De muziekwereld staat voor een keerpunt in de coronacrisis. Vrijdag 11 juni, bijna twee weken geleden, kwam het verlossende woord: we kunnen weer. We mogen weer. De zalen mogen zelfs weer helemaal vol, maar dan wel met toegangstest of vaccin. Toch is de sector die zo lang stil lag niet bepaald uit de startblokken geschoten. Van de opgebouwde testcapaciteit wordt op dit moment zelfs nauwelijks gebruik gemaakt, onthulde Follow The Money.
In de basis is het geen raar idee, dat testen voor toegang: waar de epidemiologische situatie nog lang niet toestaat om de 1,5 meter regel los te laten, kan dat wel door je hele publiek te laten testen. In Denemarken doen ze het al twee maanden, en dat werkt naar verluidt als een trein. Maar tot nu toe lijken weinig popzalen in Nederland er happig op. De agenda’s blijven leeg of gevuld met 1,5 meter concerten. Pas in september duiken her en der weer ‘echte’ concerten op in de agenda’s. Waar komt die koudwatervrees vandaan?
Sytse Wils, programmeur van Tivoli, legt uit waarom hij huiverig is om concerten met toegangstest aan te bieden. ‘In eerste instantie waren de reacties goed, maar we hebben bij de pilots toch ook wel veel negatieve feedback gekregen. Mensen vonden het veel gedoe en het sentiment over de kosten kwam daar nog eens bij. Moeten we dit wel willen, of beter even een maandje wachten tot 80% gevaccineerd is?’ Volgens Wils is er ook wat voorzichtigheid bij de programmeurs ingeslopen, omdat het na de heropening begin juni nog niet bepaald storm loopt in de zalen, ook niet bij concerten voor beperkte capaciteit. ‘Misschien komt dat door het weer, misschien door de 1,5 meter. We zien ook extreem veel no-shows bij de huidige concerten. Soms komt wel 30% van de mensen met ticket niet opdagen. Ik denk dat de onduidelijkheid rond Testen Voor Toegang daar aan bijdraagt.’
Onduidelijkheid, dat is een groot probleem voor concertzalen. Door de voortdurend veranderende omstandigheden weet je als koper nauwelijks nog waar je nou een kaartje voor koopt. Zit je in een zaal met dertig anderen? Op afstand met 250 mensen? Is de bar nou wel of niet open? En wanneer is ook alweer dat concert dat al drie keer verplaatst is? Een programmeur wil natuurlijk niet bijdragen aan die onduidelijkheid door tussendoor de regels tussentijds aan te passen. Wat ooit in de verkoop ging als zitconcert met 1,5 meter, kan niet zomaar veranderd worden in een staanconcert op volledige capaciteit waarvoor je moet testen. Daar hebben mensen immers geen ticket voor gekocht. En dus zien we de komende anderhalve maand nog bar weinig programma in de agenda’s van popzalen opduiken dat volledig gebruik maakt van de mogelijkheden die er straks zijn, na 26 juni. Kortom: de switch maken naar volle zalen is niet zo eenvoudig als het lijkt.
Het artikel gaat verder onder de afbeelding
Een half miljoen zijn we met zijn allen kwijt aan Testen Voor Toegang. Elke dag. Dat is een hoop geld, vooral als je beseft dat slechts 3% van de testcapaciteit op dit moment wordt benut, aldus Follow The Money. Maar zo gek is het nu ook weer niet: de evenementen waarvoor grote testvolumes nodig zijn, moeten nog komen.
Voor festivals ligt dat net iets anders. Die hebben immers geen keuze: zonder toegangstest of vaccin kom je er simpelweg niet in, en zonder Testen Voor Toegang was het toestaan van festivals een no-go. De eerste evenementen zouden na 26 juni kunnen zorgen voor een toestroom naar de Testen Voor Toegang teststraten. Maar een blik op de festivalkalender laat zien dat vrijwel de hele maand juli nog festivalluw is. Vrijwel alles is verplaatst naar augustus of september, festivals als Wildeburg en Welcome To The Future hebben, mede door lange onduidelijkheid over het garantiefonds (waarvan vandaag de regels zijn bekend gemaakt!) eieren voor hun geld gekozen. Het laatste weekend van juli kent nog wel een paar evenementen: Grasnapolsky bijvoorbeeld, en Solar Weekender. De grote knallers komen echter pas een volle maand later: Lowlands, Down The Rabbit Hole, MysteryLand, festivals waar tienduizenden mensen op af komen. Alleen: is tegen die tijd niet iedereen die dat wil twee keer gevaccineerd? Mensen die vandaag een prikafspraak maken kunnen rond 1 augustus volledig gevaccineerd zijn. Het vaccinatietempo ligt momenteel moordend hoog, en dus is er een goede kans dat iedere Lowlands-bezoeker die dat wil half augustus zonder test naar binnen mag.
Bij Welcome To The Village, het knusse festival bij Leeuwarden dat half juli al als een van de eersten weer mag plaatsvinden, was de keuze simpel: ‘Wij zeggen: laat je lekker testen’, zegt programmeur Chris Moorman in de Machine. ‘Bij ons was het vooral een discussie dat het verplicht via Testen Voor Toegang moet. Mensen die Welcome To The Village kennen, weten dat we een festival zijn dat overal iets van vindt. Ik vond hier zeker iets van toen ik een maand geleden dat stuk op Follow the Money las, over die 925 miljoen. Er wordt een schaduw-GGD opgezet met een monopolie.’ Daar zit niet alleen Chris Moorman mee, maar ook zijn publiek. ‘We kregen daar heel veel reacties op. Ook van mensen die nooit naar ons festival geweest zijn en die de discussie op Facebook willen kapen, maar zeker ook van onze eigen kaartkopers. Mensen die zeggen: ‘Wij willen ons vrij voelen, dit is een beperking voor ons.’ Een kleine kanttekening hier: na de pilotfase is een nieuwe aanbesteding gedaan, waardoor nu meerdere partijen bij Testen Voor Toegang betrokken zijn.
Vrijheid, dat is natuurlijk waar we allemaal naar snakken. Het is ook een paradoxaal begrip in de kwestie ‘Testen Voor Toegang’. Om heel even vrijheid te ervaren moet je door allerlei hoepels springen. Is dat dan echte vrijheid? Nou, tijdens de Fieldlab evenementen de afgelopen maanden voelde dat wel degelijk zo. De 1,5 meter loslaten, door een menigte heen lopen, flirten of bier halen voor wildvreemden, niet meer na hoeven denken over al dat sociale ongemak. Maar van spontaniteit is natuurlijk geen sprake meer. In het nachtleven speelt dat een nog veel grotere rol dan bij festivals, die je ruim van tevoren plant. Hoe anders is dat als je naar de club gaat. Dat moet je toch ook op de avond zelf kunnen beslissen?
Clubs mogen in principe weer open per 26 juni. Er mag dan weer gedanst worden, en de zaal mag vol, maar alleen met test. Toch verschijnt ook in het nachtleven nauwelijks programma in de agenda. Al zijn daar ook andere redenen voor te bedenken. Hoe moet dat, een paar dagen non-stop feest als mensen elke 40 uur een verse test moeten hebben? En hoe zit het überhaupt met de openingstijden van de horeca? Op dit moment moet de horeca dicht om 22:00 uur. Hoe zit dat na 26 juni? Wordt het dan 00:00 uur? Of mag je de hele nacht door? En probeer maar eens op de website van de Rijksoverheid te vinden hoeveel bezoekers je nu precies binnen mag laten! Programmeurs weten het niet en wachten dus af.
Zo houdt de muziekwereld voorlopig de hand op de rem, en dat verklaart mede waarom Testen Voor Toegang tot nu toe nauwelijks ingezet wordt. VWS breidt de capaciteit intussen uit naar zo’n 400.000 tests per dag. Het is niet ondenkbaar dat na de persconferentie van deze vrijdag - waar het uitgaansleven antwoord op een hoop vragen hoopt te krijgen - kleine evenementen en clubnachten als paddenstoelen uit de grond schieten, maar dan nog zal er een paar weken overheen gaan voor iedereen weer echt op stoom is. Het enige scenario waarbij het project toch nog tot redding van de muzieksector kan dienen, is het zwartste scenario, waar we eigenlijk nog niet aan durven denken: een oprukkende delta variant van het coronavirus, die de besmettingscurve dit najaar dwars door de vaccins heen omhoog stuwt. Blijft dat uit, dan liggen al die tests straks voorgoed in een loods naast de mondkapjes van Sywert.