Roadburn 2022: Bedevaartsoord voor de heavy avonturier

Roadburn is niet zomaar een festival, het is een festival dat levens verandert. Het zijn hoogdravende woorden uit de mond van Emma Ruth Rundle. En toch, het is tekenend voor de verbintenis die artiesten voelen met het Tilburgse festival. In 2017 speelde Rundle haar eerste Europese show in de kleine 013-zaal, nu zit ze zielsalleen achter de vleugel in de massieve hoofdzaal. Een glorieuze, maar emotionele terugkeer voor de Amerikaanse, die haar Roadburn-curatorschap in 2020 zag verdampen. Nu ontroert ze een uur lang, door haar laatste album Engine Of Hell integraal te spelen. Het is aardedonker, en zo stil dat je alleen de airco van de zaal hoort. En de donkere zielenroerselen van Rundle, die opbloeit van de liefde uit de zaal en grapt: ‘Thanks. I really set out to write an uplifting album this time.’

Roadburn is meer dan een stapel heavy en experimentele bands op een uitpuilende line-up: het is een familie van gelijkgestemden, bezoekers én artiesten, die met het festival mee is gegroeid. Hier wordt lief en leed met elkaar gedeeld, maar worden babbelkousen ook liefdevol terecht gewezen als ze door een verstilde performance heen kletsen. Kortom: een festival dat schromelijk werd gemist in die twee jaar van stilstand. Dat het nu kan, wordt gevoeld. Alles ademt collectieve opluchting, van bezoekers die hun hele portemonnee-inhoud uitgeven bij de merch-stand tot aan artiesten die vrolijk bijspringen in andermans set, of aandachtig bij andere bands toekijken.

Dat gebeurt ook bij Midwife, het alias van de Amerikaanse Madeline Johnston. Op de zaterdag opent ze de volle Koepelhal, waar ademloos wordt geluisterd naar haar beklemmende ‘heaven metal’. Het zijn fragiele, minimale songs, gebracht met enkel snerpende gitaar, badend in diep rood licht, dat fraai contrasteert met visuals van blauwe half bewolkte luchten. Als Johnston zingt "I can't kill the evil thought, It's been way too long" voel je de eenzaamheid, de kwetsbaarheid, de pijn. Vanuit de coulissen kijkt Lingua Ignota aandachtig toe in kleermakerszit. En daar is ze weer, even later, bij de brute Friends of Thou verrassingsshow, met leden van Full of Hell, Cloud Rat, Primitive Man en Lingua Ignota, die in een truss aan het podium hangt, terwijl de vrienden van de US sludge metalband een bruut spektakel neerzetten. 

Deze editie voelt een beetje als Roadburn’s zoete wraak op twee jaar stilstand. Tientallen acts uit de programmering van 2020 en 2021 (toen Roadburn digitaal ging) zijn overgeheveld naar deze editie, van curatoren Emma Ruth Rundle en James Kent tot aan grote bands als Alcest en Russian Circles. Full of Hell krijgt maar liefst vier(!) shows om te spelen, als artist in residence, waaronder een samenwerking met shoegaze-helden Nothing (minder geslaagd) en een stel geslaagde solosets. Bij de allereerste geven de Amerikaanse grindcore-vedetten al meteen vol gas. Onverbiddelijke digital grindcore met een fikse hardcore punkfeel dankzij de ijzingwekkende screams van Dylan Walker en songs van 2 minuten. Maximaal opzwepend ook met die dubbele drums en binnen een vloek en een zucht liggen de eerste crowdsurfers op het publiek. Twee keer met je ogen knipperen en de ziedende show is voorbij. ‘See you tomorrow Roadburn!’

Zo mogen meer acts op herkansing. De Amerikanen van Health bijvoorbeeld, die het Roadburn-publiek de vrijdagnacht intrekt met stuwende elektronica en drums, waarin industrial noise en dromerige zang hand-in-hand gaan. Of dan Lingua Ignota, de heavy avant-gardist die in 2020 was geboekt na haar verpletterende Roadburn-debuut het jaar daarvoor. Sindsdien is er een nieuwe plaat uit. Cool om te zien hoe ze nu is doorgebroken in de Roadburn-bubbel, en hoe een artiest die normaliter in kraakpanden speelt opeens de hoofdzaal van de 013 muisstil krijgt. Haar opera-vocalen kaatsen tegen de wanden van 013, tegen het geluid van piano’s en kerkorgels, dan weer krijst en schreeuwt ze wanhopig over boetedoening en religieus fanatisme. ‘Repent now! Confess now!’, huilt ze, en ze laat zich op haar knieën vallen alsof ze klaar is voor de biecht. Wederom een van de grote hoogtepunten van het jaar.

En ook voor de Rotterdamse heavy band GGGOLDDD is dit ongetwijfeld een momentje. Het bloedstollende muziekstuk dat de band voor Roadburn Redux componeerde sloeg weliswaar in als een bom, zozeer dat Roadburn bandleiders Milena Eva en Thomas Sciarone meteen tot curatoren ridderde, maar toen speelde de band het stuk voor een lege zaal. Nu staan ze opeens oog-in-oog met een afgeladen 013, met in hun kielzog een vijftal violen, die aanschuren tegen bonzende elektronische drums, black metal gitaren en synth-arpeggio’s. Intense show ook, zeker als je weet dat het gaat over hoe Milena Eva op 19-jarige leeftijd werd verkracht, en hoe ze daarmee probeert te leren leven. Het ene moment snauwt ze vol walging ze de verkrachter toe in ‘Like Magic’, even later jaagt ze het kippenvel op je armen met ‘On You’. Dat nummer komt aan als een mokerslag, en dat met enkel een vocoder en die strijkers. En ja, daarmee krijgt de band de zaal muis- en muisstil.

Zo duikt Roadburn steeds verder het experiment in. Niet om te zeggen dat er niet allerlei "typische Roadburn"-acts staan. Neem artist in resident SLIFT, bijvoorbeeld, Franse kosmonauten die nauw aansluiten bij de stonerrock-legacy van het festival. Tijdens corona braken ze internationaal door met de superbe psychplaat UMMON, die ze spelen in een retestrakke set met veel power en dynamiek. En dan spelen ze nog drie sets, eentje met onbekend werk, eentje met landgenoot Etienne Jaumet op sax en modulaire synthesizer als vette toevoeging. En er zijn meer acts waarbij decennia-trouwe Roadburn-gangers aan hun trekken kunnen komen. Bij de Amerikaanse post-metal-iconen Russian Circles bijvoorbeeld, die donderdag afsluiten met een indrukwekkende instrumentale set waarin de drummer totaal de show steelt. De Noren van Kanaan appelleren met fuzzy stoner aan oer-Roadburners en worden beloond met een plek in de heavy jam zondagavond in Paradox. Ook de slepende doom van het Italiaanse Messa en de gelouterde Franse post-metalband Year of No Light imponeren op een prominente plek in de line-up. 

Toch komt het grote hoogtepunt van de vrijdag - nee, het weekend - uit een onverwachte hoek. Het is Amnesia Scanner, het avant-gardistische producersduo uit Berlijn dat een stel deconstructed club-releases uitbracht op het invloedrijke label PAN. Doorgaans staat het duo op hyper-kunstzinnige elektronica-festivals, dus blijkbaar vroeg het nogal wat overtuigingskracht van GGGOLDDD - en een stel handgeschreven brieven - om het duo naar de heavy hoogmis te krijgen. Het is ook best een spannende boeking, en tegelijkertijd snap je door deze fragmentarische set honderd procent waarom het duo hier staat. Hier, een loodzware hardcorekick over een mega poppy vocal, daar flarden crunchy noise, synths die vervormd zijn tot ze als nu-metalgitaren klinken. Grappig hoe een dembow-ritme dan opeens als een grensverleggend experiment klinkt, en hoe Amnesia Scanner tegen de eigen verwachtingen in wordt beloond met een bijzonder aandachtig publiek. Zo zie je maar weer: er is voor iedereen plek in de Roadburn-familie, zolang je er zelf maar voor open staat.