LGW17 donderdag: Op dag een al naar de verste uithoeken LGW17 donderdag: Op dag een al naar de verste uithoeken

Waar anders dan op Le Guess Who? staan het publiek rijen dik buiten voor een traditioneel Bulgaars vrouwenkoor? Nou is er met festivalopener Le Mystère des Voix Bulgares natuurlijk wel iets bijzonders aan de hand: de traditionele volksliederen van het koor van de Bulgaarse staatstelevisie werden al in de late jaren '50 op band opgenomen, maar het koor kreeg pas echt een cultstatus toen 4AD-baas Ivo Watts-Russell in de jaren '80 de muziek opnieuw uitbracht op zijn label, tussen releases van Bauhaus, Pixies en Cocteau Twins. Met zo'n dikke aanbeveling krijg je de grote Domkerk wel vol. Meer dan vol zelfs. Bij aanvang van het concert staan er nog zeker honderd man voor de deur, natgeregend en teleurgesteld: ze passen er niet meer bij.

Jammer, want de Bulgaarse vrouwen beginnen Le Guess Who? 2017 direct met een hoogtepunt. In traditionele jurken met borduursels, gouden muntjes en bloemen in het haar verschijnen de zangeressen op het hoogkoor. Koorzang is een vak apart: je hebt niet de houvast van een begeleidend instrument, je bent volledig afhankelijk van elkaar en je eigen stem en oren. Als je het goed doet, weet de luisteraar niet of er nou één of tien of vijftig stemmen klinken. Indrukwekkend dus, dat Les Voix Bulgares schijnbaar moeiteloos de lastige ritmes en harmonieën samen weten te weven. Dissonante stemmen zingen tegen elkaar in, en lossen dan weer op in euforische Pet Sounds-achtige harmonie, gevolgd door een jolig uitgeroepen 'Jieeee!'. Het publiek in de kerk is muisstil, en lost bij elke plechtige buiging van het koor een uitbundig applaus.

Le Guess Who? is in Nederland misschien wel het festival met de meest concrete muzikale identiteit. Door het programma loopt een rode draad die je verder in het Nederlandse festivallandschap eigenlijk nergens zo duidelijk gedefinieerd ziet. Het grappige is dan ook dat die identiteit juist gebaseerd is op variatie: een ontzettend diverse line-up qua genre, afkomst en bekendheid. De kern van Le Guess Who? is eigenlijk dat je zo veel mogelijk soorten muziek bij elkaar kunt zetten, ook – of juist vooral – dingen waar de meeste mensen nog nooit van hebben gehoord, en daar toch een glashelder merk op kunt bouwen met een trouw publiek. In de praktijk betekent dat dat je op een typische Le Guess Who?-dag van het ene naar het andere uiterste geslingerd wordt, met een aantal superdiverse hoogtepunten.

Tekst gaat door onder de foto.

Terwijl de Bulgaarse dames aan hun tweede helft beginnen, heeft festivalcurator en jazzdrumlegende Han Bennink in de Hertz noise-muzikant Keiji Haino uitgenodigd. De Japanse avant-garde muzikant – wuivende grijze lokken en forse zwarte zonnebril – beukt op een elektrische gitaar met een basketbal, en krijst af en toe in een microfoon. In opperste concentratie laat hij zijn gitaar soms snerpend atonaal zingen, en speelt dan ineens iets dat in de verte bijna op een fifties rock 'n roll riff lijkt. Bennink houdt hem scherp in de gaten, en speelt op hem in met onnavolgbare ritmes en jazz-shuffles vol schijnbewegingen. Samen zitten ze op een onzichtbare golflengte, alsof ze signalen oppikken uit een andere dimensie die wij gewone stervelingen niet kunnen waarnemen.

In de grote zaal staat op dat moment een van de grotere namen van het affiche. Mark Kozelek van Sun Kil Moon staat de laatste jaren nogal bekend als een onaangename snauwer, maar eigenlijk is hij vandaag de charmantheid zelve. Hij vergelijkt de naam van zijn gaststad met een geslachtsziekte ('like the one thing you don’t want to take home when you go on tour in Europe: Utrecht'), dat wel. En hij jat iemands smartphone. Maar iedereen moet erom lachen, en het is ook nogal bijdehand om op de eerste rij te staan appen als Mark Kozelek net staat te zingen over onze collectieve obsessie met telefoons. Dat doet hij trouwens vanuit het perspectief van een huiskat, eentje die mensen eerlijk gezegd maar klagers vindt, die de meeste misère in hun leven aan zichzelf te danken hebben. Hetgeen natuurlijk dubbel en dwars waar is. En daar ligt de sleutel tot het huidige Sun Kil Moon, dat meer een spoken word act is dan indiefolk. Met bijtende humor vertelt Mark Kozelek lange verhalen, soms wel een kwartier lang. Het ene verhaal is boeiender dan het ander, maar Kozelek brengt het wel met venijn. Ruzie zoekt hij vanavond dus niet op het podium maar wel ín zijn liedjes. In een song krijgt hij het aan de stok met een ober én de eigenaar van een boekwinkel, en elke keer moet je er toch om gniffelen. Het is een beetje een 'love it or hate it'-geval, deze incarnatie van Sun Kil Moon, want sommigen zullen terug verlangen naar de subtiliteit die de band een paar jaar geleden typeerde. Maar als je echt luistert naar deze man hang je gegarandeerd aan zijn lippen.
 

Tekst gaat door onder de foto.

Van lange zwartgallige verhalen schakelen we door naar de frisse, opgewekte R&B van Sudan Archives. Dat de Amerikaanse violiste een bijzondere twist geeft aan haar dansbare grooves mag op dit festival geen verrassing heten: songwriter en producer Brittney Denise Parks laat zich inspireren door Soedanese volksmuziek. Zwoele '90s beats mengt ze met afrobeatritmes en samples van windklokken en duimpiano's. Ze zweeft bijna over het podium, in een rode jurk met wapperende zilverkleurige cape. Met grote sierlijke handgebaren start ze haar tracks in en pakt ze haar viool. Haar songs zijn subtiel, soepel en ingetogen. In de volle Cloud Nine wijst ze een voor een iemand aan, om diegene vervolgens recht in de ogen te kijken en met een glimlach toe te zingen. Je moet een hart van steen hebben om dan niet direct diezelfde lach op je gezicht te krijgen, en mee te gaan in haar dans.

Zo hebben we er halverwege de eerste avond al een aardige dwarsdoorsnede van de diversiteit van Le Guess Who? op zitten. Dat is dan ook waar het publiek voor komt: bezoekers vertrouwen erop dat het festival uit al die muzikale uithoeken het beste weet te selecteren. Dat vertrouwen wordt deze editie nog eens extra op de proef gesteld: voor het eerst staan er op vijf prominente slots geen namen maar vraagtekens op het programma. Wie zouden het zijn? Een van de indie-royalty acts die hier vaker hebben gestaan? Destroyer? Future Islands? Ze zijn in de buurt, maar zouden niet echt recht doen aan de avontuurdrift van Le Guess Who?. Wie zijn het wel? Op vrijdagavond in de Grote Zaal verraadt de set-up - vooral de congo’s op links - een Afrikaanse band, en dat blijkt ook zo te zijn. Onmiskenbaar: Amadou & Mariam, het blinde paar uit Mali. Het publiek weet in eerste instantie even niet zo goed wat het aanmoet met de opzwepende gebaren van de muzikanten, maar als de zangers zelf eenmaal opgekomen zijn is het vuur binnen twee nummers aan. Amadou & Mariam is voor Le Guess Who? een nogal frivole act, virtuoos en ronduit luchtig. Weer eens wat anders dan de bloedserieuze start van het festival vorig jaar.

​​​​​​​Tekst gaat door onder de foto.

Toch gaat het er boven in de Pandora net even wat spannender aan toe bij de Algerijnse zanger Ahmed Fakroun. Ook hij is een veteraan, die in eigen land naam maakte in de vroege jaren tachtig, maar hij wordt begeleid door de knisperverse Nederlands-Turkse band Altin Gün. Dat is de band rond ex-Moss en ex-Jacco Gardner bassist Jasper Verhulst, en die weet hoe je deze muziek van onnodig woestijnstof moet ontdoen. Zowel de melancholische ballades als de razende psychedelische popsongs komen goed uit de verf, heel compact en scherp.

De avond in Tivoli sluit met Marie Davidson, een super coole dame uit Canada die we eerder zagen op Dekmantel en Lowlands. Toen onder eigen naam, nu als dark wave duo Essaie Pas. Davidson en haar collega brachten in 2016 een album uit op DFA, dat niet al te veel deed. Ze spelen hier dan ook hun eerste show in anderhalf jaar. Dat het nooit echt wat werd is ook weer niet zo heel gek, want echte tunes hebben de twee niet, maar deze sound - dansbaar, maar ook duister - hoor je op de progressieve dansvloeren wel steeds meer. Sommige tracks hebben van die heerlijke ‘woozy’ Franstalige teksten, terwijl andere vooral voor de energie gaan. Die eerste categorie wint het ruimschoots, maar de tweede is op dit tijdstip toch ook wel een must.

Gelukkig is er energie te over bij de laatste twee acts in De Helling. Op het podium tenminste: terwijl Liars-frontman Angus Andrew als een razende tekeergaat, blijft de temperatuur in het publiek behoorlijk lauw. Andrew is het laatst overgebleven originele lid van dance-punkband Liars, inmiddels een trio. Hij buldert over het podium in een witte tutu en satijnen handschoenen. De beste albums van Liars liggen inmiddels alweer een paar jaar achter ons, wat misschien de hoge gemiddelde leeftijd (en dus het gebrek aan moshpits) verklaart. Liars maalt er niet om, en speelt een set vol directe, rauwe punk-energie.

Afsluiter The Soft Moon gaat ook voor plankgas, maar dan mysterieus en bezwerend in plaats van confronterend en agressief. Als je niet al stekeblind was door de bak rook die de zaal in wordt gepompt, word je het wel van de genadeloos flitsende stroboscopen. Het darkwave-project van frontman en producer Luis Vasquez wil dat je je overgeeft aan de vervormde, stuwende baslijnen en onherkenbaar galmende gitaren. The Soft Moon is duister en zwaar, maar daarom juist zo meeslepend.

Zo eindigt de eerste dag van Le Guess Who? totaal anders dan hij begint, en heb je als bezoeker in de tussentijd een overvloed aan indrukken opgedaan. Dat is de magie van Le Guess Who? In een notendop, en we beginnen eigenlijk pas net. Nog drie dagen te gaan in deze buitengewone ontdekkingstocht.