Hiphoplabel Top Notch doet er alles aan om mensen naar de stembus te krijgen, rapper Massih gaat viral met een reactie op Rutte, punkband St. Tropez kanaliseert het hedendaagse debat in een politieke EP: het lijkt erop dat Nederlandse muzikanten uit alle hoeken eindelijk op de barricades klimmen. 3voor12 staat de komende weken uitgebreid stil bij de relatie tussen pop en politiek.

‘He’s a demagogue, those tiny vulgar fingers on the nuclear bomb’, klinkt het in ‘Demagogue’ van Franz Ferdinand. Eminem rapt over diezelfde president in ‘Campaign Speech’: ‘A fucking loose cannon who’s blunt with his hand on the button.’ De tekst van Moby’s cynische song ‘Trump Is On Your Side’: ‘You’re all alone and filled with fear / the billionaire says what you need to hear.’ En wat dacht je van ‘Make America hate again’? Het staat op een petje in de indrukwekkende clip bij ‘Tunnel Vision’, waarin Kodak Black KKK-leden en rednecks aftuigt terwijl hij rapt over het gepolariseerde Amerika. 

Daar bleef het niet bij, er waren ook nog protestliederen van Arcade Fire, Joey Bada$$, Fiona Apple en nog veel meer van de allergrootste artiesten in Amerika. Stond die toplaag ooit zo expliciet op tegen een president? Waarschijnlijk niet, en muzikanten trokken in de media feller van leer tegen Trump dan welke andere beweging dan ook. 

Hoe zit dat in Nederland? Je hoeft nog geen expliciet anti-Wilders-nummer van De Staat, Kensington of Chef’Special te verwachten. En kun je je al voorstellen dat Sevn Alias of Typhoon met zoveel woorden rapt dat een potentiële premier van Nederland een losgeslagen idioot is? Nee, zo ver zijn we nog niet, maar het lijkt erop dat de geluiden van artiesten ook hier steeds luider worden. Met 3voor12 staan we de komende tijd uitgebreid stil bij de relatie tussen pop en politiek.

Maar laten we eerst eens een paar jaar teruggaan in de tijd. ‘Ik voel me altijd een beetje vies zodra ik me met de actualiteit ga bemoeien’, verzuchtte Janne Schra in 2015 nog in een artikel op 3voor12. Mr. Polska: ‘Je wil toch niet tegen het verkeerde been aan schoppen.’ Torre Florim (De Staat): ‘Mij vragen om mijn mening over IS? Dat voelt een beetje hetzelfde als je bakker vragen wat zijn opinie is omtrent de financiële crisis.’ Lucky Fonz III: ‘Zangers hebben niet meer de invloed die ze in de jaren 60 hadden.’ Ja, twee jaar geleden concludeerden we nog dat muzikanten in Nederland zich opvallend vaak op de vlakte houden als het gaat om maatschappelijk engagement. Ze durfden niet. Omdat ze zich niet deskundig genoeg voelden, omdat het zo lastig was om de juiste nuances in een liedje te leggen en omdat ze niet het gevoel hadden dat er echt naar hen wordt geluisterd. Meer nog: ze voelden ook de noodzaak niet om op de barricades te klimmen.

(Tekst gaat door onder de video)

Nu lijkt er toch een verschuiving te zijn. Meer dan ooit is er de urgentie om eindelijk eens je bek open te trekken: gisteren kelderde PVV weliswaar wederom in de peilingen, maar het is naast de VVD nog altijd de grootste partij. Tuurlijk, peilingen zeggen niet bepaald alles. Desalniettemin gaan de verkiezingen dit keer voor veel mensen niet meer over nuances, maar om uitersten. Het politieke midden wordt al jaren kleiner, links en rechts groeien. Het voelt daardoor belangrijker én gemakkelijker om je uit te spreken. Je merkt het aan vrienden die voorheen zo apolitiek waren als de pest en tegenwoordig ieder filmpje van de Correspondent en Arjen Lubach hun filterbubbel in zwengelen. Je merkt het aan de alsmaar venijnigere toon van media en je merkt het nu dus ook aan artiesten. 

‘Binnen de band zijn we er meer mee bezig dan ooit’, zegt zanger/bassist Lars Kroon van St. Tropez. Met zijn band bracht hij in februari de EP Debate uit, over de absurditeit van het hedendaagse debat. ‘We lezen iedere dag de krant en hebben het er regelmatig over. Er valt nu echt wat te kiezen, er staat wat op het spel. Daarom is het doodeng: er wordt maar met woorden gesmeten, in drie krachttermen moet je samenvatten wat je beleid voor de komende vier jaar is. Het gaat meer over persoonlijkheid dan daadwerkelijk beleid. Als band willen we alle mogelijkheden aangrijpen om de boodschap te brengen: stem op iemand die hoop biedt, en niet op iemand die de samenleving splijt.’ 

Hun grootste angst? Dat de democratie verdwijnt. Kroon: ‘En we zijn verder dan je denkt: lijsttrekkers komen niet eens meer opdraven voor een debat om hun idealen te verdedigen, omdat ze bang zijn voor een discussie. terwijl er een heel legitieme reden was om GroenLinks erbij te betrekken. Je moet mensen echt oproepen om niet op zulke idioten te stemmen. Staat Rutte de barmhartigheid zelf uit te hangen bij Serious Request, gadverdamme; daar staat zijn partij helemaal niet voor! Ze zaaien angst, en gaan alleen over veiligheid en economische groei. Je moet mensen in deze tijd toch juist niet uitsluiten?!'

'Als band willen we alle mogelijkheden aangrijpen om de boodschap te brengen: stem op iemand die hoop biedt, en niet op iemand die de samenleving splijt.'

 

 

 

'Ik hoop dat iedereen blijft praten met elkaar'

© Timo Pisart / 3voor12

Zo fel als St. Tropez zijn niet veel bands, maar ook bij artiesten die niet expliciet politieke boodschappen de wereld in brengen sijpelt steeds meer engagement in de liedjes door. Want wordt in deze tijden niet alles politiek? Een muzikant als Jens Lekman, die deze week 3voor12's Album van de Week scoorde, merkt dat hij in zijn liedjes nu een boodschap ziet die hij er aanvankelijk helemaal niet in had gestopt. ‘In zo’n beetje ieder interview wordt me nu gevraagd op wat voor manier mijn liedjes commentaar geven op de politieke ontwikkelingen, op Donald Trump’, vertelt Lekman. ‘Ehm, hoe bedoel je? Ik betrap mezelf erop dat ik redenen zit te bedenken waarom mijn muziek toch relevant is. Het gaat over angst, een onderwerp waar we nu veel over moeten praten. Maar ik maak geen politieke muziek.’ 

Of Jo Goes Hunting, dat met ‘Confusion’ een liefdesliedje schreef, maar daaraan ook de aanslagen in Parijs verbindt. Frontman Jimmi Hueting: ‘Het gaat over een zekere tweestrijd en de hoop dat er nu niet een grote chaos of verdeeldheid ontstaat in Nederland. Ik hoop dat iedereen blijft praten met elkaar. Dat heb ik geprobeerd te verbloemen in een liedje over een relatie met datzelfde gevoel: het verlangen naar conversatie. “We komen wel uit die verwarrende tijd.”’

Jo Goes Hunting over Confusion: 'We komen wel uit die verwarrende tijd.'

En wat dacht je van ‘Media’, het nummer waarin rapper Ismo de schuld bij de pers legt? Hij kaart de blinde vlek omtrent onderdrukking van Palestijnen en Palestina aan, de gebrekkige berichtgeving over het bekladden, vernietigen en afbranden van moskeeën in Nederland. ‘Jij zaait onrust en verdriet. Door jou wordt er bloed vergoten, door jou zijn wij op de streets.’ ‘De media die liegt, maar liegt niet meer tegen mij. Ik geloof niet in het nieuws, bijna alles wordt verdraaid.’ Maar eigenlijk is de kern van zijn boodschap hoopvol: ‘Ze willen dat ik je haat, en dat jij ook haat op mij. Daarom raken zij ons kwijt, we zijn allemaal gelijk: zwart, wit, arm of rijk. We zijn allemaal gelijk, van de straat of van een sjeik.’ 

Het is lastig, hoor: wie op zijn tijdlijn filmpjes deelt van Rob Wijnberg en Arjen Lubach preekt vaak vooral voor zijn eigen filterbubbel. Want je vrienden lijken waarschijnlijk op jou. Wie anti-Trump-liedjes zingt, bereikt waarschijnlijk vooral Bernie Sanders- en Clinton-supporters. En wie de schuld bij de media legt, heeft waarschijnlijk een publiek dat toch al niet iedere ochtend de Volkskrant op de deurmat krijgt. Bereik je wel de groep waar je zelf niet toe behoort? Waarschijnlijk worden ze daar alleen maar wanhopiger en bozer van, zoals schrijver Rutger Lemm in NRC betoogt.

Diezelfde angst heeft Abid Tounssi, die zich in 2007 onder de naam Salah Edin opwierp als Nederlands Grootste Nachtmerrie en op de cover van zijn album poseerde als Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh. In een uitgebreid interview met NRC vertelde hij vorige maand dat ‘hij vreest dat zijn provocaties het slechte imago van de Nederlandse moslimgemeenschap in Nederland alleen maar erger heeft gemaakt.’ Tounssi: ‘Ik zag mezelf als woordvoerder. Maar het klimaat is nu veel ernstiger. Het zou me niet verbazen als ik de PVV groter heb gemaakt.’

Heeft het dan helemaal geen zin om je podium aan te grijpen om maatschappelijk onrecht aan te kaarten? Lucky Fonz hoopt het wel, vertelde hij twee jaar geleden: “Kunstenaars zijn bij uitstek mensen die de emotionele kant kunnen verwoorden van dit soort vraagstukken en iets sluimerends kunnen doen ontwaken. Je kunt twee politici een half uur horen discussiëren en zien hoe ze met cijfers op en neer gooien, en aan het einde denken: ‘Ja, oké, ik ben er niet veel wijzer van geworden.’ Je kunt over datzelfde vraagstuk ook een liedje horen en je ineens beseffen: ‘Dat ís het! Zó voel ik me hierover.’” 

Zo is het. En het minste (en belangrijkste) wat je kunt doen als muzikant: oproepen in ieder geval te gáán stemmen. In een steekproef van onderzoeksbureau I&O van vorige maand zei 52 procent van de jongeren tot 25 jaar naar de stembus te gaan. Een veel lager percentage dan wanneer je naar het totale aantal stemgerechtigden kijkt: daarvan weet 79 procent zeker te gaan stemmen. Trouw schreef zelfs dat driekwart van de jongeren met een migratieachtergrond niet gaat stemmen. Een oproep om te gaan stemmen heeft dus zin. Rapper Massih deed het in reactie op de ‘Normaal doen’-advertentie van Rutte.

Meer mensen deelden dat sentiment: Noah’s Ark-labelbaas Vincent Patty alias Jiggy Djé zette medio januari een gigantische post op Facebook waarmee hij deze zwevende kiezer wil mobiliseren en verenigen om een tegenwicht te bieden tegen de door angst geregeerde stem op onder andere de PVV. 'Ik ben 35’, zei hij in 3voor12 Radio. ‘Ik heb al een paar keer mogen stemmen, maar ik denk dat dit de eerste keer in de geschiedenis is dat ik zo twijfel, dat ik niet weet wat ik moet doen. Ik ben na gaan denken waar dat aan ligt en misschien is het heel intimiderend om te zien dat de groep mensen die op de PVV lijkt te gaan stemmen, zo overtuigd is. Dat is nou precies waar de rest iets van kan leren. Je kunt vinden wat je wil van PVV-stemmers, maar at least weten ze wel waar ze staan ten aanzien waar ze van vinden waar het land heen moet bewegen. Ik ben het natuurlijk hartgrondig oneens met ze, maar het is wel goed dat zij dat zo helder hebben.'

© Massih / Twitter

De brief van Massih

Zo helder als ‘zij’ het hebben, wilde Jiggy het ook krijgen. Daarom sloeg hij de handen ineen met Massih, Kees de Koning van Top Notch en een flink stel andere partijen. Van Lowlands tot de Popronde, van Paradiso tot VNPF en van Ballinnn tot Spotify, ze schaarden zich allemaal achter het initiatief !METS. Met een kort manifest willen ze jongeren laten zien dat je stem wel degelijk invloed heeft en minstens zo belangrijk: ze willen iedereen het gevoel geven deel uit te maken van deze samenleving. 

Popmuziek kan niet in isolement bestaan: muzikanten, festivals en platenmaatschappijen zijn onderdeel van de samenleving en kunnen diezelfde maatschappij een spiegel voorhouden. Wat is er in die spiegel te zien is? Wat het effect van deze acties gaat zijn? En wat is de relatie tussen pop en politiek? Op 3voor12 gaan we het de komende weken onderzoeken in het thema Pop en Politiek.