‘Hoe zit het met de akoestiek?’ vraagt Niels Aalberts, eindredacteur van VPRO’s 3voor12 terwijl hij goedkeurend de fraaie Arnhemse popzaal Luxor Live monstert. Het is woensdagochtend, iets na halftien en dag drie van Tour de Machine. Tijdens deze tournee bezoekt hij samen met collega-popjournalist Atze de Vrieze in vijf dagen tien steden om evenzoveel gastcolleges te geven voor studenten van popacademies. Die interactieve colleges zijn een liveversie van hun succesvolle podcastserie De machine. Daarin bespreekt het duo onderwerpen uit de muziekwereld, maar niet de muziek. Wel de industrie, de machinerie waar ze zelf ook onderdeel van zijn. Spotify, ticketprijzen, YouTube, festivalaanbod, labels, dat werk.
Nadat het duo bekendmaakte te willen gaan toeren waren ze snel volgeboekt. Tot sterallures heeft dat niet geleid. Op hun rider staan alleen koffie en thee plus een lokale lekkernij.
Het tourschema lijkt door een topobeet te zijn opgesteld. Want dinsdag stonden Enschede en Den Haag op het programma, vandaag Arnhem en Leeuwarden. Dat de dagen beginnen en eindigen in Utrecht zorgt voor een extra logistieke uitdaging. Het kan geen toeval zijn dat juist deze week nieuw nationale filerecords gebroken worden. Gekkenwerk dus, altijd leuk, en ik mag mee.
‘Er liggen twee microfoons voor jullie,’ antwoordt programmeur Marijn de Valk van Luxor Live.
‘Ik bedoel de akoestiek tijdens concerten, wij redden ons wel,’ zegt Niels die begint te vertellen over een zaal waar schapenvachten en eierschalen het geluid redden.
Leuk, maar daar is even geen tijd voor want het publiek wacht. De begintijd blijkt namelijk niet tien uur, zoals we – ik hoor er nu ook bij – dachten, maar halftien. ‘Dat is al de tweede keer deze week dat dit gebeurt,’ zegt Atze lachend.
Tijdens een vijfdaagse tournee trok 3voor12-duo Niels Aalberts en Atze de Vrieze met livepodcast De machine langs poppodia en popacademies. Hugo Hoes van de VPRO Gids ging met ze mee de snelweg op, de zalen in en de provinciale snackbars langs. ‘Leeuwarden. Ik heb er zin in!’
De Machine
Een tweewekelijkse podcast waarin 3voor12-redacteur Atze de Vrieze en -eindredacteur Niels Aalberts je een kijkje geven onder de motorkap van de muziekindustrie. Naar de businessbeslissingen die bepalen hoe we met zijn allen naar muziek luisteren. Ze praten je door het belangrijkste nieuws over festivals, streamingdiensten en platenmaatschappijen.
Luister hier alle afleveringen, ook te vinden in je favoriete podcast-app.
Pip Blom
Omdat in Arnhem ook Duitse studenten verwacht worden, is dit college in het Engels gepland. Dat gaat niet door want alle bezoekers blijken Nederlandstalig. Even later staan Atze en Niels op het podium in een coole groene toursweater met op de rug het tourschema.
Atze vertelt geen cd-speler meer te hebben en noemt de mexicano zijn favoriete snack. Ook meldt hij vandaag voor het eerst zelf te zijn gerecenseerd. Daarmee doelt hij op een mooie recensie in de Volkskrant voor Rewind, een podcastserie over dance. De vier sterren noemt hij niet. Niels vraagt het publiek een vliegtuigje te vouwen van het A4’tje dat op hun stoel ligt. Daarmee mag gegooid worden als er een vraag is, het saai wordt of men ergens niet mee eens is. Wie niet kan vouwen, mag een prop gooien.
Het belangrijkste thema is groei, ofwel hoe kan ik doorbreken als artiest. Natuurlijk hebben Atze en Niels daar geen succesformule voor, maar wel veel tips die geluk en toeval een handje kunnen helpen. Die gaan onder meer over de manier waarop je tijdens de Popronde van Nederland tussen de honderden bands kunt opvallen en hoe je op Noorderslag kunt komen.
Krppkrpsts! De eerst prop vliegt richting podium. Die is gegooid door een meisje dat vraagt wat je moet doen om op Noorderslag op te vallen. Niels: ‘Alle journalisten maken in de week voor Noorderslag een playlist. Zorg dat jouw tracks daartussen komen. Het gaat ergens branden en dan moet jij gaan wapperen.’
Nog belangrijker zijn een doel en een verhaal. Denk na waar je over een jaar of vijf wil staan als artiest. Daarbij wordt het succesverhaal van Pip Blom als lichtend voorbeeld gebruikt. Niels: ‘Zij begon op haar zestiende een blog onder de titel ‘The Road to Glastonbury’. Dan heb je een doel. Het zegt iets over de soort muziek die je wil maken en zo neem je je fans mee in het proces.’ Een scene vormen is volgens Atze sowieso goed. ‘Een scene is een verhaal, zelfs als die verzonnen is.’
3voor12-redacteur Atze de Vrieze (links) en -eindredacteur Niels Aalberts (rechts)
Haagse poffâh
In hoog tempo en met weinig moeite houdt het duo de jonge muzikanten bij de les. Na anderhalf uur weet ik hoe ik in 2022 op Lowlands in de Alpha kan staan, maar dat geldt niet voor iedereen. Want na afloop worden Atze en Niels met nog meer vragen bestookt. Niels krijgt zelfs een betaalde adviestaak aangeboden. ‘Onmogelijk. Ik werk bij de publieke omroep en kan nog geen fles wijn aannemen.’
Hoogste tijd om te vertrekken. Leeuwarden wacht.
Bij het vertrek krijgen we een pakje mee met daarin vijf plakken cake. Niels’ gezicht betrekt. Dat is duidelijk niet de lokale lekkernij waar hij op gehoopt had. ‘Ik had aan Arnhemse meisjes gedacht. Gisteren kregen we Haagse poffâh. Ken je dat? Met amandelspijs en noten. Lekker hoor.’
Leeuwarden is zeven kwartier rijden. Atze zit achter het stuur, ik op de achterbank en Niels zoekt de route. ‘Take a Chance’ van Mr. Flagio klinkt uit de speakers, gevolgd door ‘Speak Softly Love’ uit The Godfather. Ik bedenk me dat dit, hier en nu, dé playlist is waar je als beginnend muzikant tussen moet staan. Terwijl Atze over de geschiedenis van de mexicano vertelt, krijgt Niels via sociale media een muziekclip opgestuurd. Die is afkomstig van de muzikant die vanochtend de eerste prop gooide en hem al wilde inhuren voor advies. ‘Zij snapt het volledig,’ zegt Niels, die daaraan toevoegt dat ongevraagde post averechts kan werken.
Dan is het tijd voor topoverleg. Want we zijn on tour en dan moet er langs de snelweg gegeten worden. En een beetje snel. Nu kan ik even laten merken mijn research ook op orde te hebben. ‘Eergisteren is de nieuwe Cafetaria Top 100 gepresenteerd.’ Niels zet meteen de muziek zachter. ‘Op 1 staat restaria ’t Luifeltje in Burgum. Bij Leeuwarden. Komen we bijna langs.’ ‘Echt?’ vraagt Niels hoopvol. ‘Zoek op,’ gebiedt Atze. De cake lijkt vergeten en de zon komt door. Snel google ik de gegevens van ’t Luifeltje. Het blijkt achttien kilometer ten oosten van Leeuwarden te liggen. ‘Maar elf kilometer van Leeuwarden,’ zeg ik. ‘Aan welke kant?’ vraagt Atze. ‘Oké, achttien kilometer oostwaarts.’ Ik beken. Dat gaan we niet halen, dus wordt het een broodje lichtmis speciaal bij het gelijknamige wegrestaurant. Niels wil ook tien knaken voor de fruitautomaat. Maar geen Luifeltje, geen gokkast. ‘Nog honderd kilometer rechtdoor,’ zegt Niels.
'Ik werk bij de publieke omroep en kan nog geen fles wijn aannemen'
Tekst loopt door onder de foto.
Vliegtuigje
Tot 14.00 uur is het eigenlijk pauze, maar dat concept kennen de muziekmannen niet. Want of het nu is bij het opnemen van hun podcast, op het podium of onderweg, de hele dag blijven ze zichzelf en elkaar voeden met popkennis. En dat klinkt op de achterbank, zelfs als je niets van popmuziek weet, best lekker. Zo hoor ik onder meer dat er een playlist is met nummers over verkeersongelukken, muziek uit de sixties op Spotify altijd zachter klinkt en Todd Rundgren de motorgeluiden op Meat Loafs Bat out of Hell heeft gemaakt. Met ‘Manuela’ van Jacques Herb rijden we de Friese hoofdstad in. ‘Leeuwarden. Ik heb er zin in,’ zegt Niels.
Dranghekken zijn niet nodig bij de Minerva Academie voor Popcultuur in Leeuwarden. Daar geldt geen aanwezigheidsplicht, maar wie nooit komt, moet wel een goed verhaal hebben. Het gehoor bestaat uit
studenten en een handvol docenten. Laatstgenoemden dralen een beetje als hun gevraagd wordt om een vliegtuigje te vouwen. Pas als ze zien dat hun studenten wel aan het vouwen zijn geslagen, gaan ze overstag. Overigens vloog bij het college in Enschede een perfecte papieren mini-ufo de hele zaal door. De maker daarvan kreeg het advies om zijn studie aan de Technische Universiteit te vervolgen.
Suikerbrood
Op het moment dat Niels hier ook Pip Blom als voorbeeld aanhaalt, gaat er een schokgolfje door de zaal. ‘Ai! Dat is pijnlijk,’ zegt een docent, ‘want zij is hier afgewezen.’ Als Niels daarna Leeuwarden ook nog eens het Siberië van Nederland noemt, vrees ik voor escalatie, maar dit blijft uit.
Wie eigenlijk geen naam mag hebben, maar wel in een razend tempo beroemd wordt, is een vlogger, ene Armoo. Hij nam voor veel geld een clip op met de beruchte rapper 6ix9ine en een week na verschijnen is die al zeven miljoen keer bekeken. Alles is daar k*t aan volgens de aanwezigen en juist dat is het ding. Being k*t als modern verdienmodel.
Tijdens Tour de Machine gebruikt Atze deze case voor discussie, de lol en vooral afgrijzen.
Niemand wil met Armoo & Co. geassocieerd worden en die afkeer gaat zelfs zover dat hij in de comments op YouTube geframed wordt als Duitser. Op zich is dat wel weer grappig, al heeft het allemaal niets met muziek te maken.
Daar is iedereen het wel over eens. Met Fries suikerbrood en worst gaat het weer richting Utrecht. Onderweg blikt men tevreden terug. De opkomst was weliswaar wat minder, maar de discussies waren goed. ‘De studenten waren goed voorbereid en wisten waar ze het over hadden. Vanuit artistieke drijfveren maken ze hun eigen keuze,’ aldus de eindredacteur. Bij ondergaande zon rijden we terug door de polder. Tijdens ‘Take It Easy’ van The Eagles doezel ik weg op de achterbank om pas in hartje Utrecht weer wakker te worden.
Niels: ‘Morgenvroeg Paradiso. Kleine zaal, maar toch.’
Atze: ‘Kan ik straks wel zeggen dat ik in Paradiso heb gestaan.’
Dit artikel verscheen eerder in de VPRO Gids.