De hedonistische vrijhaven van Herrensauna De hedonistische vrijhaven van Herrensauna

Er raast een harde wind door de clubscene. Snelle techno slaat de klok, dj’s draaien op halsbrekende snelheden, was het voor de pandemie nog gewoon om op 130 bpm te pieken dan tikten we op Dekmantel al gerust de 140 bpm aan om vier uur ’s middags (!) en steeds vaker rijzen de tempo’s boven een waanzinnige 160 bpm. Na de pandemie lijkt het haast een reflex, alsof dj’s collectief hebben besloten om de verloren tijd in te halen door maar zo snel mogelijk te draaien. Maar eigenlijk borrelt die verschuiving van hard naar harder naar hardst al veel langer, en niemand is daarin gezichtsbepalender geweest dan Herrensauna.  

Herrensauna dus, een Berlijns queercollectief dat vanuit een Berlijnse kelder uitgroeide tot een vaandeldrager voor hardtechno. Ondertussen vliegen ze de hele wereld over, stonden ze op Dekmantel in de UFO met een maniakale, vier uur durende b2b2b2b van mede-oprichters MCMLXXXV, CEM en residents Héctor Oaks en SPFDJ, en met het Tilburgse festival Draaimolen gaat het collectief al helemaal een innige samenwerking aan. Op vrijdag én zaterdag laten ze de zweep klappen in The Pit, de gigantische zandkuil die eerder het territorium was van Job Jobse. Naast Herrensauna-residents en de meer experimentele geluiden zoals footwork, jungle en electro die je ook op Herrensauna-feesten hoort, staan ook een hoop spannende b2b’s: de secret b2b bijvoorbeeld, maar ook Djrum b2b Skee Mask en de Herrensauna-oprichters die veteranen uit de scene uitdagen. MCMLXXXV gaat zij-aan-zij met de Sloveense kolos Umek, en zagen we CEM bij de vorige editie van Draaimolen nog met een sardonische grijns de Nokia-ringtone en happy hardcore vol belachelijke piepstemmetjes draaien, dan zal-ie dit keer heel andere platen tevoorschijn trekken tijdens zijn b2b met DJ Nobu.

De naam spreekt bovendien nogal tot de verbeelding: een dampende dansvloer waar lijven aan elkaar plakken in een massa van zweet, leer en kneiterharde techno. De vroege Herrensauna feesten waren een belangrijke inspiratie voor queerfeesten als Spielraum, vrijhavens voor iedereen die net buiten de norm valt, en waar mensen zich écht kunnen laten gaan, onbekommerd door alledaagse homofobie, seksisme en bekrompenheid. 'Ruimdenkend, divers, interessant, en prachtig, dat is ons publiek,' zegt Cem Dukkha, mede-oprichter van Herrensauna. Zijn partner Nicolas Endlicher alias MCMLXXXV - Berlijnser krijg je het niet, met een gezichtstattoo en een outfit tussen punk en techno - belt vanaf een rumoerig Berlijns café. 'Mensen komen om met hun uiterlijk te experimenteren, je ziet mensen rondlopen in kleding die ze nooit op straat zouden aantrekken. Je zou het niet zeggen op basis van de naam, maar er is een boel vrouwelijke energie, waardoor het echt als een safe space voelt.' Endlicher giechelt. ‘Zelfs de hetero’s die komen weten hoe ze zich moeten gedragen!’

Dat alles kan en mag op een dansvloer, is natuurlijk niet vanzelfsprekend. Zelf leerden ze elkaar kennen in hun thuisstad Wenen, zo’n dertien jaar geleden. Als tieners voelden ze zich behoorlijke buitenbeentjes: ze zaten diep in de punk en metal, vooral Endlicher kleedde zich daar nogal extreem naar (‘Ik was de normie met de bandshirts,’ grinnikt Dukkha), en in het Weense nachtleven herkenden ze zichzelf al helemaal niet. ‘Alles was zóóó saai en corporate, een grijze massa van dezelfde dj’s die dezelfde boring muziek draaiden. Toen gingen we een paar keer uit in Berlijn en – oh my god, dit is zo’n klassiek verhaal – begrepen we wat we misten: extreme mensen die experimenteren met hun uiterlijk en leefstijl. We probeerden dat mee te nemen, door queerfeesten met een Berlijnse vibe in Wenen te geven, maar dat bleek al snel hopeloos. Toen zijn we naar Berlijn verhuisd.’ Endlicher knikt. ‘Berlijn is een smerige stad. Dat is juist de charme ervan: dat het een beetje fucked up is, dat het je totaal kan opslokken. In de clubscene leeft niemand voor een baan van negen tot vijf, ze streven naar niks anders dan geluk. Het is iets wat je nergens anders vindt.’

Ze dompelden zich onder in het Berlijnse nachtleven, vonden een plek om hun seksualiteit en zichzelf te omarmen, waren zelf aan het draaien en diggen, maar na een paar jaar raakten ze ook knap verzadigd door de kille, serieuze Berghain-techno die de scene in zijn houdgreep had. Endlicher: ‘Homopatik, een gayfeest bij ://about blank, was super belangrijk voor ons. In de tweede kamer werd vaak veel duisterder, ruwer en meer oldschool gedraaid, het belichaamde die niche van oldschool Berlijnse techno en hoe dat samenkwam met punk. Zelf waren we ook door veel oude platen aan het diggen. Umek, bijvoorbeeld, met wie ik b2b op Draaimolen gaat, maar ook Glenn Wilson en de oude platen van Jeff Mills. Als je luistert naar de sets die in de jaren negentig in Berlijn werden gedraaid, dan hoor je dat het zelfs nog sneller is dan wat mensen nu draaien.’ Clubben was ook veel te serieus geworden, zegt Endlicher. ‘We wilden een plek waar je wat meer ironisch in je selectie mocht zijn, een grapje mag maken om de energie hoog te houden, cheesy tracks waar de puristen hun neus voor optrokken. Herrensauna begon gewoon voor de lol. We woonden een tijdje in Berlijn en wilden graag een feest organiseren voor vrienden en kennissen uit het nachtleven, zonder dat je je zorgen hoefde te maken over de beveiliging.’

Hun eerste rave was zes jaar geleden in Betrams, piepkleine venue in de wijk Neukölln. 'Bij de achtertuin van een verlaten kantoorgebouw, echt een hele weirde space,' zegt Endlicher. Altijd als we er langs liepen dachten we: what the hell is hier aan de hand? Het leek een soort opslagplaats. Later kwamen we erachter dat de mensen die voor die opslagplaats moesten zorgen er een club van hadden gemaakt, zonder de toestemming van het bedrijf waar de opslag van was, héél shady.' Hij giechelt. 'Ze hadden een piepkleine kelder: bedompt, hele lage plafonds, een soort mini-doolhofje met allemaal piepkleine darkrooms waar één tot drie mensen in pasten. Rond het eerste feest hing er meteen een buzz online. We waren heel nerveus, maar het was geweldig. Héctor Oaks en Freddy K draaien, CEM en ik deden een afsluitende b2b. Acht uur lang, tot diep in de namiddag, het blééf maar doorgaan, de kelder blééf vol staan. Het was een soort oerknal: ons eerste feest was de meest intense situatie ooit, en niemand begreep hoe het gebeurd was.'

Op hun eigen Herrensauna-feesten is het een gegeven dat de dansvloer een vrijhaven is, maar door hun succes komen ze steeds vaker ook op plekken waar dat niet zo vanzelfsprekend is. Wat dat betreft was draaien in Oost-Europa, en dan vooral in de Georgische club Bassiani, een eye-opener. ‘Georgië is zeer orthodox-christelijk, Prides staan erom bekend dat ze worden neergeslagen door rechtse groeperingen,’ zegt Dukkha. ‘We creëerden een soort storm van energie op de dansvloer daar, totaal niet representatief voor hoe het land daadwerkelijk is. Als je daar draait zie je wat er op het spel staat,’ zegt Endlicher. ‘Mensen wagen het erop om zich uitgesproken queer te kleden, terwijl ze daarvoor in de stad in elkaar geslagen kunnen worden. Mensen moeten offers maken om zichzelf te vieren, dat ze het doen was echt heel indrukwekkend om te zien.’ Op zulke plekken draaien zien ze wel degelijk als politiek verzet, zegt Dukkha. ‘Zonder twijfel, we bevragen het niet meer omdat we het leven. Queer mensen samenbrengen in een land waar dat wordt afgestraft is altijd iets politieks. Tegelijkertijd hebben geen manifest, we laten het open voor interpretatie.'

Nu werken ze nu steeds vaker met grote festivals, trekken ze een LGBTQI+ crowd naar feesten die niet uitgesproken queer zijn, en wat dat betreft is Draaimolen natuurlijk een goed voorbeeld. Hoe zorgen ze dat de kernwaarden van Herrensauna worden behouden? ‘Wanneer we samenwerken is het natuurlijk niet dezelfde ervaring als een kelder in Berlijn. Op dat moment is het niet meer gewoon een feest, maar ook het muzieklabel, en de dj’s, die hun platform gebruiken om uit te stralen waar we voor staan: tegencultuur, zelfbevrijding, de queer gemeenschap. Dat blijven we uitdragen met onze muziek.’

CEM: ‘Seksuele vrijheid was belangrijk voor ons, toen we naar Berlijn verhuisden hadden we het nodig, maar het is niet meer mijn focus. Ik zal altijd een plek willen creëren waar mensen kunnen doen wat ze willen. Maar uiteindelijk moet het gewoon een goed feestje zijn. Of er nou een darkroom is of niet.’