Op Eurosonic Noorderslag zagen we een zoveelste golf aan bands die teruggrijpen op de postpunk van de jaren tachtig. In Nederland werd er in die periode ook razend veel spannende muziek gemaakt. Muziek die de tand des tijds uitstekend heeft doorstaan en nu zelfs weer actueel klinkt, maar veelal is vergeten. Daarom tijd voor een opfriscursus. We vroegen muzikanten, dj’s en connaisseurs naar hun favoriete postpunk-tracks van eigen bodem én draaien vanavond in 3voor12 Radio twee uur lang de beste postpunk van de afgelopen veertig jaar.

Na de explosie van punk ontstond er eind jaren zeventig in Engeland en Amerika een hele nieuwe golf aan muzikanten die voortbouwden op de punk, maar toch ook echt hun eigen wegen insloegen met DIY-ethiek en -energie. De muziek werd complexer, gelaagder en in sommige gevallen ook ontzettend dansbaar. Van Gang of Four tot Pere Ubu, van Joy Division tot Talking Heads en van The Fall tot zelfs Blondie. Het is nogal een vage term, dat postpunk, meer een beweging dan een genre. Om het nog moeilijker te maken: new wave wordt soms ook tot postpunk gerekend, en dan met meer ruimte voor synthesizers, drumcomputers en zwarte kleding.

Bands als Franz Ferdinand, LCD Soundsystem en Interpol grepen in de jaren nul terug op de postpunk uit de jaren tachtig (met totaal verschillende muziek), en ook nu is er weer een hele opleving aan spannende postpunkartiesten. Fontaines D.C., Shame, Squid, Working Men’s Club, black midi, The Murder Capital, Black Country, New Road en Sorry zagen we de afgelopen twee jaar op Eurosonic voorbij komen. En dan heb je in Nederland nog The Homesick, Neighbours Burning Neighbours, Petersburg, Real Farmer, Steve French, ga zo maar door.

Lees- en luistervoer:
-3voor12 Classic-dossier met heel veel unieke verhalen en opnames
-3voor12 Classic: 10 jaar na No Wave
-Eddy De Clercq over De Koer en zijn verzameling Nederlandse postpunk-bands
-Het derde deel van boekenreeks De Paradiso Punkjaren door Oscar Smit, over de opkomst van postpunk
-Written in Music maakte een mooi dossier over postpunk in Nederland
-Zesdelige podcastserie over Maternité van MAM
-Ton Lebbink wordt geëerd door Paradiso

Willem Smit (Personal Trainer en Canshaker Pi)

De Artsen - 10 Grains

Mijn vader (zanger John Cees Smit van Scram C Baby) heeft me nooit extreem veel muziek laten horen, maar ik weet nog dat hij over De Artsen begon. Ik wist niet wie dat waren, en hij moest meteen lachen. ‘Heb ik dat nooit laten horen?’ Toen heeft hij dit nummer opgezet, ik vond het meteen heel cool. Het is heel melodieus, ze hebben die repetitie van The Fall soms. De teksten zijn ook heel weird en cool. Ik raad dit ook altijd aan bij bevriende bands in Engeland. 

Ferry Roseboom (Excelsior Recordings)

The Visitor - Bourgeois Stupidity

Hoewel ik postpunk bèn (want 'punk' sinds 1979) had ik het niet zo op die arty farty doemdenkers toentertijd. Al las ik stiekem wel de Vinyl en werden Poppi Uk, The Toylets, Nasmak en zelfs Braak gewaardeerd. Kobus Gaat Naar Appelscha daarentegen...die waren pas écht goed, veel beter dan hun tijdgenoten in elk geval. Laat kameraad Erik Van Bruggen het maar niet horen. Die blijft erbij dat The Visitor de beste Nederlandse band aller tijden is. En verdomd, hun 'Bourgeois Stupidity' is een mooie weerklank van die bange jaren toen bassist Wierd Duk alt left in plaats van right was en bands nog debuteerden op cassette. Daarom, voor Erik.

Hennie Vrienten (Doe Maar)

MAM - Maternité

Tom America van MAM is ongetwijfeld de meest ondergewaarde componist uit de Nederlandse popscene. Ik zeg bewust niet ‘onderschatte’ want sommigen, en ik hoor daar bij, hebben hem hoog zitten. 

Jaap van der Velde (The Homesick)

Bazooka - Blauw

Het kiezen van één postpunkliedje uit de Nederlandse geschiedenis vond ik een lastige taak. Minny Pops, MAM, It Dockumer Lokaeltsje, Ton Lebbink; er is te veel keuze. Als er dan toch een groep bovenuit mag springen is dat voor mij het Nijmeegse Bazooka, onder leiding van Theo Hoek. In tegenstelling tot eerder werk wat nog te omschrijven valt als post-punk of no-wave, is de laatste langspeler, De Platte Pet, bijna volledig ontsnapt uit de rock-traditie. In eerder materiaal eert de band (Igor) Stravinsky al, met name de ritmiek van de componist, maar op De Platte Pet weet de groep een compleet eigen geluid te creëren. Bazooka was misschien wel de perfecte post-punk band; omdat ze niet klinken als een post-punk band. Het nummer wat ik aandraag is ‘Blauw’ (nummer 3), maar ik zou iedereen aanraden om het hele album eens te luisteren. 

Eric van Eerdenburg (Lowlands)

Eton Crop – Noisy Town

Eigenlijk was Eton Crop een tikkeltje uncool, vond de Amsterdams scene. Ik vond het heel aanstekelijk en eigengereid. Ik werkte toen voor een platenmaatschappij en heb ze getekend. Erwin Blom en Corne Bos kende ik het beste, en ze hadden een goede antenne voor wat er in de volle breedte van de muziek aan de hand was op dat moment: punk, new wave, hiphop, sequencers waar de eerste houseplaten mee gemaakt werden. En dat gebruikten ze allemaal gewoon voor hun muziek. ‘Noisy Town’ was wel de beste, vond ik. Ik heb die track nog met heel veel moeite – echt trekken en sleuren – de tipparade van de top 40 ingeluld. In de UK ging het best aardig, met support van John Peel op BBC 1, maar in Nederland was het toch geen commercieel succes. Fuck it. Ik vond en vind het wel een artistiek succes. Ik vind dit nog steeds een geweldig nummer.

Alicia Breton Ferrer (The Sweet Release Of Death en Neighbours Burning Neighbours)

The Ex - Blueprints for a Blackout

The Ex is voor mij wel de meest toonaangevende band als het gaat om experimentele postpunk. Dit nummer is nog zonder Arnold als zanger. Ik ken the Ex vooral mét Arnold en dat vind ik ook vaak de mooiste nummers, maar dit nummer is zo gaaf. Die doordreunende dronende drums en bas doen me denken aan bijvoorbeeld Facs van nu. Wat The Ex echt onderscheidend maakt van ‘normalere’ punk zijn die bizarre ritmes en vibe die ze hebben. Kat is echt een geweldige drumster. Leip en onderkoeld tegelijk. 

Oscar Smit (auteur Paradiso Punkjaren)

Mecano - Escape The Human Myth

Het Amsterdamse Mecano is de band rond zanger/kunstenaar/dichter Dirk Polak, begonnen als punkband op het Amsterdamse punklabel No Fun. Hier kwam in 1978 hun eerste single uit 'Face Cover Face' uit. Dat was een behoorlijk punky song. In 1980 komt hun tweede single uit: 'Escape The Human Myth'. Hierop klinkt de punk nog door maar het is een afwisselende snelle en creatieve song door het gebruik van diverse tempo’s. Er zit zelfs een soort ska riffje in. Het heeft iets avantgardistisch over zich, mede door de intellectuele teksten. Mecano (tegenwoordig Mecano Unltd) bestaat nog steeds. Maar nu is Dirk Polak bezig met de Polar Twins, een duo met Mark Ritsema, die ooit in de Rotterdamse band Spasmodique zat (nog zo'n goeie post-punk band uit eind jaren tachtig).

Lotje IJzermans (presentator Psychocandy)

Claw Boys Claw - Feed Me To The Lions

Postpunkbands in Nederland… Ik denk meteen aan namen als De Div, the Minny Pops, Mecano en Nasmak. Hoe goed ik ze in die tijd ook vond, ze waren ook allemaal een beetje arty. Dat hoorde natuurlijk wel bij de muziek van de vroege jaren tachtig: op zoek naar het experiment met ijle synthesizerklanken, gekke akkoordenschema’s en onlogische zanglijnen. Maar god, wat veerde mijn rock ’n roll hart op toen ik de eerste klanken van John, Allard, Bobbie en Peter in 1984 hoorde. Ik weet echt niet of je hen nog tot de postpunk mag rekenen maar de plaat The shocking shades of Claw Boys Claw was een ware revelatie. In drie uur opgenomen, voor 500 gulden. Geen overdubs, gewoon in een keer op het vinyl geslingerd: bam! En natuurlijk was Peter te Bos ook toen al een charismatische brulboei, maar het was toch vooral de gitaar van John Cameron die hun sound zo lekker vunzig, rauw en meedogenloos maakte. Luister maar naar ‘Feed me to the Lions’.

Olf van Elden (Interstellar Funk)

The Actor - 40-50-60

The Actor is waarschijnlijk een van de meest bekende Nederlandse wave-act van de jaren tachtig. Ze brachten hun eerste album Exploded View uit op het Nederlandse cassette label Trumpett. Dat label brengt al sinds 1981 cassettes uit en staat bekend om de vele Nederlandse wave acts die zij hebben uitgebracht, waaronder Doxa Sinistra, Ende Shneafliet en dus The Actor. Hun meeste album is Exploded View, dat is al meerdere malen opnieuw uitgebracht, maar ik heb gekozen voor het nummer ’40-50-60; dat veel later is gemaakt. Er is eigenlijk niet zoveel over bekend. Er is een versie uitgekomen met andere drums op een boxset genaamd Reminiscent op Genetic Music, maar deze versie is voor zover ik weet nooit uitgekomen. Ik ga de band gelijk eens mailen… ’One of the forgotten songs turned out to be a clear sight of the future. 40-50-60 is a song about looking to the past to set a trend.’

Frans Hagenaars (producer)

Nasmak - Pilot in Charge

Na twee jaar punk in Paradiso kwamen de concerten van Beefheart en Pere Ubu (1979 en 1980) bij mij keihard binnen. De enige band die voor mij dezelfde live energie had was Nasmak. Ieder concert was anders (altijd een andere setlist), soms fenomenaal en soms minder maar altijd energiek en voluit. Toen ze, in 1981 meen ik, met 4our Clicks kwamen was het ze ook gelukt hun muziek goed op te nemen. Zeer inspirerend.

Shalita Dietrich (Lewsberg)

D.A.P.A. in Rotterdam - Dapper Dan

Ik heb de plaat van Hans Tweedehands (Hans heeft een geweldige platenzaak achter Rotterdam Centraal) gekregen, omdat hij dacht dat ik het wel leuk zou vinden. Als ik het goed begrijp – maar er is niet zoveel over te vinden – is de plaat een heruitgave van verschillende cassettes uit circa 1981 die de Rotterdamse muzikanten Chris Lindquist en Paul Stoute hebben uitgegeven. Op de ene kant van de plaat staan liedjes van D.A.P.A. in Rotterdam. Op de andere kant staan liedjes van Oefening Kunstbaardt. Dapper Dan heeft alles waar ik van hou in een liedje; simpel, catchy en een stoïcijnse zang.  

Mark van de Maat (Knekelhuis en Volition Immanent)

Plus Instruments - Big Man en Special

Dit is natuurlijk een veel te moeilijke opgave. Postpunk ontstond uit het natuurlijke evolueren van de agressieve 3 akkoorden-punk, naar een wat meer arty omhelzing van muziek en geluid. Er werd opeens gespeeld met de kilheid en de ruimte en ook een wat meer experimentele karakter, waar de invloed en liefde voor krautrock en avant-garde vaak terug te horen is. Dus, kilheid, leegte en het klimaat van de koude oorlog waar mogelijk ‘de bom valt’ kenmerken voor mij de postpunk. Dan kom ik uit bij Plurex Records. En dan in het bijzonder bij Nasmak, Plus Instruments en de later de Moscow Tops. Truus was in de begindagen de zangeres van Nasmak en startte later Plus Instruments. Het materiaal nam ze op in Eindhoven en NY. Daar maakte ze deze tracks met David Linton en Lee Ranaldo van Sonic Youth. Het bezwerende gevoel van deze tracks spreekt mij aan. Het soepele vrije, het rammelt, het swingt als een malle, en het is doordrenkt in de melancholie. 

Vic Crezée

Truus de Groot - NY NY

Een nummer over New York, opgenomen in New Jersey, door Truus uit Eindhoven. Ze begon haar carrière ooit bij Foolsband (dat zou later Doe Maar worden), sloot zich aan bij Nasmak en begon zelf even later Plus Instruments.