STIKSTOF: verliefd op de stad die ze óók uitkotsen STIKSTOF: verliefd op de stad die ze óók uitkotsen

Je raadt nooit wie Zwangere Guy, Jazz, Vega en Astro net tegenkwamen in de Brusselse Dansaertbuurt. De legendarische zanger Arno! In de jaren tachtig zat–ie in rockband TC Matic, maar sindsdien maakte hij ook heel wat soloplaten. Hij is ernstig ziek, komt niet vaak meer buiten. Maar op de dag dat het nieuwe STIKSTOF-album verschijnt, lopen ze hem toevallig tegen het lijf. 'Of er nog muziek gemaakt wordt?', vraagt Arno. Maar natuurlijk. Dus doken ze de dichtstbijzijnde platenzaak in waar nieuwe LP FAMILIE BOVEN ALLES nét in de schappen ligt.

Van daaruit is het maar een steenworp richting de Frontal Studio op de Anspachlaan, de plek waar bijna alle STIKSTOF-albums zijn opgenomen, maar ook die van Zwangere Guy. ‘Het kan een beetje nasty zijn, we hebben pas een feestje gegeven’, zegt Paulo ‘Astrofisiks’ Rietjes terwijl ze naar binnen lopen. 

Daar is geen woord aan gelogen, de jupilerglazen koeken nog vast aan de schouw en de aanblik van de tafel is er een die je meteen herkent als je weleens met je vrienden een avond lang biertjes hebt gedronken: halfvolle blikjes, een glas-dat-dient-als-asbak, hier en daar wat sigarettenfilters en een geur die in de muur getrokken lijkt te zijn. ‘Whattafuck, het stinkt hier naar de dood’, stapt Zwangere Guy de studio binnen.
 

Ver voordat hij als Zwangere Guy doorbrak, was Gorik van Oudheusden al rapper onder de naam Omar-G, als lid van het zooitje ongeregeld dat zichzelf STIKSTOF noemt. Sinds 2014 brengt STIKSTOF muziek uit Brussel, over Brussel: rauw, direct en zonder opsmuk. In de verses en bars maken ze zich boos om beleidsmakers, politici die teren op het zaaien van verdeeldheid. Maar tegelijkertijd verzoenen ze zich met de situatie. Ze kennen niks anders. En weg gaan is geen optie. Maar gingen de vorige albums nog vooral over maatschappijwoede, is daar nu met FAMILIE BOVEN ALLES een smaak bij gekomen. De crew is volwassen geworden. Het nummer 'ZIJ' is een lofzang op de sterke vrouwen in hun leven en in 'GRONDLEGGERS' reflecteren ze op de wilde eerste jaren. Maar vergis je niet: het vuur is er nog steeds! (Bijvoorbeeld in de videoclip van 'Ambras')

Ook de groepsdynamiek is door de jaren heen flink veranderd. ‘Op de vorige albums rapte Astro’, zegt Guy. ‘En eerder rapte Rosko [Maxim Lammens] ook mee. We zijn dus volledig hervormd om het zo te zeggen. Ons DNA is geherstructureerd, nu is het enkel Jazz en ik die rappen.’ Dat heeft impact op de live optredens, die binnenkort weer op de planning staan. Guy en Jazz Brak (Jasper de Ridder) rappen in scherpe barz over waarom zij en niemand anders aan de top van de Belgische scene staan. Als twee boksers die elkaar als sparringpartner gebruiken. Om samen de messen te slijpen voor potentiële concurrentie, bijvoorbeeld op het nummer 'Brak & Guy'. 'Ik kan u niks verplichten maar pas op als Jazz is blaft / De laatste sucka die da teste heeft paar weken goе gemaft.'

2019 was een bijzonder jaar voor Zwangere Guy. Even leek het er op dat hij een ander pad insloeg. Hij ging solo en bracht het album Wie is Guy? uit. Maar zo voelt dat voor de STIKSTOF-crew totaal niet. Achterlaten? No way. Van een breuk was nimmer sprake.

‘Sta eens op!’, zegt Guy, ‘en draai u eigen om.’

Aan de muur hangen alle elf platen die de mannen ooit uitbrachten, op volgorde, van hun debuutplaat Stikstof (2014) via Overlast (2018) naar Wie is Guy? (2019) en BRUTXXL (2020). Op de onderste rij hangt de nieuwste, FAMILIE BOVEN ALLES. Het is duidelijk een adagium. ‘Die laatste plaat verklaart alles’, zegt Guy. ‘Jazz, Vega en Astro waren bij elke stap die ik nam. We zien elkaar meer dan drie keer per week. Onbewust zijn we zo verwikkeld in elkaars leven dat ik me niet zou kunnen inbeelden wat te doen zonder.’

Manager Dis heeft pinten gehaald en deelt iedereen een Jupiler uit. Die ene Hollander? Die krijgt een Heineken. Iedereen lacht. 'We zijn een vrij atypische familie', zegt Jazz. Vega, wijzend naar Guy, die twee Jupiler in z'n handen heeft: 'We zijn zatte nonkels!'

'Wat wij met familie bedoelen is de manier waarop we met elkaar in het leven staan', hervat Guy. 'Heel nauw met elkaar omgaan. Alles delen, van eten tot weten tot doen en denken. Onze familie is vrij klein, zo'n zeven mensen. Al elf jaar samen. Geboren op het St. Cath.'

St. Cath, (spreek uit: 5 4, cinq-quat, fonetisch in het Frans) is een cruciale plek voor de mannen. In veel van de tracks zit juist dít deel van Brussel verweven. Ze zijn er opgegroeid en nooit weggegaan. En dat is terug te horen. 'Nitro' voelt als een soort spoken word ode met een sausje van woede over de hoofdstad: een plek waar gesjacherd wordt op straat, en waar bureaucraten en boeven elkaar blindelings voorbij lopen. 'Hier wordt iets opgepikt en daarna verder afgezet / Hier wordt men opgelicht op klare dag, dus opgelet. Hier wordt gestolen door personen met een hoge functie / Hier wordt bedrogen voor uw ogen en dat is de kunst hier.'

‘Stikstof is daar ontstaan. Op het pleintje’, zegt Guy. ‘Het was echt een broeihaard voor projecten. Mensen die shit organiseerden.’ Nog vóór het JBL-tijdperk gaf de crew er regelmatig feestjes. ‘Platenspeler halen bij mij’, zegt Guy, ‘speakers bij Max, mixer bij Astro. Je weet hoe dat gaat.’ ‘En barbecues’, vult Jazz aan, ‘grote barbecues.’ ‘We zochten naar vermaak’, zegt Guy. ‘Naar dat wat we het liefste doen. Muziek maken. Met vrienden.’

Al stelde de Belgische scene toen stukken minder voor dan nu. Daar uit de speakers klonken Hollandse artiesten, rappers als Hef, Kempi, Rico. En Sticks natuurlijk. 'Voor mij is hij de beste rapper die er bestaat', zegt Guy. 'Van Nederland… én van België.' Dat die uiteindelijk weer op het STIKSTOF-album belandt, vinden de heren dan ook een grote eer. 'Spuugdingen Op De Mic is alweer 2001, hè? Twintig jaar geleden', zegt Guy. 

Je hoort het Sticks zeggen op het titelnummer FAMILIE BOVEN ALLES: ‘Toen jij geboren werd / had ik m’n eerste plaat al uit.’ ‘Waarschijnlijk gaan Sticks en ik ooit een album maken’, zegt Guy. ‘Dat staat in de sterren geschreven. Waar Jazz en Astro zeker drie keer op passeren.'

Terug naar St. Cath en het pleintje dat in 2014 nog behoorlijk louche was: ook hier grijpt het gentrificatiespook de laatste jaren om zich heen. En dat stemt treurig. ‘Nu is cinq-quat vooral nog een toeristische trekpleister’, zegt Jazz. ‘De openbare ruimtes worden gecommercialiseerd. Voor stadskinderen is de stad je tuin, een plek waar je elkaar kunt ontmoeten. Dat wordt meer en meer ontnomen. Brussel heeft bijna geen parken, en het grootste is privébezit van de Koning.’ Het is een discussie die de stad al een tijdje bezighoudt. Verhoudingsgewijs heeft Brussel veel groen, het is alleen extreem oneerlijk verdeeld. Zo’n 186 hectare (250 voetbalvelden) is afgeschermd voor publiek. ‘Ze moeten die muren gewoon doorbreken’, zegt Guy. ‘Het zou voor velen de tuin kunnen zijn die ze nooit hadden.’