De terugkeer van de illegale: raves met principes De terugkeer van de illegale: raves met principes

Wat nou als je honger hebt? Moet je dan in je bezwete ravegear naar de buurtsuper? Tja, daar komt het wel op neer. De echte raver, die is goed voorbereid. Je ziet ze zitten aan de zijkant van het veldje, hurkend op kleedjes, met een koeltas van de Albert Heijn, of een rugtas met een volledige picknick erin. Het is zondagmiddag in Amsterdam. Of nou ja. Na zo’n fietstocht mag je dit amper Amsterdam noemen. Hier kom je niet ‘even kijken’, dit is doorzetten en je eraan overgeven. En dus drommen honderden ravers samen, dansen ze zoals je dat alleen op techno doet. Machinaal en hoekig, vanuit het middenrif. Zo moet het gevoeld hebben in de jaren negentig: via-via de coördinaten krijgen, eindigen in een uithoek van de stad, en dan raven tot de politie het feest opbreekt. Alleen nu kunnen we gelukkig navigeren met Google Maps. Oh, en nog iets waar je smartphone goed voor is: je QR-code scannen bij de ingang.

Raven met je QR-code
Hè? Wacht eens even. Een illegale rave met de CoronaCheck-app? Jazeker. Deze rave is er eentje van Kraft Und Licht, een organisatie die sinds 2018 in Amsterdam en omstreken illegale raves geeft. Behalve tijdens de pandemie. ‘Vorige zomer was het veel te risky,’ vertelt mede-oprichter Tinke Donkers. ‘Besmettingen waren niet te voorkomen, je kon nog geen sneltesten doen. Natuurlijk waren er mensen die raves gaven, en die zeiden: het is ieders verantwoordelijkheid als mensen ziek worden. Maar dat vonden wij niet. Samen met een aantal andere langlopende rave-organisaties uit Amsterdam hebben we besloten: nu even niet. Als organisator ben jíj degene die al die mensen bij elkaar zet.’

En toch gaf Kraft Und Licht deze zomer weer een rave. In het weekend nadat het kabinet een streep door de septemberfestivals zette. ‘‘Dat was het toppunt. Een boel van mijn vrienden ken ik uit de scene, en die avond hadden we elkaar wéér huilend aan de lijn: ravers, organisatoren, dj’s, mensen die hun brood verdienen door op festivals te werken. Mensen voelen zich onzichtbaar en aan de kant gezet. Voor een boel van hen is de nachtcultuur de enige plek waar ze zichzelf kunnen zijn. Maar steeds maar weer krijgen we de boodschap: jullie doen er niet toe. Door weer een feest te geven wilden we een signaal sturen naar onze bezoekers: “Wij gaan niet weg, wat ze ook doen. Ze krijgen de scene niet uit.”

Kraft und Licht is een van de vele organisatoren die deze zomer raves geven. En oké, lang niet allemaal vragen ze om je QR-code, maar het zijn er meer dan je verwacht. En ook anderen die om principiële redenen een pauze namen zijn terug. Dat is opvallend, want de afgelopen anderhalf jaar waren raves een splijtzwam in de scene. Als dj op zo’n feest draaien was niet zonder risico, want je werd er geheid op aangesproken. Zéker als je het etaleerde op social media. De heersende gedachte: laten we solidair zijn met de kwetsbaren. Dat feesten kan wel even wachten. Er kwam zelfs een woord voor: plague raves.

Een jaar later liggen de kaarten er heel anders voor. De afgelopen zomer stikte het van de illegale raves, en taboe is het allang niet meer. ‘We hebben anderhalf jaar solidariteit getoond, maar het voelt alsof we die niet terugkrijgen’, zegt Aron Friedman. Friedman is behoorlijk betrokken bij het nachtleven, als rave-organisator van Capsule, als dj en als schrijver. Eerder hielp hij de Unmute Us-organisatie met een open brief, nadat het kabinet weigerde te reageren op het eerste protest. En hij is behoorlijk boos over de gang van zaken: hij zag hoe het kabinet de heropening verkeerd aanpakte, hoe de "discopiek" in de schoenen van de dancescene geschoven werd. Hij keek stomverbaasd naar de Formule 1 (want: meten met twee maten) en naar de hype-filmpjes uit België en Berlijn. En hij voelt de frustratie dat zelfs binnen de officiële mogelijkheden – buiten, tot 750 bezoekers – nauwelijks een vergunning te krijgen is. In Nederland zit de dancewereld op het reservebankje, en het kabinet wil het daar houden, zo bleek gisteren uit de onthulling van Ruben Brouwer. Friedman: ‘Het is totaal arbitrair en oneerlijk. Wij worden overduidelijk niet serieus genomen, waarom zouden wij de regels dan nog serieus moeten nemen?’

Dat ze het professioneel proberen aan te pakken, is geen toeval. Een boel van de organisatoren die meewerkten aan dit stuk doen het al jaren. Vóór corona bloeide de illegale scene van Amsterdam, met zo’n vijftien vaste rave-organisatoren. Een boel van hen zijn zelf ook betrokken bij het nachtleven, als programmeur, dj, boeker bij clubs of organisator van festivals. Geen wonder dat het bij hen begint te kriebelen. De honger naar de dansvloer groeit natuurlijk bij iedereen die er normaal gesproken zijn brood mee verdient. Ook bij dj en producer Job Sifre, oud-resident van De School. De afgelopen tijd was hij behoorlijk vocaal over de impact van het beleid op de mentale gezondheid van mensen in de sector. Vorig jaar draaide hij bewust niet bij plague raves, maar sinds deze zomer draait-ie weer hier en daar. 'Bij één van mijn eerste sets was ik zo gefocust dat ik de emotie nauwelijks voelde. Tot ik mijn laatste plaat draaide. Toen kwam die emotie los, en voelde ik even: wauw, dáárom dus. Tijdens de pandemie zat mijn zelfvertrouwen in een wak. Als je anderhalf jaar niet kunt doen wat je het allerliefste doet, ga je twijfelen aan alles wat je hebt opgebouwd. Nu heb ik op een paar illegalen gedraaid, en is mijn mentale batterij weer even opgeladen. Maar ik moet eerlijk zijn, ik zie het nu niet rooskleurig in, zoals het kabinet het aanpakt. Op deze manier kunnen we nergens naartoe bouwen.’

En dat gaat verder dan het missen van de bas in je lijf. Veel clubs fungeren als een ‘safe space’, als een plek waar je je even thuis en jezelf kunt voelen. Ze zijn veel meer dan ‘een avondje uit’. Dat ziet ook Isabelle Ho Kang You, mede-oprichter van Eerste Communie. Het feest vond plaats als illegale, maar vond ook een officieel thuis bij Garage Noord. ‘Het grootste deel van ons publiek komt uit de queerscene. Wat ze in Den Haag niet begrijpen: er is een groot verschil tussen hedonisme en vrijheid. Als queer vluchteling of queer persoon van kleur is het behoorlijk lastig om aansluiting te vinden in de maatschappij. Voor die mensen is deze scene een warm bad. Ze mogen gewoon zichzelf zijn.’ Afgelopen zomer zag ze het ook misgaan: tijdens zo’n typische Snapchatrave op de beruchte ravelocatie De Keerkring werd een homoseksuele man in elkaar geslagen. En er zijn meer van die verhalen. Juist voorbeelden waarbij het mis gaat, maken het besef groter hoe belangrijk die safe spaces voor mensen zijn, en hoe kwetsbaar de bezoekers als ze een zwervend ravebestaan leiden.

Feesten als Eerste Communie zien zichzelf als een "waardegemeenschap", maar dat betekent niet per se dat je er op een bepaalde manier hoeft uit te zien. Sterker nog, ze zetten zich ervan af. Juist omdat het deurbeleid in Amsterdam soms voelde als een vleeskeuring: ben jij wel cool genoeg? You: ‘Als iemand hier in haar blote tietjes wil dansen, moet ze dat vrijelijk kunnen doen, maar bij ons kan een kakker in een pak ook gewoon techno zijn.’ Terug naar de roots van de scene, dat is het idee. En: weg met die exclusiviteitsdeals en de headlinercultuur, die wordt aangejaagd door de festivals. DJ’s verlangen er ook zelf naar, denkt Friedman. ‘Voor corona gaven we een rave waar we Seth Troxler voor hadden geboekt. We konden geen fee geven. Hij zei: “Joh, maakt niet uit, ik doe het voor de scene.” Hij had zijn hele boekingskantoor meegenomen, en ook Luke Slater [Planetary Assault Systems] zei: “Wow, dit heb ik sinds de jaren negentig niet meer meegemaakt!”