spanningsboog.’

In die spontaniteit ontstond ook het idee voor ‘2 Schorpioenen’, de meest opvallende track van de plaat omdat Sef en Abel samen dezelfde lyrics rappen. En dan niet zoals de Beastie Boys, die elkaar onderbreken, maar echt een op een dezelfde tekst. ‘Je hebt gelijk’, zegt Abel. ‘Het is inderdaad revolutionair en geniaal. Faisal heeft die track als een soort dj gemaakt, met de crossfader tussen de twee opnames.’ 
Sef: ‘Ik had eerst een verse en dacht dat Abel daarbij aan moest haken, maar toen kwam hij met dit idee. Er is geen seconde langer over nagedacht.’ 

Het is grappig dat het werkt, juist doordat de twee rappers anders klinken. Het is in dezelfde ruimte opgenomen met dezelfde microfoon, en toch voelt het anders. Sef: ‘We hadden het beter kunnen doen, absoluut. Maar dan was het niet vetter geweest.’

© Eva Roefs / Burning Fik

Van onthoofde baby's naar nieuwe sneakers

Een lijstje met topics was er ook niet van tevoren, maar je kunt zelf natuurlijk ook wel uittekenen waar de twee zich druk over maken. De corruptie van de macht, onze obsessie voor sociale media, Het Grootkapitaal, de media. ‘Er gebeurt zo veel om je druk om te maken’, zegt Abel. ‘En een heleboel daarvan raken we aan, maar vlak daarna komt er weer iets onserieus. Dat maakt het menselijker. Zo gaat het ook als we gewoon zitten te praten.’ 
Sef vult aan: ‘Zo gaat het ook als je door je feed scrollt. Dan zie je een bericht over onthoofde baby’s, dan een plaatje van nieuwe sneakers. Enkel zwaarheid in je muziek lost niets op.’

Het werkt wel, want IJSLAND is een creatieve, speelse plaat, waarop echt wat gezegd wordt. Toch kan niet iedereen die balans tussen serieus en grappig plaatsen. Abel refereert ergens aan mensen die hem hypocriet noemen omdat hij schopt tegen het grootkapitaal maar wel een dure zonnebril draagt. ‘Ik vind het belangrijk om te beseffen dat mensen multi-dimensioneel zijn. Dat geldt voor een vluchteling, dat geldt voor Lil Kleine, dat geldt voor mij. Dat is geen gemakkelijke cop-out, maar een confrontatie met je eigen hypocrisie. Niemand is NIET hypocriet, en mensen daarop aanspreken is vaak een middel om iemand monddood te maken. Oh maar jij hebt een pet uit China. Of: ja maar je bent op wintersport gegaan met de auto. Je individualiseert een probleem dat institutioneel is. Tegelijk is er een eigen verantwoordelijkheid. Het nummer ‘We Moeten De Wereld Redden Van Mensen Zoals Wij’ gaat over het erkennen dat we zelf ook het probleem zijn, zoals een alcoholist moet erkennen dat ie verslaafd is. Laten we onze eigen flaws omarmen en met dat in gedachte nog steeds verder gaan met het strijden tegen de grote bewegingen.’

Ergens in de plaat hoor je een sample van Carice van Houten, die op zeker moment viraal ging met een filmpje waarin ze huilend vertelde hoe begaan ze was met onder meer de klimaatproblematiek, en dat ze niet wilde bijdragen aan de polarisatie. 
Sef: ‘Dat was een act he, maar mensen dachten dat het echt was. Het is een persiflage op hoe mensen wegduiken voor problemen, als reactie op wat ze in haar omgeving zag gebeuren.’ 
Er zit ook een fragment in van communistische activist/journalist Left Laser, die mensen vraagt hoe ze zich voelen bij de derde wereldoorlog. 
Abel: ‘Hij is goed he, Bob. Ja, we wilden samples pakken van dingen die actueel zijn, die nu gebeuren als je door je telefoon swipet. TikTok was onze tarot.’

Ook weer iets wat haaks staat op wat Abel ergens in de plaat beweert, namelijk dat hij zo min mogelijk nieuws volgt. ‘Ja, dat is echt zo, als er iets actueels gebeurt in mijn feed ben ik weg, dat weet mijn algoritme. Vaak is het ook nutteloze informatie, omdat nog niet de juiste context aanwezig is om iets te duiden, maar journalisten onder tijdsdruk dat al wel proberen te doen. Op ieder moment gebeuren er in de wereld oneindig veel dingen die belangrijk kunnen zijn, en op het moment dat het zich bij mij presenteert als ‘een belangrijk ding’, is het al kanker gefilterd. In de laatste plaats door een journalist, maar waarschijnlijk eerst door een of andere grote farmaceut met een powerplay plan. Over een half jaar willen we een pil verkopen, dus moeten we nu aannemelijk maken dat er een probleem is. Of gisteren zag ik de Amerikaanse senator Lindsay Graham zeggen dat Amerika koste wat kost Oekraïne moet beschermen vanwege de tien triljard kostbare stoffen in de grond die niet in de handen van de Russen mogen vallen. Ah, dat plaatst de boel in een ander perspectief. Bij al die kleine nieuwberichtjes die dagelijks op je afkomen spelen motieven. En die motieven vertrouw ik gewoon niet meer. Ik volg liever journalisten als Follow The Money, die zich vastbijten om de ware motieven boven te krijgen.’

Eigenlijk, zo concluderen de rappers, beweegt de wereld gewoon te snel. ‘Voor een zorgvuldig proces wel ja,’ beaamt Sef. ‘Mensen happen te snel. Ze zijn te gretig. De waan van de dag is gewoon onbetrouwbaar, zelfs als het door de allerbeste journalist gedaan is.’ 
Abel: ‘Ik zie de nieuwsindustrie los van de journalistiek. De nieuwsindustrie redeneert: nou jongens, die kankerkrant moet weer vol, dit is onze demografie, ga maar typen.’ 
Sef: ‘Er moet ook altijd een pakkende titel bij, die de journalist vaak niet zelf schrijft. Dat heb ik vaak genoeg meegemaakt bij interviews van mezelf. Ja sorry, dat was mijn redacteur.’ 
Abel: ‘Kapitalisme verneukt mijn vertrouwen in de journalistiek.’

Klinkt bijna alsof Sef en Abel PVV-stemmers geworden zijn. Bijna. Ware het niet dat de analyse en ook de oplossing radicaal anders zijn. Abel: ‘Ik zeg: subsidieer gewoon de fuck aan de journalistiek, maak de krant gratis. Ha, je was bang dat in het kamp Martin Bosma zou zitten? Wist je dat Martin Bosma bij de Hang Youth show in Paradiso was? Iemand had hem meegenomen om eens de andere kant te laten zien, een poging tot de-radicalisatie. Of ik er iets mee had gedaan als ik op dat moment had geweten dat hij er was? Ik weet niet, als je het water geeft groeit het. Nu is het een voetnoot, het main verhaal blijft onze show, net voor de lockdown weer inging. The last show on earth.’

Is het een wit privilege dat jij ergens in dit album zegt dat je ‘een kankerracist op zijn bek wil slaan’? Als Akwasi dat zegt staat het meteen in de Telegraaf. ‘Ik denk dat iedereen het er mee eens is dat een kankerracist op z'n bek geslagen moet worden. Maar niemand denkt dat hij een kankerracist is. Niemand is racistisch. Niemand is zelf een kankerracist.’ 
Sef: ‘Precies, racisme wordt altijd verplaatst, net als fascisme. et is altijd iets wat erger geweest is of erger kan worden. Het is geen Tweede Wereldoorlog, maar het ligt op de loer. Waardoor het altijd maar door kan gaan.’ 
Abel: ‘Dat is de magic van die bar: Hoe kan je het daar dan niet mee eens zijn? Als je het daar niet mee eens bent, dan moeten we praten. En ik vind het ook heel grappig dat het nummer opgetogen begint, met een kinderkoor. En dan... BAM! Dark turn! Doe je bivak op, we gaan trappen!’