Evenementen krijgen de rekening van falend Testen Voor Toegang Evenementen krijgen de rekening van falend Testen Voor Toegang

In zo’n drie maanden tijd bezochten zo’n 129.000 bezoekers een Fieldlab testevenement. In 103 gevallen testte een bezoeker achteraf toch positief, waarbij niet gezegd is dat besmetting op het evenement plaatsvond. Geen van de evenementen leidde tot een superspreader. Niet in het theater, niet in Ziggo Dome, niet in een voetbalstadion, zelfs niet op een dance festival in Biddinghuizen waar iedereen op elkaars nek hing. De conclusies waren dan ook ronkend: met de juiste maatregelen moet het mogelijk zijn weer evenementen te houden zonder 1,5 meter. We kunnen weer dansen, we kunnen weer juichen en zingen in het voetbalstadion. Maar na twee weken uitgaan regent het meldingen van clusters besmettingen in feestcafés, nachtclubs en studentenverenigingen. Hoe kan het zo snel fout gegaan zijn? Zaten de Fieldlab onderzoekers er dan helemaal naast?

Andreas Voss, hoofdonderzoeker van Fieldlab, staat nog steeds achter de conclusies van het onderzoek. ‘Maar dan moet het wel goed uitgevoerd worden’, constateert hij. ‘We zien nu dat spelen met het systeem geen goed idee is. Dat ligt bij een heleboel mensen. Bij de bezoeker die denkt dat frauderen best kan, bij horeca-ondernemingen die niet goed controleren. Ik denk dat niet iedereen het goed heeft gedaan.’ Volgens Voss (ook OMT-lid) speelt het risico dat het kabinet nam met ‘Dansen Met Janssen’ in de praktijk maar een kleine rol. ‘Ik vind het terecht dat de mogelijkheid direct na je vaccinatie naar een evenement te gaan terug getrokken is. Maar in de gegevens van het RIVM is te zien dat onder de huidige golf besmettingen nauwelijks gevaccineerde mensen zijn.’

Voss vindt het een slecht idee om alle soorten clubs en evenementen over een kam te scheren. Het Fieldlab onderzoek liet zien dat de gevaren in de buitenlucht veel kleiner zijn dan in een afgesloten ruimte. Toch lijken nu buitenevenementen opnieuw het hardst getroffen te worden. Zonder Testen Voor Toegang is het onmogelijk om festivals als Lowlands, MysteryLand en Dekmantel te organiseren. Jolanda Jansen van de Alliantie Van Evenementenbouwers (tevens directeur van Ahoy) baalt daar stevig van. ‘Het is een onlogische beslissing die op basis van emotie genomen wordt, niet op basis van feiten en cijfers. Bovendien is het doel van de maatregelen ineens veranderd. Eerst ging het om beschermen van kwetsbaren en het laag houden van de ziekenhuiscijfers, nu draait het ineens om transmissie van het virus.’

Jansen en Voss wijzen allebei op de grote fouten die gemaakt zijn in de eerste twee weken van Testen Voor Toegang. Op de eerste vrijdag werd het systeem gehackt, wat leidde tot een grote chaos. Sommige mensen die hun testresultaat niet binnen kregen besloten dan toch maar thuis een feestje te vieren, anderen probeerden te sjoemelen met uitslagen. Horeca-eigenaren kozen er soms voor bezoekers zonder geldige test toch binnen te laten, of later op de avond niet meer te controleren. Ook worden personeel en artiesten in de praktijk soms ongetest door de achterdeur binnen gelaten. Volgens Andreas Voss zou zoiets op grote evenementen - die nog nauwelijks geweest zijn de afgelopen twee weken - veel minder snel gebeuren. ‘Ik heb de evenementenbranche leren kennen als een branche die draait om veiligheid. Men verzekerde mij bij de Fieldlabs ook: een shortcut nemen om binnen te komen is bij ons onmogelijk. Ik hoop dat het kabinet onderscheid maakt tussen binnen en buiten.’

Jolanda Jansen is er ook van overtuigd dat evenementen gewoon door zouden kunnen gaan. ‘Een besluit minder dan dat is zeer teleurstellend. We hebben het in de praktijk getest, we hebben als sector constructief met de overheid gepraat en data verzameld. Waarom hebben we dat dan gedaan? Het doel was om niet terug naar nul te hoeven, en bij de eerste tegenwind is dat mogelijk wel de conclusie.’

Maar moet de conclusie dan ook niet zijn dat Testen Voor Toegang wel werkte bij een groep dedicated proefpersonen (de mensen die zich aanmeldden voor de Fieldlabs), maar niet als heel Nederland er aan meedoet? Is het systeem niet bestand tegen de veel besmettelijker Delta variant? Of gaat het misschien mis bij de opschaling? 3voor12-verslaggever René Passet, die in Kopenhagen woont, stelt dat het systeem in Denemarken nauwelijks tot problemen leidt. De Denen werken al langer met Testen Voor Toegang, en er is geen enkele grote uitbraak ontstaan. Wat doen de Denen dan goed, wat wij fout doen?’ Het belangrijkste is dat de Denen een veel beter en veel meer gedigitaliseerd gezondheidswezen hebben. De hele discussie over privacy heeft er in Nederland voor gezorgd dat ontwikkelingen jarenlang op de rem stonden. Hier heeft iedereen een digitale gezondheidskaart. Ik kan mijn hele medische geschiedenis in zien, in een goed functionerende app. Binnen die infrastructuur is ook het testen gewaarborgd. Je kunt hier niet sjoemelen met QR-codes, en dat gebeurt ook nagenoeg niet.’

De Denen zijn bovendien iets voorzichtiger geweest met heropenen. Concertzalen en restaurants zijn op volle capaciteit open, maar het nachtleven gaat pas vanaf 1 september weer van start. ‘Op dit moment is een sneltest in Denemarken 72 uur geldig. Als je je twee keer in de week laat testen, ben je er al bijna. Veel met name jongeren doen dat dan ook standaard. Ik hoor dat je in Nederland soms ver moet reizen en lang in de rij moet staan voor een test, hier heb ik alleen serieuze rijen gezien in de eerste weken, en dan vooral op vrijdagmiddag. Dat is nu helemaal opgelost.’ Het kan dus wel, maar het kabinet lijkt daar helemaal niet meer op te willen wachten. Het neemt geen verantwoordelijkheid voor de fouten die gemaakt zijn in de eerste week, wil niet afwachten of de situatie verbetert, en schuift de rekening naar de festivals die zich nog niet hebben kunnen bewijzen.